Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
452
"
xlink:href
="
016/01/101.jpg
"/>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004376
">
<
margin.target
id
="
marg592
"/>
Vitrum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004377
">
<
margin.target
id
="
marg593
"/>
Viri compo
<
lb
/>
ſitio.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.101.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/101/1.jpg
"
number
="
64
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004378
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER SEXTVS.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004379
">
<
emph
type
="
center
"/>
De Metallis.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004380
">DICO autem perfecta, vt me
<
lb
/>
talla, ac lapides: ſed priùs de
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg594
"/>
<
lb
/>
metallis agendum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004381
">Metalla
<
lb
/>
ſunt, aurum, argentum, ele
<
lb
/>
ctrum, æs cyprium, & plum
<
lb
/>
bum, ac ferrum. </
s
>
<
s
id
="
s.004382
">Factitia verò chalybs, &
<
lb
/>
ſtannum, & aurichalcum, tum etiam cy
<
lb
/>
prium æs aliud. </
s
>
<
s
id
="
s.004383
">Septem ſunt naturalia, qua
<
lb
/>
tuor autem præter naturam artis vi. </
s
>
<
s
id
="
s.004384
">Quòd
<
lb
/>
tot ſint, nec plura eſſe poſſint, oſtendere
<
lb
/>
maximæ ſubtilitatis opus eſt: oſtendam ta
<
lb
/>
men: ſed priùs, quòd aurum & perfectiſſima
<
lb
/>
quæque in oriente inueniantur, ferrum au
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg595
"/>
<
lb
/>
tem in occidente. </
s
>
<
s
id
="
s.004385
">Quod hoc contingat, quia
<
lb
/>
oriens calidior ſit, & humidior, abundè ſu
<
lb
/>
prà declaratum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004386
">Hoc autem oſtendere
<
lb
/>
erat neceſſarium, quòd oriens occidente ca
<
lb
/>
lidior atque humidior ſit: hoc enim oſten
<
lb
/>
ſo, patet meliorem fieri ibi concoctionem
<
lb
/>
atque generationem. </
s
>
<
s
id
="
s.004387
">Inde quæ vocant Græ
<
lb
/>
ci aromata, & odores, & gemmæ, & au
<
lb
/>
rum, ac argentum, deliciæque omnes hu
<
lb
/>
mani generis: contingit hoc quia vapor
<
lb
/>
maris ab oriente defertur ſuper terras, &
<
lb
/>
motu ſolis concoquitur: in occidente autem
<
lb
/>
defertur verſus oceanum. </
s
>
<
s
id
="
s.004388
">Quòd & ſi ventis
<
lb
/>
ad terras impelleretur, celeriter autem mo
<
lb
/>
tu ſolis in oceanum rurſus rediret, vel non
<
lb
/>
aſſiſtente ſole concoqui non poſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.004389
">Accedit
<
lb
/>
quòd Solis motus ſimilem quandam ex
<
lb
/>
æterna conuerſione vim in terris imprimit,
<
lb
/>
vt rerum initia in oriente ſint. </
s
>
<
s
id
="
s.004390
">Hæc autem
<
lb
/>
meliora, & gratiora, vnde etiam multò plus
<
lb
/>
radiis lætamur ſolis matutinis, quàm veſ
<
lb
/>
pertinis, Quòd ſi montes ab occidente ſint,
<
lb
/>
radij ſolis humore pleni, tum ſtellarum, &
<
lb
/>
Lunæ terras implent, nec ab occiduis radiis
<
lb
/>
quæ nimium vrunt, cùm aër iam ſit torri
<
lb
/>
dus, ſperanda eſt aliqua vtilitas. </
s
>
<
s
id
="
s.004391
">At contrà
<
lb
/>
in occidente montes ab eadem parte prohi
<
lb
/>
bent ſolem, ex aduerſa autem vrunt, & pla
<
lb
/>
nitie ſunt deteriores: multò etiam antè illu
<
lb
/>
ſtrat orientis terras, quàm occidentis, quòd
<
lb
/>
in mari nulli ſint montes, in terra autem
<
lb
/>
plurimi. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004392
">
<
margin.target
id
="
marg594
"/>
Metalla quæ</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004393
">
<
margin.target
id
="
marg595
"/>
Cur oriens
<
lb
/>
occidente
<
lb
/>
calidior, &
<
lb
/>
humidior.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004394
">quatuor ra
<
lb
/>
tiones.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004395
">Sed iam ad metallorum numerum reuer
<
lb
/>
tamur. </
s
>
<
s
id
="
s.004396
">Metallum eſt quicquid (vt diximus)
<
lb
/>
ductile eſt & durum: nam cera duci poteſt,
<
lb
/>
& lutum, ſed non dura ſunt: contrà lapides
<
lb
/>
& pyrites duri, ſed minimè duci poſſunt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg596
"/>
<
lb
/>
Hæc ſeptem eſſe iuxta planetarum nume
<
lb
/>
rum quis exiſtimabit? </
s
>
<
s
id
="
s.004397
">vt Sol aurum, Luna
<
lb
/>
argentum, Mercurius electrum, Mars fer
<
lb
/>
rum, Saturnus plumbum, Venus æs, Cy
<
lb
/>
prium verò æs accipiat Iupiter. </
s
>
<
s
id
="
s.004398
">Sed melius
<
lb
/>
eſt, vt ſic diſtinguamus: Metallum omne
<
lb
/>
aut perfectum, molle, purum, & ſic eſt au
<
lb
/>
rum: vel purum, ſed durum, & ſic eſt ar
<
lb
/>
gentum: vel durum, & impurum, & ſic eſt
<
lb
/>
ferrum vel molle & impurum, & ſic plum
<
lb
/>
bum. </
s
>
<
s
id
="
s.004399
">Sed electrum ex auro & argento con
<
lb
/>
ſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.004400
">Æs Cyprium ex ære ac ferro, vnde du
<
lb
/>
rius vtroque euadit: ſicut & quod confici
<
lb
/>
tur ex ære & plumbo, nam & illud durius
<
lb
/>
eſt vtroque, & muli aſinis ac æquis ſunt ro
<
lb
/>
buſtiores. </
s
>
<
s
id
="
s.004401
">Æs verò ipſum, ferro eſt melius
<
lb
/>
concoctum, & validiore calore: vnde ſul
<
lb
/>
phur magis olet, Indicio eſt ferrum tranſi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg597
"/>
<
lb
/>
re in æs. </
s
>
<
s
id
="
s.004402
">In carpato enim monte Pannoniæ
<
lb
/>
Smolinitio oppido refert Agricola, quod &
<
lb
/>
ab aliis audiui, æſque ſecum pro miraculo
<
lb
/>
detulerant, quod mihi oſtenderunt, puteum
<
lb
/>
eſſe ex quo aqua in tres canales hauſta ef
<
lb
/>
funditur, & ferrum illis impoſitum verti
<
lb
/>
tur in æs. </
s
>
<
s
id
="
s.004403
">Quòd ſi tenuia fruſtula fuerint, in
<
lb
/>
lutum tranſeunt, quod ignibus excoctum,
<
lb
/>
in puriſſimum æs tranſit. </
s
>
<
s
id
="
s.004404
">Cauſa eſt, quoniam
<
lb
/>
materia eadem ferro, & æri. </
s
>
<
s
id
="
s.004405
">Vnde cùm am
<
lb
/>
pliùs excoquitur ac tingitur, ferrum tranſit
<
lb
/>
in æs. </
s
>
<
s
id
="
s.004406
">Mons adiacet puteo ferax lapidei cal
<
lb
/>
chanti, liquet vim hanc calchanto, quod
<
lb
/>
etiam vidimus, ineſſe.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg598
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004407
">
<
margin.target
id
="
marg596
"/>
Metalla eſſe
<
lb
/>
ſeptem de
<
lb
/>
monſtratur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004408
">
<
margin.target
id
="
marg597
"/>
De ferro,
<
lb
/>
quod in æs,
<
lb
/>
tranſmuta
<
lb
/>
tur hiſtoria
<
lb
/>
mira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004409
">
<
margin.target
id
="
marg598
"/>
An metalla
<
lb
/>
inuicem poſ
<
lb
/>
ſint tranſmu
<
lb
/>
tari, maxi
<
lb
/>
mè deſidera
<
lb
/>
ta quæſtio,
<
lb
/>
quæ inferiùs
<
lb
/>
ſoluitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004410
">Aurum quo
<
lb
/>
modo inue
<
lb
/>
niatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004411
">Itaque orta dubitatio illa adeò famoſa, an
<
lb
/>
metalla inuicem poſſint artis beneficio tranſ
<
lb
/>
mutari. </
s
>
<
s
id
="
s.004412
">Antequam verò hæc definiatur, au
<
lb
/>
ri præſtantiam demonſtrare oportet. </
s
>
<
s
id
="
s.004413
">Naſci
<
lb
/>
tur autem multis modis: tum primò arenæ
<
lb
/>
commiſtum, vt in Bohemia, & iuxta
<
expan
abbr
="
Bohe-miã
">Bohe
<
lb
/>
miam</
expan
>
in Ligis, in riuis iuxta Goldeburgum, &
<
lb
/>
Riſegrundum, quod Latinè Vallis gigan
<
lb
/>
tum dicitur, & in ripa Ticini, & abduæ in
<
lb
/>
Italia: tum verò etiam in lapidibus argenti
<
lb
/>
feracibus, vt in colle Montifregij: nam cùm
<
lb
/>
liquantur, argentum manat, in cuius libra
<
lb
/>
ſaltem auri ſemuncia latet. </
s
>
<
s
id
="
s.004414
">Albertus narrat
<
lb
/>
in ſolidiſſimis lapidibus inter terram exu
<
lb
/>
ſtam iacentibus, aurum inueniri. </
s
>
<
s
id
="
s.004415
">Scribit &
<
lb
/>
quandoque aurum inuentum inter dentes
<
lb
/>
ſuperiores humani capitis ſcobis tenuioris
<
lb
/>
forma, ex quo credidiſſe certum eſt in ca
<
lb
/>
pillis humanis latêre aurum. </
s
>
<
s
id
="
s.004416
">Exiſtimauerim
<
lb
/>
ego, quod verſimilius eſt, aurum inter lapi
<
lb
/>
des gigni, inde vi currentium aquarum
<
lb
/>
quando in parua concreſcit fruſtra delatum,
<
lb
/>
inter arenas reperiri: atque eadem ratione
<
lb
/>
inuentum facta alluuione inter dentes hu
<
lb
/>
mani capitis: hæſit enim ob oſſis impedi
<
lb
/>
mentum & illorum ſpiſſitatem inter rimas.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004417
">Aſtipulatur huic opinioni, quod Gonſa
<
lb
/>
lus Ferdinandus Ouiedus Hiſpanus reci
<
lb
/>
tat, in Indiæ Peru vocatæ parte, aurum in
<
lb
/>
montium radice inuentum imperfectum eſſe
<
lb
/>
atque eò impurius, quò monti proximius.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004418
">Nec in profundo terræ: ſed iuxta illius ſu
<
lb
/>
perficiem inuenitur: quare ſi in agris, vel are
<
lb
/>
na naſceretur, in imo terræ latêret. </
s
>
<
s
id
="
s.004419
">Et velut </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>