Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004595
">
<
pb
pagenum
="
457
"
xlink:href
="
016/01/106.jpg
"/>
frequens eſt, arbores vidi, ſeu potius arbu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg635
"/>
<
lb
/>
ſta, ex eo rude quod è Germania aduehitur,
<
lb
/>
ibi inuenitur, & in Bohemia Abertami, &
<
lb
/>
in Miſena Annæbergi & Snebergi adeò de
<
lb
/>
fæcatum, vt ad examen ſynceritatis dedu
<
lb
/>
ctum, decima tantum ſui ponderis parte de
<
lb
/>
creſcat. </
s
>
<
s
id
="
s.004596
">Georgius Agricola refert, in Bohe
<
lb
/>
mia inuentum fruſtum argenti ponderis duo
<
lb
/>
rum talentorum. </
s
>
<
s
id
="
s.004597
">Eſt autem hoc pondo cen
<
lb
/>
tum & quadraginta. </
s
>
<
s
id
="
s.004598
">Quod purum eſt dum
<
lb
/>
eruitur refert varias figuras, ligonum, mal
<
lb
/>
leorum, raſtrorum. </
s
>
<
s
id
="
s.004599
">Refert ille idem vidiſſe
<
lb
/>
ſe Snebergi quod ſpeciem ſtatuæ viri infan
<
lb
/>
tem geſtantis referret. </
s
>
<
s
id
="
s.004600
">Fingitur arte argen
<
lb
/>
tum, atque ex ære conficitur, adeò vt oculos
<
lb
/>
ac cotem Lydiam fallat multis modis: ſed in
<
lb
/>
re ſordida duos narraſſe ſufficiat. </
s
>
<
s
id
="
s.004601
">Auripig
<
lb
/>
menti albi ſeu arſenici communis, halinitri
<
lb
/>
ponderibus æquis partes in vas coniice vi
<
lb
/>
treum concluſum, & per horam ſuper car
<
lb
/>
bones ardentes permitte vt totum commi
<
lb
/>
nuatur, huius quoque pulueris vnciam ac
<
lb
/>
cipe, argenti viui tantundem, fæcis vini ſic
<
lb
/>
catæ, ac in puluerem ignis vi redactæ ſemun
<
lb
/>
ciam. </
s
>
<
s
id
="
s.004602
">Inde ergo duos habes pulueres: pri
<
lb
/>
mum, qui ex auri pigmento & ſale nitro
<
lb
/>
conſtat: alterum, qui ex eo & argento viuo
<
lb
/>
ac fæce vini eſt compoſitus. </
s
>
<
s
id
="
s.004603
">Igitur ære colli
<
lb
/>
quato, in ſingulas libras adde primi pulue
<
lb
/>
ris à ſemuncia ad vnciam vſque donec re
<
lb
/>
purgetur miſcendo: inde poſt quàm purga
<
lb
/>
tum fuerit, alterius pulueris quadrantem
<
lb
/>
immitte, miſceto, & in mel protinus effun
<
lb
/>
dito. </
s
>
<
s
id
="
s.004604
">Eſt & modus compendioſior cum ar
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg636
"/>
<
lb
/>
gento ſublimato albo. </
s
>
<
s
id
="
s.004605
">Sunt qui, vt Pom
<
lb
/>
ponius Gauricus, in binas libras æris, hali
<
lb
/>
nitri & arſenici vncias ſingulorum ternas
<
lb
/>
miſceant, ac percoquant. </
s
>
<
s
id
="
s.004606
">Res hæc aliis lu
<
lb
/>
cro, aliis creſſit ſupplicio, cùm ſit ſedes adul
<
lb
/>
terinæ monetæ.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg637
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004607
">
<
margin.target
id
="
marg634
"/>
Argenti or
<
lb
/>
tus quadru
<
lb
/>
plex.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004608
">
<
margin.target
id
="
marg635
"/>
Magnitudo
<
lb
/>
argenti ru
<
lb
/>
dis mira.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004609
">Figuræ ru
<
lb
/>
dis argenti
<
lb
/>
mira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004610
">
<
margin.target
id
="
marg636
"/>
Aeris in ar
<
lb
/>
gentum mu
<
lb
/>
tatio non
<
lb
/>
vera, quomo
<
lb
/>
do.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004611
">
<
margin.target
id
="
marg637
"/>
In argentan
<
lb
/>
di ratio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004612
">Verùm in argentandi ratio ars eſt, &
<
lb
/>
probata ab autoribus, conceſſaque ab omni
<
lb
/>
bus probis. </
s
>
<
s
id
="
s.004613
">Ollam argenti ſpuma illine, inde
<
lb
/>
argenti bracteas tenues cum alumine, & ſa
<
lb
/>
le & fæce vini arida in cote tere, & in vas
<
lb
/>
coniice. </
s
>
<
s
id
="
s.004614
">Ignibus autem omnia liquantur ſi
<
lb
/>
mul, & in aquam effunduntur. </
s
>
<
s
id
="
s.004615
">Quod verò
<
lb
/>
inargentare cupis, aceto prius in quo ſal
<
lb
/>
Ammoniacum ſit excoctum laua ſedulò, at
<
lb
/>
que argento viuo vel albo plumbo illito, &
<
lb
/>
ei addito quod iam in aquam effuderas, de
<
lb
/>
mum ignibus facile vt exhalet argentum
<
lb
/>
viuum, vel album plumbum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004616
">Alij verò plumbo albo vaſa intus ærea
<
lb
/>
oblinunt, vt inargentata videantur, qui mos
<
lb
/>
apud nos frequens eſt: nam amarum ſapo
<
lb
/>
rem non reddunt, nec ſunt adeò inſalubria,
<
lb
/>
iucundiora verò viſu. </
s
>
<
s
id
="
s.004617
">Vas ipſum pice ni
<
lb
/>
gra oblinunt, inde candenti ferro tangunt
<
lb
/>
plumbum album, hæret aliquid ex eo quòd
<
lb
/>
pici ſtatim imponunt, ignis feruore pix
<
lb
/>
conſumitur, plumbum hæret.
<
arrow.to.target
n
="
marg638
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004618
">
<
margin.target
id
="
marg638
"/>
De electro.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004619
">Media inter aurum & argentum natura
<
lb
/>
electri eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004620
">Sunt & qui electrum appellent:
<
lb
/>
ſed nobis de metallo ſermo eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004621
">Aliud eſt
<
lb
/>
quod fit, aliud quod naſcitur: ſed natiuo
<
lb
/>
gratia & vires conſtat ex auro, & argenti
<
lb
/>
parte quinta. </
s
>
<
s
id
="
s.004622
">Si plures habeat argenti, incu
<
lb
/>
dibus non reſiſtit. </
s
>
<
s
id
="
s.004623
">Formatur in vaſe pul
<
lb
/>
chritudinis cauſa & vtilitatis: nam quod
<
lb
/>
ſponte oritur, venena prodit duplici via:
<
lb
/>
ſtridet enim, & arcus emittit. </
s
>
<
s
id
="
s.004624
">Quid mirum?
<
arrow.to.target
n
="
marg639
"/>
<
lb
/>
cum ſtannum & album plumbum, & his
<
lb
/>
magis omnibus aurichalcum, ſolo veneno
<
lb
/>
rum contactu alienum contrahant colorem,
<
lb
/>
& ſplendorem repentè amittant. </
s
>
<
s
id
="
s.004625
">Humidum
<
lb
/>
igitur tenue electri dum abſumitur, ſtrido
<
lb
/>
rem facit, & mutato colore, ob inſignem ni
<
lb
/>
torem, macula arcum videtur imitari. </
s
>
<
s
id
="
s.004626
">Ergo
<
lb
/>
vt diuitiæ electrum, ita paupertas ſuum ha
<
lb
/>
bet aduerſus venena aurichalcum, quod illo
<
lb
/>
rum prodat inſidias. </
s
>
<
s
id
="
s.004627
">Sed diuitiæ electrum,
<
lb
/>
foſſile amiſerunt: quod quanquam inue
<
lb
/>
niantur, & nunc, ſtudio tamen auaritiæ &
<
lb
/>
ignorantia virium, dum aurum ab argento
<
lb
/>
ſeparant, electrum eſſe deſinit. </
s
>
<
s
id
="
s.004628
">Nec magna
<
lb
/>
res eſt adeò à venenis electrum mutari, cùm
<
lb
/>
etiam argentum vitietur: nec duram ſub
<
lb
/>
ſtantiam pati ab externo veneno, cùm (vt di
<
lb
/>
xi) ab argento viuo ſolo contactu aurum
<
lb
/>
adeò fragile euadat.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg640
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004629
">
<
margin.target
id
="
marg639
"/>
Electrum ve
<
lb
/>
nena perdit.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004630
">
<
margin.target
id
="
marg640
"/>
Plumbi qua
<
lb
/>
tuor ſpecies.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004631
">Argento ſimile ( vt dixi) plumbum eſt:
<
lb
/>
illius autem quatuor ſpecies, nigrum, vul
<
lb
/>
gare, ac precij vilioris, album, quod ple
<
lb
/>
rumque vulgus vocat ſtannum: biſemu
<
lb
/>
tum hucuſque incognitum, quaſi medium
<
lb
/>
inter nigrum & album. </
s
>
<
s
id
="
s.004632
">Nec tamen illud
<
lb
/>
etiam noſtra ætate vulgatum, cùm tantùm
<
lb
/>
in Sudnis Bohemiæ montibus inueniatur.
<
arrow.to.target
n
="
marg641
"/>
<
lb
/>
Quartum genus è ſtibio fit. </
s
>
<
s
id
="
s.004633
">Creſcere omne
<
lb
/>
plumbum exiſtimatur ſpontè, atque ideo te
<
lb
/>
cta labefactare grauitate ſua. </
s
>
<
s
id
="
s.004634
">Galenus reci
<
lb
/>
tat, ſepultum humidis locis ſub terra augeri
<
lb
/>
magnitudine, & pondere. </
s
>
<
s
id
="
s.004635
">Differt album
<
lb
/>
plumbum à ſtanno, quòd album plumbum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg642
"/>
<
lb
/>
per ſe oritur, ſtannum cum argento ſemper:
<
lb
/>
eſtque ſtannum quaſi plumbum argento de
<
lb
/>
albatum. </
s
>
<
s
id
="
s.004636
">Odit metalla omnia plumbum al
<
lb
/>
bum: auroque, & argento vel ex centeſimà
<
lb
/>
additum, fragilia reddit ea. </
s
>
<
s
id
="
s.004637
">Fit & ſtannum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg643
"/>
<
lb
/>
arte, & quod nobilius eſt, recipit in pondo
<
lb
/>
viginti & quinque ſtanni naturalis, aut can
<
lb
/>
didi plumbi, pondo vnum plumbi nigri. </
s
>
<
s
id
="
s.004638
">Si
<
lb
/>
verò in pondo nouem plumbi alibi, pondo
<
lb
/>
vnum nigri miſceatur, durum euadit, & ad
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg644
"/>
<
lb
/>
vaſa conficienda, optimum. </
s
>
<
s
id
="
s.004639
">Laudatur etiam
<
lb
/>
vſque ad octauam partem plumbo addito
<
lb
/>
nigro: plus verò ſi addatur, vile fit: hoc pel
<
lb
/>
trum Mediolanenſes vocant. </
s
>
<
s
id
="
s.004640
">Fiebat & ſtan
<
lb
/>
num olim ære & plumbo miſtis. </
s
>
<
s
id
="
s.004641
">Stridet
<
lb
/>
ſtannum quod ab argento defluit: ſtridet &
<
lb
/>
album plumbum, & ſtannum etiam artificio
<
lb
/>
factum. </
s
>
<
s
id
="
s.004642
">Creſcit durities in ſtanno, quia
<
lb
/>
plumbum nigrum durius euadit ob album:
<
lb
/>
album minus obnoxium rimis & fracturæ ob
<
lb
/>
nigri mollitiem ac ſubſtantiam à qua re
<
lb
/>
pletur.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg645
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004643
">
<
margin.target
id
="
marg641
"/>
Libro 9. de
<
lb
/>
Simplic.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004644
">medic.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004645
">
<
margin.target
id
="
marg642
"/>
<
expan
abbr
="
Plumbũ
">Plumbum</
expan
>
al
<
lb
/>
bum odit
<
lb
/>
alia metalla.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004646
">
<
margin.target
id
="
marg643
"/>
Stannum ar
<
lb
/>
tificioſum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004647
">
<
margin.target
id
="
marg644
"/>
Stannum na
<
lb
/>
tiuum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004648
">
<
margin.target
id
="
marg645
"/>
Mirum
<
lb
/>
plumbi li
<
lb
/>
quefacti ex
<
lb
/>
perimentum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004649
">Dum hæc ſcriberemus, vir quidam publicè
<
lb
/>
Mediolani liquefacto
<
expan
abbr
="
plũbolauabat
">plumbo lauabat</
expan
>
manus ac
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
vultũ
">vultum</
expan
>
, ſed prius aqua
<
expan
abbr
="
quadã
">quadam</
expan
>
partes eas ablue
<
lb
/>
bat. </
s
>
<
s
id
="
s.004650
">Conſiderandum eſt autem in hoc, nam
<
lb
/>
duobus vtebatur præſidiis tractationis, ce
<
lb
/>
leritate & aqua. </
s
>
<
s
id
="
s.004651
">In aqua oportuit eſſe exi
<
lb
/>
miam quandam frigiditatem, & vim non
<
lb
/>
obſcuram, craſſam, qua plumbi calorem ar
<
lb
/>
ceret, & prohiberet, ne corpori hære
<
lb
/>
ret. </
s
>
<
s
id
="
s.004652
">Dicunt quidam fieri hoc ſucco por
<
lb
/>
tulacæ, tum mercurialis, ob lentorem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004653
">Ego quandoquidem
<
expan
abbr
="
illũ
">illum</
expan
>
adeò parcè vti aqua
<
lb
/>
conſpicerem, vt nonnunquam vultum </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>