Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004939
">
<
pb
pagenum
="
464
"
xlink:href
="
016/01/113.jpg
"/>
oliua, eſt manifeſta, cum haud tum dubiè
<
lb
/>
oliua nutriatur, nec acceſſione creſcat. </
s
>
<
s
id
="
s.004940
">Er
<
lb
/>
go non fortuita eſt hæc exhalatio, ſed lapis,
<
lb
/>
velut & arbos, quod ſibi maximè conuenit,
<
lb
/>
id maximè ad ſe trahit. </
s
>
<
s
id
="
s.004941
">Pellucidæ erunt,
<
lb
/>
cum à terra fuerint repurgatæ aqueæ partes,
<
lb
/>
& quæ remanſerint tenues, ac aqueo hu
<
lb
/>
mori miſtæ perfectiſſimè. </
s
>
<
s
id
="
s.004942
">Ea ergo cauſa con
<
lb
/>
tingit, nullum lapidem ſplendidiſſimum eſſe
<
lb
/>
grauem, neque ex illis quemquam alicuius
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg696
"/>
<
lb
/>
egregiæ virtutis expertem eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004943
">Itaque aliæ
<
lb
/>
gemmæ vitæ longitudini, aliæ incolumitati,
<
lb
/>
quædam diuitiis, aliæ amori, aliæ diuinatio
<
lb
/>
ni, aliæ robori, aliæ bonæ fortunæ fauent, aliæ
<
lb
/>
etiam ſunt infelices: quædam pigros, quæ
<
lb
/>
dam timidos, quædam lætos, quædam triſtes
<
lb
/>
faciunt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004944
">
<
margin.target
id
="
marg696
"/>
Gemmarum
<
lb
/>
nulla expers
<
lb
/>
alicuius in
<
lb
/>
ſignis virtu
<
lb
/>
tis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004945
">At dices: ſi ſplendidi lapides è tenui con
<
lb
/>
ſtant humido, pauco etiam terreo, qui fit vt
<
lb
/>
tamen grauiores ſint vitro? </
s
>
<
s
id
="
s.004946
">hoc enim ſi
<
lb
/>
gnum inter ea, quibus falſæ à veris diſtin
<
lb
/>
guuntur, appoſitum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004947
">Sed cauſa eſt, quòd
<
lb
/>
vitrum ſubſtantia grauius eſſet: nam & craſ
<
lb
/>
ſius adamante: verum adamantis ſubſtantia
<
lb
/>
cum maximè ſolida ſit, vitri autem rara ac
<
lb
/>
poris plena, eò fit vt adamas grauior ſit
<
lb
/>
vitro: nulla tamen gemma grauior nobi
<
lb
/>
lis eſſe poteſt, vt grauitas ſemper addat vti
<
lb
/>
litatem.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg697
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004948
">
<
margin.target
id
="
marg697
"/>
Cur tenuis
<
lb
/>
ac diluti co
<
lb
/>
loris gemmæ
<
lb
/>
multæ ma
<
lb
/>
gnæ raræ au
<
lb
/>
tem optimi.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004949
">coloris.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004950
">Dubitabit forſan quiſpiam, cur diluti co
<
lb
/>
loris ac vitioſi, tum etiam maculoſæ gem
<
lb
/>
mæ prægrandes non paucæ inueniantur, ele
<
lb
/>
gantes ac ſine vitio paruæ quidem multæ,
<
lb
/>
magnæ admodum raræ? </
s
>
<
s
id
="
s.004951
">Cauſa eſſe poteſt,
<
lb
/>
quòd materiæ vilioris in vnoquoque gene
<
lb
/>
re ſemper maior fuit copia, quàm perfectæ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004952
">Altera, quòd plures ſunt immaturæ gem
<
lb
/>
mæ, quàm quæ perfectam ſint aſſecutæ ma
<
lb
/>
turitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.004953
">Tertia, quæ etiam plurimum ad
<
lb
/>
rem facit, quòd res parua à natura melius
<
lb
/>
elaborari poteſt, ac ad finem deduci: ob id
<
lb
/>
magnæ gemmæ vix vnquam ad exactam
<
lb
/>
maturitatem perduci poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004954
">Accidit quòd
<
lb
/>
reges ipſi, apud quos gemmæ ipſæ gignun
<
lb
/>
tur, quaſcunque magnitudine, & pulchri
<
lb
/>
tudine eminere cernunt, apud ſe retinent:
<
lb
/>
ſolùm paruas, aut diluti coloris, aut vitio
<
arrow.to.target
n
="
marg698
"/>
<
lb
/>
ſas ad nos deferri permittunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004955
">Refert Ludo
<
lb
/>
uicus Vartomanus Romanus, regem Pege
<
lb
/>
( hæc eſt ciuitas in India ) Pyropos habere
<
lb
/>
tantæ magnitudinis & ſplendoris, vt ſi quis
<
lb
/>
regem ipſum in tenebris conſpicatus fuerit,
<
lb
/>
non aliter lumine claro eum ſplendere vi
<
lb
/>
deat, quàm ſi Solis radiis illuſtretur. </
s
>
<
s
id
="
s.004956
">Pyro
<
lb
/>
pum vocare conſueuerunt Carbunculi genus
<
lb
/>
nobilius: quippe tria ſunt illius genera: pri
<
lb
/>
mum, quòd in tenebris ſplendet, qualem
<
lb
/>
vidiſſe ſe Albertus teſtatur: hunc igitur Py
<
lb
/>
ropum vocant. </
s
>
<
s
id
="
s.004957
">Proximus illi, qui dum in
<
lb
/>
vaſe nigro ſplendido ponitur, ſuperfuſa
<
lb
/>
aqua in tenebris ſplendet. </
s
>
<
s
id
="
s.004958
">Tertius autem vi
<
lb
/>
lior, cuius ſolùm lux eſt conſpicua alie
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg699
"/>
<
lb
/>
no lumine, ſcilicet diei aut candelæ. </
s
>
<
s
id
="
s.004959
">Pro
<
lb
/>
prium eſt carbunculi, animum incitare, &
<
lb
/>
alacrem facere: colores enim ſpiritus iuuant.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004960
">Latet tamen illius vtilitas, cùm lapis fue
<
lb
/>
rit vitioſus, aut paruus, aut qui geſtauerit
<
lb
/>
inconſtans, vt puer, aut nimiis ac grauio
<
lb
/>
ribus curis obſtrictus, vt Principes ſunt ac
<
lb
/>
ſapientes. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004961
">
<
margin.target
id
="
marg698
"/>
Carbuncu
<
lb
/>
lus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004962
">
<
margin.target
id
="
marg699
"/>
Carbunculo
<
lb
/>
propria.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004963
">Sunt & carchedonij carbunculi, quales
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg700
"/>
<
lb
/>
Germania mittit, pulchri, ſed molles, &
<
lb
/>
ob id nullius penè vſus. </
s
>
<
s
id
="
s.004964
">Sub fluorum ge
<
lb
/>
nere ob teneritudinem continentur. </
s
>
<
s
id
="
s.004965
">Theo
<
lb
/>
phraſtus
<
foreign
lang
="
grc
">ἐκ συῤῥόης</
foreign
>
, id eſt, confluxu illos fie
<
lb
/>
ri exiſtimat, colore quidam aqueo, quidam
<
lb
/>
amethyſtino, alij hyacintho, alij rubeo
<
lb
/>
ſunt, quos carbunculos vocant. </
s
>
<
s
id
="
s.004966
">Omnibus
<
lb
/>
ineſt carbunculis, vt cælati rapiant ce
<
lb
/>
ram ſecum, ob hoc ſcalpere illos nefas eſt,
<
lb
/>
tum maximè quòd alacri illo nitore deſti
<
lb
/>
tuuntur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004967
">
<
margin.target
id
="
marg700
"/>
Gemmæ
<
lb
/>
molles.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004968
">Pulchrior carbunculo eſt opalus: adii
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg701
"/>
<
lb
/>
ciam in re tam præclara, vt ſi contingat in
<
lb
/>
uenire, non neſcius ſis quanti debeat exi
<
lb
/>
ſtimari, Plinij verba: is inquit, Eſt opalo
<
lb
/>
carbunculi tenuior ignis, eſt amethyſti ful
<
lb
/>
gens purpura, eſt ſmaragdi virens mare, &
<
lb
/>
cuncta pariter incredibili miſtura lucentia.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004969
">Alij ſummo fulgoris argumento colores pi
<
lb
/>
gmentorum æquauêre, aliis ſulphuris ar
<
lb
/>
dentem flammam, aut etiam ignis oleo ac
<
lb
/>
cenſi. </
s
>
<
s
id
="
s.004970
">Magnitudo eius vt auellanæ: propter
<
lb
/>
hunc lapidem Nonium Senatorem ab An
<
lb
/>
tonio propſcriptum recitat. </
s
>
<
s
id
="
s.004971
">Nihil igitur in
<
lb
/>
ter gemmas pulchrius eſſe poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004972
">Inuenitur
<
lb
/>
in inſula Zeilam orientalis Indiæ, arte po
<
lb
/>
tius naturam adiuuante, quàm quod talis
<
lb
/>
ſpontè naſcatur. </
s
>
<
s
id
="
s.004973
">Ignibus enim tam multi
<
lb
/>
plex color paratur, vt referunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004974
">Sed videtur
<
lb
/>
mihi certum genus lapidis eſſe, ſi is eſt,
<
lb
/>
quem nunc habeo. </
s
>
<
s
id
="
s.004975
">Septem enim conditio
<
lb
/>
nibus dignoſcitur: primum quod (vt dixi)
<
lb
/>
diuerſis coloribus intermiſtis niteat, velut
<
lb
/>
viridi aureo, rubróque præcipuè, quod nul
<
lb
/>
li alij conuenit gemmæ. </
s
>
<
s
id
="
s.004976
">Sed & nitet pluri
<
lb
/>
mum ac fulget: in medio autem conuexita
<
lb
/>
tis linea niue candidior nobis refertur, quæ
<
lb
/>
mutato paululum aſpectu, vt multa alia de
<
lb
/>
liteſcit, nec vllibi conſpicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.004977
">Eſt quoque
<
lb
/>
ponderoſiſſima gemma: vt cum noſtra bre
<
lb
/>
uior ſit faba, alioqui non maior, tamen de
<
lb
/>
narios duos, id eſt, frumenti pene quinqua
<
lb
/>
ginta grana pendeat: quo fit, vt ſui gene
<
lb
/>
ris omninò ſit: non notarum aliqua igne
<
lb
/>
elaborata, mirúmque ſit adeò eſſe perſpi
<
lb
/>
cuam, tum ob id, tum ob colorum varieta
<
lb
/>
tem. </
s
>
<
s
id
="
s.004978
">Solent enim gemmæ bene coloratæ
<
lb
/>
non admodum eſſe perſpicuæ, vt ſmaragdus
<
lb
/>
hyacinthus, carbunculus, ſapphirus: ſed
<
lb
/>
& duritie eximia huic ſimilis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.004979
">Vnde ne
<
lb
/>
ceſſe eſt, vt aquea ſubſtantia, tenui ac den
<
lb
/>
ſa admodum vmbra ( vt ita dicam
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
ſolùm
<
lb
/>
terræ permiſta conſtet. </
s
>
<
s
id
="
s.004980
">Atque ideo grauem
<
lb
/>
efficiat, & neſcio quid diuinum geſtanti in
<
lb
/>
fluat. </
s
>
<
s
id
="
s.004981
">Ego aureis 15. coronatis emi: nec ta
<
lb
/>
men minorem voluptatem capio, quam ex
<
lb
/>
adamante pretij 500. aureorum: at non tan
<
lb
/>
ti æſtimatur? </
s
>
<
s
id
="
s.004982
">Fateor: ſed incognita eſt gem
<
lb
/>
mariis, & vulgò putant nihil aliud eſſe quam
<
lb
/>
pſeudopalum. </
s
>
<
s
id
="
s.004983
">Sed hæc ſi gemma eſt mollis,
<
lb
/>
eſt nec vlla in parte illi comparabilis, vtrum
<
lb
/>
verò opalus ſit? </
s
>
<
s
id
="
s.004984
">exiſtimarim, etſi nec ame
<
lb
/>
thyſti purpura fulgeat eum eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.004985
">Siquidem
<
lb
/>
nulla in gemma alia tot colorum varietates
<
lb
/>
intermiſtæ, támque nitentes inueniuntur
<
lb
/>
plures etiam eſſe ſpecies credendum. </
s
>
<
s
id
="
s.004986
">Et in
<
lb
/>
quibus pro albo colores illi refulgent, eas
<
lb
/>
præcellere, hanc tamen ex Germanis vn
<
lb
/>
ciam eſſe crediderim: quod nec antiquus </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>