1opalus, qui ſit ſcitur: nec is quem nunc
habeo, ſit opalus verus non eſt, quænam
gemma fuerit apud maiores coniectari poſ
ſumus, Auro incluſa multum hebeſcit, ob
id 4. aureis vncis comprehendi debet. Mul
tum enim ab hac pſeudopalus degenerat,
candidus hic eſt & nitet, ſed non perſpi
cuus, oculum vocant cati, ſeu felis. In eo
quem ego habeo hoc mirum videtur quòd
altera ex parte candidus ac lacteus videtur
totus, ex altera autem fuſcus admodum totus,
adeóque fuſcus vt etiam obſcurus appareat:
nec hoc illi contingit lucis varietate, quan
doquidem ſeu ad lumen, ſeu verſus tenebras
conuerteris eum, albus ex ea parte, qua al
bus videri ſolet, ſemper eſt, fuſcus verò ex
alia. Itaque eadem ſuperficies ſola aſpectus
varietate ex aduerſis partibus conſpecta,
colores duos penè ex toto contrarios oſten
dit. Horum lapidum quidam molliores,
quidam duri, vt is quem ego habeo. Tam
mirabilis igitur proprietatis cauſam redde
re oportet. Ea eſt, quod criſpus lapis eſt,
atque partibus peruiis, aliis autem mini
mè: partibus non peruiis lumen recipit ſed
reddit, eóque fit vt candida ac velut nix
ſplendens reluceat: contraria conuerſione
lumen excipit, ſed non reddit, atque ea de
cauſa obſcurus lapis videtur ac fuſcus. In
dicio eſt ſubſtantia ( vt dixi ) illius mini
mè æqualis. At dices: Cur non excipit lu
men, ſi peruia eſt gemma? Melius itaque
eſt, vt dicamus perſpicuam totam eſſe in
ſuperficie, altera quidem tamen parte ſca
bram, atque ideo nigram: altera verò po
litam, atque ea de cauſa ſplendidam atque
albam.
habeo, ſit opalus verus non eſt, quænam
gemma fuerit apud maiores coniectari poſ
ſumus, Auro incluſa multum hebeſcit, ob
id 4. aureis vncis comprehendi debet. Mul
tum enim ab hac pſeudopalus degenerat,
candidus hic eſt & nitet, ſed non perſpi
cuus, oculum vocant cati, ſeu felis. In eo
quem ego habeo hoc mirum videtur quòd
altera ex parte candidus ac lacteus videtur
totus, ex altera autem fuſcus admodum totus,
adeóque fuſcus vt etiam obſcurus appareat:
nec hoc illi contingit lucis varietate, quan
doquidem ſeu ad lumen, ſeu verſus tenebras
conuerteris eum, albus ex ea parte, qua al
bus videri ſolet, ſemper eſt, fuſcus verò ex
alia. Itaque eadem ſuperficies ſola aſpectus
varietate ex aduerſis partibus conſpecta,
colores duos penè ex toto contrarios oſten
dit. Horum lapidum quidam molliores,
quidam duri, vt is quem ego habeo. Tam
mirabilis igitur proprietatis cauſam redde
re oportet. Ea eſt, quod criſpus lapis eſt,
atque partibus peruiis, aliis autem mini
mè: partibus non peruiis lumen recipit ſed
reddit, eóque fit vt candida ac velut nix
ſplendens reluceat: contraria conuerſione
lumen excipit, ſed non reddit, atque ea de
cauſa obſcurus lapis videtur ac fuſcus. In
dicio eſt ſubſtantia ( vt dixi ) illius mini
mè æqualis. At dices: Cur non excipit lu
men, ſi peruia eſt gemma? Melius itaque
eſt, vt dicamus perſpicuam totam eſſe in
ſuperficie, altera quidem tamen parte ſca
bram, atque ideo nigram: altera verò po
litam, atque ea de cauſa ſplendidam atque
albam.
Opali mira
pulchritudo.
Lib.37.c.6.
pulchritudo.
Lib.37.c.6.
Proximus adamanti ac quintus in ordine
nobilium gemmarum eſt ſapphirus, duritie
maxima, colore cæruleo, atque admodum
ſi ſit non dilutus nec vitioſus, iucundo ocu
lis: quamobrem nullæ res magis recreant
viſum ſmaragdo & ſapphiro: recreat etiam
hominem, & epotus bili nigræ & melan
cholicis, ac ſcorpionum ictibus auxiliatur.
Refert Albertus Magnus bis expertum, quòd
Sapphirus ſolo contactu anthraces curat:
optimum & grandem eſſe, ac diu carni
hærere illum oportet. Id efficit quòd ale
xipharmacam habeat vim, & vt ictu di
pſadis ſitis inuehitur, & torpedinis con
tactu obſtupeſcit manus, ita contactu diu
turno Sapphiri virus anthracis extingui
tur.
nobilium gemmarum eſt ſapphirus, duritie
maxima, colore cæruleo, atque admodum
ſi ſit non dilutus nec vitioſus, iucundo ocu
lis: quamobrem nullæ res magis recreant
viſum ſmaragdo & ſapphiro: recreat etiam
hominem, & epotus bili nigræ & melan
cholicis, ac ſcorpionum ictibus auxiliatur.
Refert Albertus Magnus bis expertum, quòd
Sapphirus ſolo contactu anthraces curat:
optimum & grandem eſſe, ac diu carni
hærere illum oportet. Id efficit quòd ale
xipharmacam habeat vim, & vt ictu di
pſadis ſitis inuehitur, & torpedinis con
tactu obſtupeſcit manus, ita contactu diu
turno Sapphiri virus anthracis extingui
tur.
Sapphiro
vires.
vires.
Heliotropium gemma eſt viridis, iaſpidi
haud abſimilis: ſed iaſpidi maculæ, aut
guttæ ſanguineæ hærent, at Heliotropium
ſanguineis venis interſtinguitur, expoſitus
Soli ſub aqua ob viuacem rubedinem aut
viriditatem colorem croceum ſpargit, vt
aërem obnubilare videatur, atque deliquium
Solis oſtendere. Hunc vſque ad hanc diem
videre non licuit, ſicut nec verum Aſtri
tem Hæc gemma eſt dura, quæ Solem dum
circumuertitur oſtendit inus lucem. Ve
rùm gemmarij ex Chalcedonio Onyche
eam æmulantur, quæ nitorem & vires bre
ui amittit, maximè ſi calore, aut ſudore
vitietur. Melior eſt quæ fit ex Sarda ſplendi
diore, quam Carncolum vocant: optima
fit ex ea, tum ex aliis lapidibus durioribus
cauis, nam cauitate colligitur lumen: ſola ta
men vera Atrites pulchritudinem ac deco
rem retinet.
haud abſimilis: ſed iaſpidi maculæ, aut
guttæ ſanguineæ hærent, at Heliotropium
ſanguineis venis interſtinguitur, expoſitus
Soli ſub aqua ob viuacem rubedinem aut
viriditatem colorem croceum ſpargit, vt
aërem obnubilare videatur, atque deliquium
Solis oſtendere. Hunc vſque ad hanc diem
videre non licuit, ſicut nec verum Aſtri
tem Hæc gemma eſt dura, quæ Solem dum
circumuertitur oſtendit inus lucem. Ve
rùm gemmarij ex Chalcedonio Onyche
eam æmulantur, quæ nitorem & vires bre
ui amittit, maximè ſi calore, aut ſudore
vitietur. Melior eſt quæ fit ex Sarda ſplendi
diore, quam Carncolum vocant: optima
fit ex ea, tum ex aliis lapidibus durioribus
cauis, nam cauitate colligitur lumen: ſola ta
men vera Atrites pulchritudinem ac deco
rem retinet.
Pſeudoaſtri
tes.
tes.
Stellaris ſignificati ratione parum viribus
& ſubſtantia, multum differt ab aſtrite, nam
nec gemma eſt, nec perſpicua, maculis ci
nerei coloris tota diſtincta eſt, vnde nomen
ſumpſit. Spontè in aceto ac etiam vino
mouetur, ac animalium inceſſum imita
tur, procedens inde ad latus, inde retro
gradiens. Hunc lapidem cognouit ac il
lius vires olim Rabbi Aben Ezra: frequens
eſt apud nos, ac vilis pretij. Ego cùm mo
tus illius ſæpius conſideraſſem, lapidem te
nui conſtare humido; & quod ab aceti ac
vini vi in vaporem conuerti poſſet intelle
xi, vnde quærens exitum, nec inueniens,
huc illúcque lapidem alioquin etiam leuem
facilè impellit: nam tenuitatis vaporis in
dicium eſt, quòd bullas non mittit: vnde
nec metuas habere magnos illum credere
oportet. Sunt qui geſtantes collo appenſos,
exiſtiment victores efficere. Ego quæ ſo
lùm expertus ſum, hic ſcribere agreſſus ſum:
verùm hoc adiicere non piguit, vt quiſque
poſſit experiri: nam de motu ( vt dixi ) in
vino & aceto ego ſæpiùs experimentum
feci.
& ſubſtantia, multum differt ab aſtrite, nam
nec gemma eſt, nec perſpicua, maculis ci
nerei coloris tota diſtincta eſt, vnde nomen
ſumpſit. Spontè in aceto ac etiam vino
mouetur, ac animalium inceſſum imita
tur, procedens inde ad latus, inde retro
gradiens. Hunc lapidem cognouit ac il
lius vires olim Rabbi Aben Ezra: frequens
eſt apud nos, ac vilis pretij. Ego cùm mo
tus illius ſæpius conſideraſſem, lapidem te
nui conſtare humido; & quod ab aceti ac
vini vi in vaporem conuerti poſſet intelle
xi, vnde quærens exitum, nec inueniens,
huc illúcque lapidem alioquin etiam leuem
facilè impellit: nam tenuitatis vaporis in
dicium eſt, quòd bullas non mittit: vnde
nec metuas habere magnos illum credere
oportet. Sunt qui geſtantes collo appenſos,
exiſtiment victores efficere. Ego quæ ſo
lùm expertus ſum, hic ſcribere agreſſus ſum:
verùm hoc adiicere non piguit, vt quiſque
poſſit experiri: nam de motu ( vt dixi ) in
vino & aceto ego ſæpiùs experimentum
feci.
Iaſpis ſimilis eſt heliotropio: hunc, vi
ridis ſi ſit, & è directo ventriculi ſuſpen
ſus, ventriculum non leuiter confirmare
ſcripſit Galenus: nos ſiſtere etiam hoc mo
do ſanguinem vndequaque manantem, ſed
è naribus præcipuè, vidimus: nec mirum,
quandoquidem vim maximam habeat
aſtringentem. Eligitur ex oriente non ad
modum paruus, ſplendens, viridis, ſan
guineis guttulis plurimis ac valde vinum
ſanguinem æmulantibus conſperſus.
ridis ſi ſit, & è directo ventriculi ſuſpen
ſus, ventriculum non leuiter confirmare
ſcripſit Galenus: nos ſiſtere etiam hoc mo
do ſanguinem vndequaque manantem, ſed
è naribus præcipuè, vidimus: nec mirum,
quandoquidem vim maximam habeat
aſtringentem. Eligitur ex oriente non ad
modum paruus, ſplendens, viridis, ſan
guineis guttulis plurimis ac valde vinum
ſanguinem æmulantibus conſperſus.
Omnibus tamen gemmis vnus opponi
tur lapis achates, & ipſe è gemmarum nu
mero, ſed tam varij generis, vt vnum la
pidem eſſe non credas: candidus, rubens,
croceus, cinereus, viridis, niger, varius,
cæruleus. Quid moror? huic vni nec om
nium aliarum gemmarum colores ſatisfa
ciunt: ille lucos, prata, animalia, flumi
na, flores, arbores, natura ludente refert.
Celeberrimus in hiſtoriis eſt achates Pyr
rhi regis, nouem Muſas cum Appolline in
medio citharam pulſante referens, ſingu
láſque cum propriis ornamentis, vt videa
tur tunc natura cum pictore certaſſe: atque
hic miraculum dici potiùs debet quàm gem
ma. Nobis tres ſunt achates, in quorum
vno natura hemiſphærium pinxit cœli, di
ſtinctis orbibus: in medio terra rotunda,
quaſi aquis ſupereminens. Secundus, ex
hiatu fumum emittere videtur, qui aërem
obumbret: atque illud in eo admiratio
ne dignum, quòd alius fumi color, alius
aëris, qui ex eo obſcuratur: fumus can
didus quaſi ac denſus, aër ſubrubens, ac
mediocriter perſpicuus. Tertius, cæteris
longè admirabilior, ſcilicet Galbæ fer
mè imaginem huiuſmodi depictam ha
bet: nec in ſuperficie, ſed quaſi ſub
vitro: & tamen vera gemma eſt, non
vitrum: quoniam tamen qua parte tangit
tur lapis achates, & ipſe è gemmarum nu
mero, ſed tam varij generis, vt vnum la
pidem eſſe non credas: candidus, rubens,
croceus, cinereus, viridis, niger, varius,
cæruleus. Quid moror? huic vni nec om
nium aliarum gemmarum colores ſatisfa
ciunt: ille lucos, prata, animalia, flumi
na, flores, arbores, natura ludente refert.
Celeberrimus in hiſtoriis eſt achates Pyr
rhi regis, nouem Muſas cum Appolline in
medio citharam pulſante referens, ſingu
láſque cum propriis ornamentis, vt videa
tur tunc natura cum pictore certaſſe: atque
hic miraculum dici potiùs debet quàm gem
ma. Nobis tres ſunt achates, in quorum
vno natura hemiſphærium pinxit cœli, di
ſtinctis orbibus: in medio terra rotunda,
quaſi aquis ſupereminens. Secundus, ex
hiatu fumum emittere videtur, qui aërem
obumbret: atque illud in eo admiratio
ne dignum, quòd alius fumi color, alius
aëris, qui ex eo obſcuratur: fumus can
didus quaſi ac denſus, aër ſubrubens, ac
mediocriter perſpicuus. Tertius, cæteris
longè admirabilior, ſcilicet Galbæ fer
mè imaginem huiuſmodi depictam ha
bet: nec in ſuperficie, ſed quaſi ſub
vitro: & tamen vera gemma eſt, non
vitrum: quoniam tamen qua parte tangit