Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
141
141
142
142
143
143
144
144
145
145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.006632">
                <pb pagenum="499" xlink:href="016/01/148.jpg"/>
                <arrow.to.target n="marg958"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006633">
                <margin.target id="marg957"/>
              Iuncus cur
                <lb/>
              flexilis, &
                <lb/>
              fronde ca­
                <lb/>
              rens.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006634">
                <margin.target id="marg958"/>
              Dantes Al­
                <lb/>
              digerio Flo­
                <lb/>
              rentinus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006635">Simili ratione flexiles ſunt, vt Dantes in
                <lb/>
              Purgatorio eleganter docet, & quæcunque
                <lb/>
              aliæ plantæ fluctibus aquarum exponuntur,
                <lb/>
              vt cannæ: nam aquarum fluctibus frange­
                <lb/>
              rentur, aut extirparentur, ſi non flexiles
                <lb/>
              eſſent.
                <arrow.to.target n="marg959"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006636">
                <margin.target id="marg959"/>
              Cannæ & ca­
                <lb/>
              lami cur
                <lb/>
              inanes.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006637">Præſtitit autem omni calamorum generi,
                <lb/>
              tum cannarum, vt eſſent inanes: nam craſ­
                <lb/>
              ſum flecti non poteſt, niſi ſit inane. </s>
              <s id="s.006638">At fin­
                <lb/>
              ge cannas craſſas & ſolidas, ac flexiles, num
                <lb/>
              ſua grauitate ſponte torquebuntur? </s>
              <s id="s.006639">Vt igi­
                <lb/>
              tur rectæ eſſe poſſent, & grandes, inanes,
                <lb/>
              ac duræ factæ ſunt. </s>
              <s id="s.006640">Vnde baculi ſenum tum
                <lb/>
              ex his, tum ex ferulis elegantes fiunt. </s>
              <s id="s.006641">Ve­
                <lb/>
              rùm cannæ Indicæ quædam enodes viden­
                <lb/>
              tur, ſiue ſit genus aliud, certè inane atque
                <lb/>
              leuiſſimum. </s>
              <s id="s.006642">Creſcunt autem ibi in incredi­
                <lb/>
              bilem magnitudinem: mediocriter dum vi­
                <lb/>
              rent molles, dum ſiccantur duræ. </s>
              <s id="s.006643">Pingui au­
                <lb/>
              tem, non ſalſo aluntur humido: ob id pin­
                <lb/>
              guiſſimum & minimè ſalſum Indiæ ſolùm
                <lb/>
              exiſtimandum eſt, quòd in immenſum ibi
                <arrow.to.target n="marg960"/>
                <lb/>
              creſcant arbores. </s>
              <s id="s.006644">Referunt enim ibi quan­
                <lb/>
              dam inuentam è Ceibæ genere
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              nam hoc
                <lb/>
              eſt arboris genus omnium maximæ ) trifi­
                <lb/>
              dam inter cæteras, cui ſinguli trunci vigin­
                <lb/>
              ti pedum ambitu cingebantur. </s>
              <s id="s.006645">Spatia verò
                <lb/>
              ipſa inter truncos iuxta terram totidem pe­
                <lb/>
              dibus diſtabant: per ipſa verò ſpatia currus
                <lb/>
              onuſtus pulchrè duci poterat. </s>
              <s id="s.006646">At vbi trunci
                <lb/>
              in vnum coïbant, hoc autem a terra procul
                <lb/>
              fermè pedibus quindecim, craſſitudo arbo­
                <lb/>
              ris pedum erat quadragintaquinque. </s>
              <s id="s.006647">Ab
                <lb/>
              ima parte craſſioris trunci, vſque ad locum
                <lb/>
              vbi primò prodibant rami, pedes octogin­
                <lb/>
              ta: ſuperior pars, ex qua rami pendebant,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg961"/>
                <lb/>
              abſque menſuræ modo. </s>
              <s id="s.006648">Huius tantæ proce­
                <lb/>
              ritatis cauſa ſolùm fœcundum, cœli robur
                <lb/>
              arboris natura: nam lignum eius leuiſſimum
                <lb/>
              eſt, terræ modicum & tenuioris habens,
                <lb/>
              humidi plurimùm. </s>
              <s id="s.006649">Innituntur plerunque
                <lb/>
              radicibus profundioribus magnæ arbores,
                <lb/>
              quò fit vt vbi ſicca eſt regio, tribus, aut
                <lb/>
              tantùm quatuor cubitis radix procedit in
                <lb/>
              profundum: nec arbores ſolidioris materiæ
                <lb/>
              in immenſum creſcere poſſunt, velut in
                <lb/>
              Hiſpania inſula Noui orbis. </s>
              <s id="s.006650">Atque ibi tum
                <lb/>
              in montibus, vbi arbores radices in imum
                <lb/>
              terræ non demittunt, homines infidi ſunt
                <lb/>
              & inconſtantes, ſeu quòd immodica ſic­
                <lb/>
              citas, ſeu mutatio ventorum frequens, mo­
                <lb/>
              bilia & leuia mortalium ingenia reddit,
                <lb/>
              atque ideò infida & inconſtantia. </s>
              <s id="s.006651">Homi­
                <lb/>
              nes enim plerunque ſui cœli naturam ſe­
                <lb/>
              quuntur.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg962"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006652">
                <margin.target id="marg960"/>
              Arborum
                <lb/>
              magnitudo
                <lb/>
              incredibilis,
                <lb/>
              nomine Cei­
                <lb/>
              barum, ab
                <lb/>
              Hiſpanis
                <lb/>
              Gordarum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006653">
                <margin.target id="marg961"/>
              Solum quod
                <lb/>
              arborum ra­
                <lb/>
              dices in pro­
                <lb/>
              fundum mer­
                <lb/>
              gi non pati­
                <lb/>
              tur, homines
                <lb/>
              gignit infi­
                <lb/>
              dos & incon­
                <lb/>
              ſtantes.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006654">
                <margin.target id="marg962"/>
              Arborum
                <lb/>
              vile.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006655">Ipſæ verò arbores, quæ ob ſoli ſiccita­
                <lb/>
              tem profundas non mittunt radices, diu vi­
                <lb/>
              uere nequeunt. </s>
              <s id="s.006656">Quippe arborum natura
                <lb/>
              ſponte ſua in immenſum æuum producitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006657">Narrat enim Ioſephus, quercum Abra­
                <lb/>
              hæ ſua adhuc ætate manſiſſe: Interſunt inter
                <lb/>
              excidium Hieroſolymę & Abrahæ ſomnium,
                <lb/>
              anni ad vnguem bis mille. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006658">Poſt quercum, palma, plantanus, fagus,
                <lb/>
              olea, pinus, vlmus. </s>
              <s id="s.006659">Aliter ſentit Theo­
                <lb/>
              phraſtus: ſed rebus ipſis magis credendum,
                <lb/>
              quàm Græcorum nugis. </s>
              <s id="s.006660">Oſtendit plerun­
                <arrow.to.target n="marg963"/>
                <lb/>
              que ſenectutem longam, arborum magni­
                <lb/>
              tudo, radicúmque amplitudo. </s>
              <s id="s.006661">Cauſa diu­
                <lb/>
              turnioris vitæ, paucitas fructus, ac
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt ita
                <lb/>
              dicam) ſterilitas, tum verò ſolida ſubſtantia
                <lb/>
              ligni. </s>
              <s id="s.006662">Vnde etiam quercus lignum ſub aqua
                <lb/>
              illæſum perpetuò manet, tantummodóque
                <lb/>
              denigratur: ſolidum enim cùm ſit, nec cor­
                <lb/>
              rumpitur ab aqua, necdum viuit facilè ab­
                <lb/>
              ſumitur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006663">
                <margin.target id="marg963"/>
              Quercus li­
                <lb/>
              gnum aquæ
                <lb/>
              minimè ob­
                <lb/>
              noxium.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006664">Contraria ratione arbor, quæ poma fert
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg964"/>
                <lb/>
              paradiſi, breuiſſimæ eſt vitæ, anno enim
                <lb/>
              ſecunda truncus, areſcit: fructus fert in bo­
                <lb/>
              tris, vt ſunt acini vuæ, ſed mali magnitu­
                <lb/>
              dine, ac in botro vno quandoque centenos,
                <lb/>
              vnde ciſtæ magnitudinem refert botrus: cro­
                <lb/>
              ceo verò velatur amictu, quo detracto fru­
                <lb/>
              ctus prædulcis, ac ſuauis ſubeſt folium tam
                <lb/>
              longum fert, vt hominem ſtantem æquet:
                <lb/>
              latum non parum. </s>
              <s id="s.006665">Ita fructuum multitudi­
                <lb/>
              ne, ac magnitudine tum foliorum exhau­
                <lb/>
              ritur. </s>
              <s id="s.006666">Vnde nulli propemodum arbori lon­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg965"/>
                <lb/>
              gæuæ folia ampla: ſed potiùs herbis, cauli,
                <lb/>
              lapatho, cucurbitæ: nec huic prodeſt pro­
                <lb/>
              ceritas, cùm anno eodem quo nata eſt in­
                <lb/>
              tereat, nam humido copioſo indigent ma­
                <lb/>
              gna folia: hoc autem cùm plurimùm ſit nec
                <lb/>
              pingue, mortem affert celeriter: ob id
                <lb/>
              etiam agreſtes cultis, & quæ naſcuntur
                <lb/>
              in terra, his quæ in aquis, vitæ diutur­
                <lb/>
              nioris. </s>
              <s id="s.006667">His de cauſis breuis vitæ ſunt lau­
                <lb/>
              rus, ligno ſpongioſo, punica malus, tum
                <lb/>
              ficus, & quæ mala etiam fert: omnes enim
                <lb/>
              fructibus pro arboris magnitudine nimis
                <lb/>
              luxuriant. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006668">
                <margin.target id="marg964"/>
              Poma Para­
                <lb/>
              diſi.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006669">
                <margin.target id="marg965"/>
              Cur arbores
                <lb/>
              non habeant
                <lb/>
              tam lata fo­
                <lb/>
              lia vt olera.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006670">Inter fructiferas, ne vitem ſilentio præ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg966"/>
                <lb/>
              teream, quæ quandoque ter in anno ferat
                <lb/>
              fructum, vnde trifera vocata eſt, vltima
                <lb/>
              tamen vua non matureſcit. </s>
              <s id="s.006671">Ficui familiare
                <lb/>
              eſt, bis anno eodem ferre fructum, primò
                <lb/>
              rariorem ac maiorem, ſecundò tantò fre­
                <lb/>
              quentiorem, quantò etiam minorem. </s>
              <s id="s.006672">Pa­
                <lb/>
              làm eſt autem, omnem arborem præter fi­
                <lb/>
              cum toties florere, quoties fructum editu­
                <lb/>
              ra eſt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006673">
                <margin.target id="marg966"/>
              Fructifera
                <lb/>
              maximæ ar­
                <lb/>
              bores.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006674">Sunt & arbores arboribus inhærentes, vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg967"/>
                <lb/>
              hædera: aliæ etiam innaſcuntur, vt viſ­
                <lb/>
              cum: huius ſemen à pica, aut turdo cùm
                <lb/>
              comeditur, haud concoquitur, ſed ſtercori
                <lb/>
              immiſtum calore, ac humore dum arbori in­
                <lb/>
              ciderit, radices gignit. </s>
              <s id="s.006675">Tria ex arbore com­
                <lb/>
              moda habet: quòd plus ſtercoris habeat,
                <lb/>
              non enim plurimùm in terra colligi poteſt:
                <lb/>
              quòd nec imbre, nec Sole ramis intectum
                <lb/>
              facilè læditur. </s>
              <s id="s.006676">quòd humore ſoli non dilui­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.006677">Eſt igitur denſum valde, quòd non co­
                <lb/>
              quatur in ventribus auium, paucóque indi­
                <lb/>
              get humido, multóque calore: innaſcitur
                <lb/>
              optimum abieti, quercui, pinóque: per­
                <lb/>
              petuò viret, etiam in arboribus, quibus fo­
                <lb/>
              lia decidunt: videtur enim vim habere
                <lb/>
                <foreign lang="grc">γενάρχιον. </foreign>
              </s>
              <s id="s.006678">Narrat Ariſtoteles lincoſtim her­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg968"/>
                <lb/>
              bam fuiſſe multum aculeatam, quæ aliam
                <lb/>
              ex ſe pareret, hac ratione. </s>
              <s id="s.006679">Nam cùm in
                <lb/>
              aqua oriretur, & eſſet aculeata, multum
                <lb/>
              humoris inter ſpinas colligebat, qui tem­
                <lb/>
              poris ſucceſſu putreſcens, à calore Solis aliud
                <lb/>
              herbæ genus producebat. </s>
              <s id="s.006680">Perſpicuum igi­
                <lb/>
              tur, quomodo & cur planta plantæ innaſ­
                <lb/>
              catur: illud dubitatione dignum, an quæ
                <lb/>
              innaſcitur, ſemper ſit, eadem videtur enim
                <lb/>
              herba, quæ alteri innaſcitur, certis generi­
                <lb/>
              bus definiri: non enim omnis innaſci poteſt:
                <lb/>
              vt plurimùm ergo eadem, ſemper non. </s>
              <s id="s.006681">Vi-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>