Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005154
">
<
pb
pagenum
="
469
"
xlink:href
="
016/01/118.jpg
"/>
defluunt, & ſaxum nudatur: quamobrem cry
<
lb
/>
ſtallus, qui inter lapides, ac ſub terra geni
<
lb
/>
tus eſt, quomodocunque hæreat, pendere
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg730
"/>
<
lb
/>
videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.005155
">In mucrone rarius, frequenter in
<
lb
/>
corpore cryſtalli generatur argentum rude:
<
lb
/>
quòd non inter illius vitia, ſed egregias
<
lb
/>
laudes reponitur: namque ſic pulchrior ha
<
lb
/>
betur, & rarioris exempli
<
expan
abbr
="
gẽma
">gemma</
expan
>
. </
s
>
<
s
id
="
s.005156
">Inuenitur &
<
lb
/>
ex eo ſpecies amethyſto ſimilis, adeò obſcura
<
lb
/>
eſt, quàm quidam beryllum eſſe putant. </
s
>
<
s
id
="
s.005157
">Vi
<
lb
/>
di & aquam cryſtallo ingenitam, atque in
<
lb
/>
aqua corpus tenue nigrum, quod motu aquæ
<
lb
/>
ad contrariam ferebatur, quòd eſſet illa le
<
lb
/>
uius, itaque dum conſideret cryſtallus ſpon
<
lb
/>
tè aſcendebat: ludentes igitur dicebamus, &
<
lb
/>
perſuadebantur aliquid dæmonem cryſtallo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg731
"/>
<
lb
/>
incluſum. </
s
>
<
s
id
="
s.005158
">Sed cur non multùm nitet? </
s
>
<
s
id
="
s.005159
">quia
<
lb
/>
mollis: nulla enim gemma mollis nitet. </
s
>
<
s
id
="
s.005160
">Sed
<
lb
/>
cur molle non nitet? </
s
>
<
s
id
="
s.005161
">quia radios non om
<
lb
/>
nes, aut plurimos reflectit: igitur quod plu
<
lb
/>
rimum nitet, non adeò perſpicuum eſſe po
<
lb
/>
teſt: itaque magis perſpicuus eſt cryſtallus
<
lb
/>
adamante, quia adamas multò magis
<
lb
/>
nitet.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg732
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005162
">
<
margin.target
id
="
marg727
"/>
Chryſtallus
<
lb
/>
cur ſex ha
<
lb
/>
beat ſuperfi
<
lb
/>
cies.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005163
">
<
margin.target
id
="
marg728
"/>
Lapides ro
<
lb
/>
tundi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005164
">
<
margin.target
id
="
marg729
"/>
Cryſtallum
<
lb
/>
non eſſe gla
<
lb
/>
ciem.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005165
">
<
margin.target
id
="
marg730
"/>
In cryſtallo
<
lb
/>
argentum
<
lb
/>
rude genera
<
lb
/>
tur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005166
">Aqua in
<
lb
/>
cryſtallo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005167
">
<
margin.target
id
="
marg731
"/>
Gemmarum
<
lb
/>
durities quo
<
lb
/>
modo cognoſ
<
lb
/>
catur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005168
">
<
margin.target
id
="
marg732
"/>
Prannium.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005169
">Eſt & alia cauſa, quòd vbi exactè leuis
<
lb
/>
eſt ſuperficies, ad eundem penitus angu
<
lb
/>
lum radij reflectuntur, atque ideò validio
<
lb
/>
res fiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005170
">Si autem non ſit dura, non erit
<
lb
/>
exactè plana ſuperficies: quamobrem radij
<
lb
/>
diuerſis angulis incident & reflectentur, diſ
<
lb
/>
ſipabunturque, ac impedientur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005171
">Vt verò cryſtallus gemma eſt alba, ita
<
lb
/>
pranium nigra & perſpicua, quòd rarum
<
lb
/>
eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005172
">Huius radix è genere cryſtalli eſſe vi
<
lb
/>
detur, & in Saxonia inuenitur. </
s
>
<
s
id
="
s.005173
">Aliquan
<
lb
/>
do verò contingit radici nigræ fermè adnaſ
<
lb
/>
ci gemmas alias, vt ſarda in Cypro è tranſ
<
lb
/>
lucido non exactè nigro, & hyacinthus in
<
lb
/>
Miſena Volcheſtein ſic exoritur. </
s
>
<
s
id
="
s.005174
">Exoriun
<
lb
/>
tur & quemadmodum diximus, rubræ, viri
<
lb
/>
des, cæruleæ, ac amethyſtinæ. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005175
">Nebrites gemma non eſt, ſed rarus ta
<
lb
/>
men lapis, opacus, colorem pellis cerui ad
<
lb
/>
vnguem referens: vocant noſtri gemmarij
<
arrow.to.target
n
="
marg733
"/>
<
lb
/>
Garatronium: creditur geſtantem omninò
<
lb
/>
tueri, ne poſſit vulnerari. </
s
>
<
s
id
="
s.005176
">Vulgaris & vilis,
<
lb
/>
pulcher tamen.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg734
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005177
">
<
margin.target
id
="
marg733
"/>
Garatronius</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005178
">
<
margin.target
id
="
marg734
"/>
Pazar lapis
<
lb
/>
ſeu bezar.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005179
">Nobilior hoc, ſed non ei tamen valdè diſ
<
lb
/>
ſimilis eſt pazar lapis, quem corrupto no
<
lb
/>
mine vocant bezar. </
s
>
<
s
id
="
s.005180
">Gemma nec hic eſt, ſed
<
lb
/>
mollis ac cinerei coloris, auellanæ magni
<
lb
/>
tudine, omnibus venenis egregiè reſiſtit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005181
">Hic eſt ille lapis ab omnibus laudatus, & à
<
lb
/>
nemine fermè cognitus:
<
expan
abbr
="
quẽ
">quem</
expan
>
Scribonius Lar
<
lb
/>
gus, quamuis Cæſaris medicus, falsò ſcripſit
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
lachrymã
">lachrymam</
expan
>
eſſe ceruorum in Cicilia inuentam
<
lb
/>
cùm conſtet in Pely Orientalis Indiæ regio
<
lb
/>
ne ſolitam inueniri. </
s
>
<
s
id
="
s.005182
">Vbi etiam
<
expan
abbr
="
referũt
">referunt</
expan
>
<
expan
abbr
="
radi-cẽ
">radi
<
lb
/>
cem</
expan
>
eſſe venenoſiſſimam, nomine bezar, quæ
<
lb
/>
ſtatim occidat
<
emph
type
="
italics
"/>
:
<
emph.end
type
="
italics
"/>
cuius fructus non ſolùm ad
<
lb
/>
uerſus radicem, ſed etiam quæcunque alia
<
lb
/>
venena, præſtantiſſimum ſit auxilium: voca
<
lb
/>
tur autem fructus nirabri. </
s
>
<
s
id
="
s.005183
">Sed quomodo ale
<
lb
/>
xipharmacum, atque venenum ex eodem
<
lb
/>
oriri poſſint, dictum eſt aliàs.
<
arrow.to.target
n
="
marg735
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005184
">
<
margin.target
id
="
marg735
"/>
Amethyſtus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005185
">Amethyſto color vini, & grata gemma
<
lb
/>
vilis pretij, etiamſi ſit orientalis: creditur
<
lb
/>
ebrietatem alligatus vmbilico prohibere: &
<
lb
/>
(quod diximus
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
ſuperius) ſomnia mouere. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005186
">Corallius verò gemma non eſt: eius ſpe
<
lb
/>
cies ſunt, candida, rubens, & nigra quæ ta
<
arrow.to.target
n
="
marg736
"/>
<
lb
/>
men omnes in eadem planta conſpiciuntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005187
">Quò fit vt nec ætate, nec ſpecie differant, ſed
<
lb
/>
velut lapides reliqui vapore maris tingan
<
lb
/>
tur: tener eſt, atque arbuti inſtar in imo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg737
"/>
<
lb
/>
maris inter lapides & ſaxa oritur. </
s
>
<
s
id
="
s.005188
">Nobiliſſi
<
lb
/>
mus rubens, & qui ex eo rubet, vt purpu
<
lb
/>
ra, igneum quendam emittens ſplendorem,
<
lb
/>
è directo ventriculi ſuſpenſus illum vehe
<
lb
/>
menter confirmat, quod Albertus, Galeno
<
lb
/>
& Auicennæ adſcribere nititur: tenuis eſt
<
lb
/>
ſubſtantiæ, & inter ea, quæ in mari con
<
lb
/>
creſcunt etiam tenuiſſimæ, ideóque confir
<
lb
/>
mat membra, & ſpiritus temperat. </
s
>
<
s
id
="
s.005189
">Vnde
<
lb
/>
qui talis eſt qualem ſuprà eſſe debere di
<
lb
/>
ximus, cor & cerebrum confirmat, men
<
lb
/>
tem exhilarat, & morbo comitiali aduerſa
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.005190
">Sed cùm frequentiſſimus ſit illius pro
<
lb
/>
uentus, optimi certè rariſſimus. </
s
>
<
s
id
="
s.005191
">Nam quæ
<
lb
/>
abundant, facilè abſoluuntur: & quæ fa
<
lb
/>
cilè abſoluuntur, perfecta eſſe non poſſunt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg738
"/>
<
lb
/>
Itaque optima quæque rara eſſe neceſſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005192
">Concreſcit & duratur aëre poſtquam è
<
lb
/>
mari extractus fuerit, quoniam aër quod
<
lb
/>
tenue eſt illius humidum ſiccat, & frigus
<
lb
/>
etiam partes cogit. </
s
>
<
s
id
="
s.005193
">Refrigeratur autem ab
<
lb
/>
aëre etiam æſtate media, quia pars, quæ
<
lb
/>
intus penetrat, frigida euadit: oſtenſum
<
lb
/>
enim eſt aërem cum diſſipatur refrigerari.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005194
">Vnde Ouidius:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Nunc quoque coraliis idem natura remanſit,
<
lb
/>
Duritiem tacto capiantur ab aëre, quoque,
<
lb
/>
Vimen in æquore erant, fiant ſuper æthera ſaxum.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005195
">
<
margin.target
id
="
marg736
"/>
Corallius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005196
">
<
margin.target
id
="
marg737
"/>
Vires coral
<
lb
/>
li.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005197
">
<
margin.target
id
="
marg738
"/>
Cur optima
<
lb
/>
quæque raræ
<
lb
/>
ſint.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005198
">Proprium rubei ac ſynceri, fulgentiſque,
<
lb
/>
vt carbunculus, eſt quòd ſi annectatur collo,
<
lb
/>
vt carnem tangat, cùm ægrotat homo, aut
<
lb
/>
breui ægrotaturus eſt, aut ſi venenum hau
<
lb
/>
ſerit, quod nondum ſentiat, impalleſcere, &
<
lb
/>
nitorem amittere, adeò vt mireris, atque hoc
<
lb
/>
non ſemel obſeruaui. </
s
>
<
s
id
="
s.005199
">Cauſa eſt, quod vapor
<
lb
/>
ille, qui nondum moleſtiam homini afferre,
<
lb
/>
poteſt, ſubſtantiam teneriorem corali affli
<
lb
/>
git miro experimento.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg739
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005200
">
<
margin.target
id
="
marg739
"/>
Morbis fu
<
lb
/>
turis digno
<
lb
/>
ſcendis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005201
">Hæ igitur nobiliores ac magis vulgates
<
lb
/>
ſunt gemmæ. </
s
>
<
s
id
="
s.005202
">Cæterùm adulterantur miris
<
lb
/>
modis, qui tamen in tres numero modos de
<
lb
/>
ducuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.005203
">Horum autem primus eſt vulgaris,
<
lb
/>
vt inter duas planas tabulas cryſtalli color,
<
lb
/>
cum glutine perſpicuo ponatur, inde coaleſ
<
lb
/>
centibus his gemma annulo clauditur, vt ri
<
lb
/>
ma coniunctionis lateat: atque hic modus
<
lb
/>
vulgaris ac vilis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005204
">Copia hàrum gemma
<
lb
/>
rum, imò emporium eſt ipſa vrbs noſtra in
<
lb
/>
qua virtus eadem cum gemmis colitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005205
">Peſſima eſt fraus quæ ſubiicitur, nec vul
<
arrow.to.target
n
="
marg740
"/>
<
lb
/>
garis ad fallendum, cuius autor Zocolinus ex
<
lb
/>
vrbe noſtra, quem ob adulterinam monetam
<
lb
/>
Princeps debito ſupplicio affici iuſſit, quan
<
lb
/>
quam omnes gemmarij pro illo
<
expan
abbr
="
ſupplicarẽt
">ſupplicarent</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005206
">Vides ingenia
<
expan
abbr
="
hominũ
">hominum</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
ex vno collegio
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
argumentũ
">argumentum</
expan
>
multitudinis accipe: cui ſi diſpli
<
lb
/>
ceo, non
<
expan
abbr
="
tã
">tam</
expan
>
pudet, aut pœnitet,
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
gratulor,
<
lb
/>
quòd
<
expan
abbr
="
horũ
">horum</
expan
>
morum hominibus odio habitus
<
lb
/>
ſim. </
s
>
<
s
id
="
s.005207
">Igitur ille inclytus vir, tabellam ex vero
<
lb
/>
lapide, veluti pro carbunculo ex carbunculo,
<
lb
/>
pro ſmaragdo ex ſmaragdo
<
expan
abbr
="
nitidã
">nitidam</
expan
>
, ac vilem </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>