1Venerem excitare?
Itaque aliud meco
nium ab amphiam eſſe exiſtimant. Sed &
amphiam venenum eſt apud Indos, atque
ex eorum genere, quæ abſque moleſtia oc
cidunt: quod meconio proprium eſſe, ne
mo ignorat. Sed forſan aliud eſt quippiam
quod & curas leuat, & Venerem ſti
mulat, & ſomnum affert, quale amo
mum & crocus. Ergo quòd ſint quædam,
quæ Venerem immodicam excitent, do
cuimus: quænam autem ſint illa, per
fecta plantarum hiſtoria etiam explica
bimus.
nium ab amphiam eſſe exiſtimant. Sed &
amphiam venenum eſt apud Indos, atque
ex eorum genere, quæ abſque moleſtia oc
cidunt: quod meconio proprium eſſe, ne
mo ignorat. Sed forſan aliud eſt quippiam
quod & curas leuat, & Venerem ſti
mulat, & ſomnum affert, quale amo
mum & crocus. Ergo quòd ſint quædam,
quæ Venerem immodicam excitent, do
cuimus: quænam autem ſint illa, per
fecta plantarum hiſtoria etiam explica
bimus.
Flores cur
varij.
Folia plan
tarum cur
omnia viri
dia.
Partium plan
tarum tempe
ramentum.
varij.
Folia plan
tarum cur
omnia viri
dia.
Partium plan
tarum tempe
ramentum.
Nunc docere expedit cur floribus non
vnus eſt colos velut foliis: id contingit,
quoniam ſiccatur humidum, nec aliud ſup
peditatur. Folia namque cùm humidum per
petuum ſubminiſtretur, agente calore om
nia neceſſariò ſunt viridia, qua de cauſa &
ſuprema ſuperficies ſtantium aquarum talis
eſt, & vda loca, quæ ſub ſtillis tectorum in
terra poſita ſunt, vbi Solis radij non ap
parent. Igitur humidiſſima totius plantæ
ſemper, & plerunque frigidiſſima, fo
lium: calidiſſima & ſicciſſima, ſemen: in
quarum medio flos eſt collocandus. Sunt
tamen & flores parte aliqua virides, cæ
tera cærulea: calathi forma: & hyacintho
rum genere eſſe aiebant. Parùm odorati,
atque humidiores. Frigidiſſima rurſus ac ſic
ciſſima radix: vt calidiſſima, ac humidiſſi
ma, fructus: in quorum medio truncus, pro
pius tamen ad radicem accedens. Trunci
denuò calidiſſima ac ſicciſſima pars, cor
tex: humidiſſima ac frigidiſſima, matrix:
lignum quaſi in horum medio collocatur:
totus tamen ( vt dixi ) truncus frigidus ma
nifeſtè ac ſiccus. Folia tegunt ſtipitem,
flores, fructus, ſemen: lignum velut in
animalibus oſſa omnia ſuſtinet, integitur
à cortice defenſionis cauſa: at in quibuſ
dam etiam cortex eſt, per quem defertur
alimentum: matrix & ipſa in quibuſdam eſt
nutrimenti cauſa: in omnibus humectat
lignum.
vnus eſt colos velut foliis: id contingit,
quoniam ſiccatur humidum, nec aliud ſup
peditatur. Folia namque cùm humidum per
petuum ſubminiſtretur, agente calore om
nia neceſſariò ſunt viridia, qua de cauſa &
ſuprema ſuperficies ſtantium aquarum talis
eſt, & vda loca, quæ ſub ſtillis tectorum in
terra poſita ſunt, vbi Solis radij non ap
parent. Igitur humidiſſima totius plantæ
ſemper, & plerunque frigidiſſima, fo
lium: calidiſſima & ſicciſſima, ſemen: in
quarum medio flos eſt collocandus. Sunt
tamen & flores parte aliqua virides, cæ
tera cærulea: calathi forma: & hyacintho
rum genere eſſe aiebant. Parùm odorati,
atque humidiores. Frigidiſſima rurſus ac ſic
ciſſima radix: vt calidiſſima, ac humidiſſi
ma, fructus: in quorum medio truncus, pro
pius tamen ad radicem accedens. Trunci
denuò calidiſſima ac ſicciſſima pars, cor
tex: humidiſſima ac frigidiſſima, matrix:
lignum quaſi in horum medio collocatur:
totus tamen ( vt dixi ) truncus frigidus ma
nifeſtè ac ſiccus. Folia tegunt ſtipitem,
flores, fructus, ſemen: lignum velut in
animalibus oſſa omnia ſuſtinet, integitur
à cortice defenſionis cauſa: at in quibuſ
dam etiam cortex eſt, per quem defertur
alimentum: matrix & ipſa in quibuſdam eſt
nutrimenti cauſa: in omnibus humectat
lignum.
Partium in
arboribus
vſus.
arboribus
vſus.
Quamobrem quæ matrice carent omnia
lachryma abundant, vt lignum ſanctum: quæ
copioſam habent matricis ſubſtantiam, la
chryma carent, vt ſambucus. Radix tra
hendi gratia alimenti à terra: flores ob fru
ctum, vel ſemen, nam in illa ſemper ver
tuntur: fructus verò propter ſemen, nam in
omni fructu ſub pericarpio ſemen contine
tur. Igitur fructus perfectio videtur plantæ,
ſemen verò ad propagandam ſpeciem. At in
quibus fructus non eſt, ſemen commoda &
vſus præſtat.
lachryma abundant, vt lignum ſanctum: quæ
copioſam habent matricis ſubſtantiam, la
chryma carent, vt ſambucus. Radix tra
hendi gratia alimenti à terra: flores ob fru
ctum, vel ſemen, nam in illa ſemper ver
tuntur: fructus verò propter ſemen, nam in
omni fructu ſub pericarpio ſemen contine
tur. Igitur fructus perfectio videtur plantæ,
ſemen verò ad propagandam ſpeciem. At in
quibus fructus non eſt, ſemen commoda &
vſus præſtat.
In hoc videtur natura plantis inclemen
tior fuiſſe quàm animalibus, cùm plantis
hyeme veſtes decidant, animalibus creſcant,
ſcilicet pili. Armauit & plantas velut &
animalia, duritie, magnitudine, flectendi
facilitate, tum ſpinis. Muniuit enim qua
drifariàm follia, ſpinis ( vt dixi ) roſarum,
minoribus aculeis. vt boraginis: lanugine,
vt mentaſtri: pilis, vt violæ, & piloſellæ
vtriuſque. Lanugine denſior pilus, ideò ad
vulnera conſolidanda nil par. Sed & errores,
vt in animalibus, atque eò ftequentiores,
quò viliores. Inde fit vt etiam in paruis ani
malibus, in his quæ à materia gignuntur
putrida, in piſcibus, in metallicis abundent,
velut in plantis. Sed in animalibus propriè
perfectioribus monſtra ob raritatem, à mon
ſtrando dicta ſunt: licet tamen & hoc no
men etiam ad plantas transferre. Nam ſi
plantæ ſuum ſeruent ordinem, non ſolùm
partibus certis conſtant, ſed etiam numero
foliorum. Adeò ſolers etiam in minimis na
tura fuit, cuius cauſam intellige: cùm motus
plantis deeſſet ad generationem, vtrunque
ſexum coëgiſſe neceſſe fuit, vnde plures per
ſæpe in vnum coëunt.
tior fuiſſe quàm animalibus, cùm plantis
hyeme veſtes decidant, animalibus creſcant,
ſcilicet pili. Armauit & plantas velut &
animalia, duritie, magnitudine, flectendi
facilitate, tum ſpinis. Muniuit enim qua
drifariàm follia, ſpinis ( vt dixi ) roſarum,
minoribus aculeis. vt boraginis: lanugine,
vt mentaſtri: pilis, vt violæ, & piloſellæ
vtriuſque. Lanugine denſior pilus, ideò ad
vulnera conſolidanda nil par. Sed & errores,
vt in animalibus, atque eò ftequentiores,
quò viliores. Inde fit vt etiam in paruis ani
malibus, in his quæ à materia gignuntur
putrida, in piſcibus, in metallicis abundent,
velut in plantis. Sed in animalibus propriè
perfectioribus monſtra ob raritatem, à mon
ſtrando dicta ſunt: licet tamen & hoc no
men etiam ad plantas transferre. Nam ſi
plantæ ſuum ſeruent ordinem, non ſolùm
partibus certis conſtant, ſed etiam numero
foliorum. Adeò ſolers etiam in minimis na
tura fuit, cuius cauſam intellige: cùm motus
plantis deeſſet ad generationem, vtrunque
ſexum coëgiſſe neceſſe fuit, vnde plures per
ſæpe in vnum coëunt.
Plantarum
arma.
arma.
Plantarum
monſtra.
monſtra.
Plantas om
nes certo nu
mero folio
rum conſta
re, & quo
modo.
nes certo nu
mero folio
rum conſta
re, & quo
modo.
Cùm igitur in animalibus velut in cari
nis ſpina vna eſſet neceſſaria, in quam om
nia oſſa implantarentur, atque in plantis
neruis vice ſpinæ fungerentur, neceſſe fuit,
vt & in neruo plantarum ſi vnus eſſet, aut
in ſingulis ſi plures folia altrinſecus dextra
ac ſiniſtra pari ratione, tum rami exoriren
tur: nam & in animalibus omnia duplica
ta, vt rectè Ariſtoteles dicit, videntur. Er
gò cùm in ſummo cacuminis loco folium
eſſet neceſſarium, gemina verò hinc inde
in nodis cuilibet plantæ vnicam ſpinam ha
benti, neceſſaria fuit ratio ordinis hu
ius, vt in ſingulis nodis duo folia, in
ſummo tria haberet. Itaque cùm arida
fuerit planta, nec folia emittere poſſit iux
ta nodos efficitur enophyllum, cuius eſt hæc
forma.
nis ſpina vna eſſet neceſſaria, in quam om
nia oſſa implantarentur, atque in plantis
neruis vice ſpinæ fungerentur, neceſſe fuit,
vt & in neruo plantarum ſi vnus eſſet, aut
in ſingulis ſi plures folia altrinſecus dextra
ac ſiniſtra pari ratione, tum rami exoriren
tur: nam & in animalibus omnia duplica
ta, vt rectè Ariſtoteles dicit, videntur. Er
gò cùm in ſummo cacuminis loco folium
eſſet neceſſarium, gemina verò hinc inde
in nodis cuilibet plantæ vnicam ſpinam ha
benti, neceſſaria fuit ratio ordinis hu
ius, vt in ſingulis nodis duo folia, in
ſummo tria haberet. Itaque cùm arida
fuerit planta, nec folia emittere poſſit iux
ta nodos efficitur enophyllum, cuius eſt hæc
forma.
75[Figure 75]
Folium vnum breui ſtipiti
adnaſcitur abſque venis, ner
uiſque hederaceo molliori per
ſimili tamen, vbi folium ſtipi
ti iungitur, prodit ſimul vagi
na criſpia tenuis ac viridis, fo
lio procerior, in qua ſemina
parua continentur, viridis ad
modum tota herba, radix vni
ca forma capitis ſerpentis: cúmque Aprili
menſe in pratis oriatur, iuxta Papiam Ma
io areſcit: odore nullo, ſaporeque Vul
neribus prodeſſe creditur. Itaque cùm
hic non ſuppeditaret materia, è neruo
naſci oportuit folium, atque in cacu
mine: nam aliter tota planta tegi non
poteſt.
adnaſcitur abſque venis, ner
uiſque hederaceo molliori per
ſimili tamen, vbi folium ſtipi
ti iungitur, prodit ſimul vagi
na criſpia tenuis ac viridis, fo
lio procerior, in qua ſemina
parua continentur, viridis ad
modum tota herba, radix vni
ca forma capitis ſerpentis: cúmque Aprili
menſe in pratis oriatur, iuxta Papiam Ma
io areſcit: odore nullo, ſaporeque Vul
neribus prodeſſe creditur. Itaque cùm
hic non ſuppeditaret materia, è neruo
naſci oportuit folium, atque in cacu
mine: nam aliter tota planta tegi non
poteſt.
Enopyhlli
forma mira.
forma mira.
Hac ratione pinguis, & pauca in eno
phyllo, in trifolio mediocris, paucáque,
ſed pinguior in helleboro ( non enim ſi te
nuis fuiſſet, tot folia neceſſarium fuiſſe fa
cere ) in pentaphyllo verò tenuiſſima ac he
ptaphyllo: nam in pauciora redacta fuiſ
ſet pauca materia, ſi fuiſſet craſſa. Quar
tò enim plura ſunt folia ſi ſtipes craſſus non
fuerit eò tenuiora eſſe neceſſe eſt: vbi
etiam materia ſicca pauca, pauci nerui,
aut nulli. vt in enophyllo, trifolio, pen
taphyllo: vbi plurima, plures nerui, vt in
arboribus. Quilibet autem neruus ordinem
ſuum ſeruat: cùm plures fuerint, ordinem &
numerum foliorum confundere videntur.
Ita ſyderum motus cùm pluribus æqualibus
motibus conſtent, confuſi & inæquales ap
parent.
phyllo, in trifolio mediocris, paucáque,
ſed pinguior in helleboro ( non enim ſi te
nuis fuiſſet, tot folia neceſſarium fuiſſe fa
cere ) in pentaphyllo verò tenuiſſima ac he
ptaphyllo: nam in pauciora redacta fuiſ
ſet pauca materia, ſi fuiſſet craſſa. Quar
tò enim plura ſunt folia ſi ſtipes craſſus non
fuerit eò tenuiora eſſe neceſſe eſt: vbi
etiam materia ſicca pauca, pauci nerui,
aut nulli. vt in enophyllo, trifolio, pen
taphyllo: vbi plurima, plures nerui, vt in
arboribus. Quilibet autem neruus ordinem
ſuum ſeruat: cùm plures fuerint, ordinem &
numerum foliorum confundere videntur.
Ita ſyderum motus cùm pluribus æqualibus
motibus conſtent, confuſi & inæquales ap
parent.
Ergo quòd folia in ſummitate plantarum
imparia numero eſſe neceſſe ſit, iam manife
ſtum eſt. Nam vel à ſolis neruis prodeunt,
& fit enophyllum: vel hinc inde, fiuntque
imparia numero eſſe neceſſe ſit, iam manife
ſtum eſt. Nam vel à ſolis neruis prodeunt,
& fit enophyllum: vel hinc inde, fiuntque
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib