Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004519
">
<
pb
pagenum
="
455
"
xlink:href
="
016/01/104.jpg
"/>
ab aliquo continetur. </
s
>
<
s
id
="
s.004520
">Aquea autem ſubſtan
<
lb
/>
tia omne metallum conſtare docuimus, qua
<
lb
/>
re terreum habet admixtum adeò tenue &
<
lb
/>
purum, vt contineatur: tale autem ſi vſtum
<
lb
/>
eſſet, malè oleret, & facilè vreretur: itaque
<
lb
/>
cùm neque facilè vratur, nec malè oleat, pu
<
lb
/>
rum eſt illud terreum, & aduſtionis expers.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004521
">Sunt igitur auro propria, benè olere, non fœ
<
lb
/>
dare ignibus non conſumi, tenuiſſimum eſſe,
<
lb
/>
ac grauiſſimum, tum verò maximè lentum.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg618
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004522
">
<
margin.target
id
="
marg616
"/>
Aurum igna
<
lb
/>
bus minimè
<
lb
/>
cedit, & ar
<
lb
/>
gentum pa
<
lb
/>
rum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004523
">
<
margin.target
id
="
marg617
"/>
Auri priui
<
lb
/>
legia omnia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004524
">
<
margin.target
id
="
marg618
"/>
Aurum au
<
lb
/>
ro perfectius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004525
">Eſt etiam aurum auro perfectius: quod in
<
lb
/>
omni non ſolùm mortalium, ſed immorta
<
lb
/>
lium genere contingit: nec dico purius, ſed
<
lb
/>
perfectius: nam puriſſimum, quod ex India
<
lb
/>
aduehitur, melius eſt puriſſimo, quod alibi
<
lb
/>
inuentum fuerit, atque ideò noſtro vulgato
<
lb
/>
auro: latet tamen diſcrimen ob cuiuſcunque
<
arrow.to.target
n
="
marg619
"/>
<
lb
/>
auri excellentiam. </
s
>
<
s
id
="
s.004526
">Separatur aurum ab ar
<
lb
/>
gento aqua ſeparationis: nam illa reliqua
<
lb
/>
metalla colliquat, auri grana in imum vaſis
<
lb
/>
deſcendunt, inde collecta liquantur. </
s
>
<
s
id
="
s.004527
">Modus
<
lb
/>
alius: Liquatur maſſa ex auro, & argento,
<
lb
/>
& poſtquam liquata fuerit, additur ſtibium,
<
lb
/>
aut ſulphur, & æris pars vigeſimaquarta: in
<
lb
/>
de abſumpto ſulphure concutitur vaſculum
<
lb
/>
ter aut quater, aurum deſcendit in imum
<
lb
/>
ob grauitatem, quod tamen nondum liqua
<
lb
/>
tum eſt, inde eſtuſo argento aurum collides.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004528
">Liquatur autem argentum facilius, quia mi
<
lb
/>
nùs denſum: eſt enim auro longè leuius.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg620
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004529
">
<
margin.target
id
="
marg619
"/>
Ratio ſepa
<
lb
/>
randi aurum
<
lb
/>
ab aliis me
<
lb
/>
tallis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004530
">
<
margin.target
id
="
marg620
"/>
Auri pur
<
lb
/>
gandi ratio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004531
">Purgatur etiam aurum à ſordibus hac ra
<
lb
/>
tione: tuſum, & in lata ac tenuia folia reda
<
lb
/>
ctum, mergitur in vrina vel aceto, in quo
<
lb
/>
ſal Ammoniacum diſſolutum fuerit: pòſt va
<
lb
/>
ſi imponitur puluis è tribus laterculorum
<
lb
/>
partibus, atque vna ſalis tenuiſſimus, ſuper
<
lb
/>
ponitur folium auri, auro rurſus puluis, at
<
lb
/>
que alternatim eadem ratione, donec vas
<
lb
/>
impleatur, inde horis 24. igne ſuppoſito om
<
lb
/>
nia abſumuntur, aurum liquatur, argentum
<
lb
/>
ſi adſit, ſeruatur inter cineres: cum ignem
<
lb
/>
ſupponi dixi, vt etiam circumponatur intel
<
lb
/>
ligo, nam ſi ſolùm ſupponatur vaſi, ægrè diſ
<
arrow.to.target
n
="
marg621
"/>
<
lb
/>
ſoluetur, aut vix. </
s
>
<
s
id
="
s.004532
">Eſt aurum perfectio metal
<
lb
/>
lorum, atque conatus, argentum autem illi
<
lb
/>
proximum: vtrumque igitur in metallo om
<
lb
/>
ni ſolet latêre: dico in plumbo argentum, in
<
lb
/>
ære aurum, ſed in argento aurum: nam ar
<
lb
/>
genti optima pars eſt aurum ipſum. </
s
>
<
s
id
="
s.004533
">Itaque
<
lb
/>
repurgatum aurum eſt res puriſſima, aquea
<
lb
/>
ſubſtantia tenui atque denſata, terreæ parti
<
lb
/>
ſynceriſſimæ admiſta, frigore coacta abſ
<
lb
/>
que pinguedine, vnde liqueſcit, nec exuritur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004534
">
<
margin.target
id
="
marg621
"/>
Aurum &
<
lb
/>
argentum
<
lb
/>
omnibus me
<
lb
/>
tallicis con
<
lb
/>
tinetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004535
">An igitur ex argento viuo, vel alio me
<
lb
/>
tallo, quod à principio dubitatum eſt, aurum
<
lb
/>
conficere liceat, nunc demonſtrare tentan
<
lb
/>
dum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004536
">Sed prius illud videndum, ex qui
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg622
"/>
<
lb
/>
buſnam metalla componantur. </
s
>
<
s
id
="
s.004537
">Exiſtimarunt
<
lb
/>
multi, ob odorem ac ſubſtantiam ex ſulphu
<
lb
/>
re, & argento viuo ea conſtare: cùm enim
<
lb
/>
vruntur, ſulphur olent, præcipuè æs: & ma
<
lb
/>
teria eorum perſimilis eſt argento viuo, nam
<
lb
/>
colore plumbum, & argentum æmulatur,
<
lb
/>
pondere plumbum nigrum, & aurum. </
s
>
<
s
id
="
s.004538
">Sed
<
lb
/>
ex duobus, quæ iam exiſtunt, tertium fieri
<
lb
/>
non poteſt, non igitur ex ſulphure, & ar
<
lb
/>
gento viuo metalla conſtant. </
s
>
<
s
id
="
s.004539
">In locis etiam
<
lb
/>
in quibus metalla inueniuntur, neque argen
<
lb
/>
tum viuum eſt, neque ſulphur: & vbi ſul
<
lb
/>
phur, ſqualentes montes: vbi argentum,
<
lb
/>
virides ac læti, vt non eodem in loco ambo
<
lb
/>
oriantur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004540
">
<
margin.target
id
="
marg622
"/>
Metalla ex
<
lb
/>
quibus con
<
lb
/>
ſtent.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004541
">Quòd tamen permutari metalla poſſint,
<
lb
/>
multis viſum eſt ob experimentum æris iam
<
lb
/>
ſuperiùs adductum. </
s
>
<
s
id
="
s.004542
">Videntur etiam permu
<
lb
/>
tare colorem, & pondus ob ignem, quare &
<
lb
/>
ſubſtantiam veriſimile eſt poſſe permutare.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004543
">Cumque herbarum ſpecies quædam inui
<
lb
/>
cem viciſſim permutentur, haud mirum vi
<
lb
/>
deri debet metalla permutari poſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004544
">Verùm
<
lb
/>
non ita res ſe habet: nam aut nulla, aut non
<
lb
/>
omnia poſſunt inuicem permutari. </
s
>
<
s
id
="
s.004545
">Ferrum
<
lb
/>
enim, & æs cùm ambo pondere, & tenuitate
<
lb
/>
ſimilia exiſtant, nullúmque eorum ignibus
<
lb
/>
reſiſtat, ſi colorem mutent, & puritiem, ex
<
lb
/>
altero in alterum poſſunt traduci, aut verè,
<
lb
/>
aut ſaltem abſque manifeſto diſcrimine. </
s
>
<
s
id
="
s.004546
">Re
<
lb
/>
liquorum metallorum nullum in aurum, aut
<
lb
/>
argentum mutari poteſt: ſolum illud dubium
<
lb
/>
eſt, an argentum in aurum poſſit mutari:
<
lb
/>
quod fieri poſſe exiſtimo: nam argento, vt
<
lb
/>
aurum fiat, deſunt denſitas, ob quam pon
<
lb
/>
deroſius fieri oportet, & color: at hæc me
<
lb
/>
tallo addi poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004547
">Si denſius reddatur ar
<
lb
/>
gentum, pinguedo abolebitur, & ignibus
<
lb
/>
melius reſiſtet, atque
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt duxi) pondus acqui
<
lb
/>
ret. </
s
>
<
s
id
="
s.004548
">Itaque cùm ex amicis noſtris quidam
<
lb
/>
hoc feciſſe nuper glorientur, duorum alte
<
lb
/>
rum eſt neceſſarium, vel vt in argento actu
<
lb
/>
aurum contineatur, aut poteſtate. </
s
>
<
s
id
="
s.004549
">Quòd ſi
<
lb
/>
poteſtate, ab ignibus generatio fiet: oſten
<
lb
/>
ſum eſt autem ignem nihil generare. </
s
>
<
s
id
="
s.004550
">Si ve
<
lb
/>
rò actu, cur aqua ſeparationis vniuerſum
<
lb
/>
colliquatur, cùm conſtent in ea aurum non
<
lb
/>
diſſolui? </
s
>
<
s
id
="
s.004551
">Neutro igitur modo ineſſe poteſt,
<
lb
/>
ſed exigua pars actu, quæ dum ſeparari ne
<
lb
/>
quit, ab aqua ſuperatur, & colliquatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004552
">Hoc igitur ab ignibus euicto argento ſepa
<
lb
/>
ratur, quoniam ad perfectionem prius ali
<
lb
/>
quid deerat. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004553
">
<
expan
abbr
="
Cæterũ
">Cæterum</
expan
>
quod ad alia attinet metalla, tranſ
<
lb
/>
mutari nequeunt in aurum, neque argentum
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
nã
">nam</
expan
>
metalla illa iam exuſta
<
expan
abbr
="
sũt
">sunt</
expan
>
: & quod
<
expan
abbr
="
exuſtũ
">exuſtum</
expan
>
<
lb
/>
eſt, non poteſt amplius redire ad
<
expan
abbr
="
priſtinã
">priſtinam</
expan
>
pu
<
lb
/>
ritatem. </
s
>
<
s
id
="
s.004554
">Perfectorum etiam in ſpecie ac na
<
lb
/>
tura differentium nulla eſt commutatio: at
<
lb
/>
aurum perfectum eſt, & ſpecie differt ab
<
lb
/>
aliis metallis, cùm ignibus ex toto reſiſtat,
<
lb
/>
cùm nullum aliud (vt dixi) metallum ab igne
<
lb
/>
non corrumpatur, argento excepto. </
s
>
<
s
id
="
s.004555
">Rurſus
<
lb
/>
aurum tenuiſſimum eſt, ac longè tenuius
<
lb
/>
omnibus aliis metallis: argentum nunc
<
lb
/>
prætermitto: ignis verò vel non ſeparando
<
lb
/>
condenſat, aut ſeparando attenuat: quorum
<
lb
/>
neutrum ad auri generationem conducit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004556
">Eſt etiam ignibus ( vt dixi) aurum non
<
lb
/>
obnoxium, quòd pinguedine careat: at ſe
<
lb
/>
parare pinguedinem cùm in qualibet parte
<
lb
/>
metalli ſit, non opus eſt ignis: nam ab igne
<
lb
/>
vritur, & cum ea ſubſtantia tota metalli.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004557
">Metallum enim omne pingue eſt, ſolo auro
<
lb
/>
excepto: hoc enim ſuperius iam diximus ſub
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg623
"/>
<
lb
/>
aliis verbis & obſcurius: nam omne etiam
<
lb
/>
metallum præter aurum fœdat tractantes, &
<
lb
/>
ignibus abſumitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004558
">
<
margin.target
id
="
marg623
"/>
Metalla
<
lb
/>
omnia pin
<
lb
/>
guia eſſe,
<
lb
/>
præter au
<
lb
/>
rum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004559
">Fiunt autem metalla ex eadem materia,
<
lb
/>
ex qua ſulphur & argentum viuum: ſed
<
lb
/>
ſulphur ex tenuiore parte fit, atque aduri-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>