1Hac de cauſa nulli fermè piſces venenoſi:
quòd ſi ſint ſicciſſima parte tales ſunt, vt
lepores marini felle, & ſpinis aranei piſces.
Quinetiam veſpæ, aculeo, quòd ſicciſſima
pars earum ſit. Indicio rurſus eſt quantum
poſſent afferre perniciem animalibus cæte
ris, ſi vel curſu, vel volatu valerent ſerpentes,
quòd præter tigridem nullum animal fermè
rapax pernix fuit: & in regionibus vbi ia
culi arbores aſcendunt, vix homines poſ
ſint habitare. Multæ verò in ſerpentibus non
ſecùs ac in piſcibus, variæque formæ, adeò
vt hac varietate freti quidam noſtris tem
poribus, auſi ſint oſtendere ſerpentem pe
dibus duobus, capitibus ſeptem: velut in
Apocalypſi legitur: medium quidem caput
longius, craſſiúſque, reliqua vt æqualiter ab
illo diſtabant paria atque æqualia: vt verò
magis recedebant ab illo, ſic etiam colla
erant tenuiora ac breuiora. Capita quidem
viperarum, oculi poſt aures, hiatus maximus,
dentes caninis dentibus ſimillimi, ſed gra
ciliores, anteriores autem exigui cum his,
qui à lateribus ſunt longioribus: lingua la
ta, vt homini, capútque humano capite ſi
mile: cutis duriſſima, continua, cum ſudibus
cartilagineis velut in ſturione maculoſa.
Colla inter ſe diuiſa è corpore prodibant.
Cauda dimidio longior corpore toto, ſer
pentum caudæ ſimilis. Pedes parui, longis
vnguibus: magnitudo cuniculi: ſub ventre
candidus, in dorſo citreus ad vnguem, id eſt,
viridi diluto, palearíque intermiſtus. Adde
bant inuentos viuos, & vtriuſque ſexus: ſed
cùm ego commentum eſſe exiſtimarem, hac
ductus ratione, quòd duo principia in ani
mali eiuſdem generis, aut plura multò mi
nùs eſſe nequeant, ac fictitiam hydram, vir
doctus Ioannes Meona Piſanus rem mihi
totam aperuit. Mantuæ ſcilicet diſfectum
narrabat hoc monſtrum, fictúmque inuen
tum. Quanquam neſcio quodnam maius mi
raculum dici debeat, an naturæ produxiſſe,
an artis tam appoſitè finxiſſe. Tantum po
teſt auri ſacra fames. Sed an animali duo,
aut plura poſſint eſſe principia, à pluribus
dubitatum eſt: quia Salamandra animal no
tiſſimum, & lacertæ fermè ſimillimum, quod
in fontibus, maceriis murorum & ſub terra
inuenitur. (Eſt autem frequentiſſima in Ita
lia, maximè prope Patauium, vbi aliquando
tranſiens riuulorum fundum, non ſecùs ac
lapillus conſperſum vidi) maculoſo colore,
& lurido, cauda verò ſerpentis fermè, quæ
etiam paruis ignibus admota vix ſentit, &
humore effuſo illos reſtinguit per medium
diuiſa parte anteriore antè progreditur, po
ſteriore autem retrorſum incedit: ob id verò
duo credita eſt, habere motus principia. Sed
quomodo animali duo poſſint eſſe principia
motus, & quomodo non apertè demonſtran
dum eſt. Itaque monſtra quædam duplici
capite naſci nihil prohibet, quandoquidem
etiam pueri tales quoque inuenti ſint, vt in
frà docebimus. Quod autem natura in ho
minibus quibuſdam facit, in imperfectis ſpe
ciebus poteſt efficere. Oſtenſum eſt autem
ſuprà ſpecies eſſe monſtrificas, genitas qui
dem ab his animalibus, quæ à putredine ge
nerantur. Sunt igitur talia ad ſimilitudinem
ſpeciei, ſed non ſunt, verùm animalia à ge
nerationis principio mutila Impoſſibile
enim eſt, naturam non rectè iuxta finis ra
tionem operari, ſi nullo prorſus medo impe
diatur. Eſt igitur fortuitum inueniri animal
duplici capite, quamuis ſit in pluribus ani
malibus ſecundùm eandem formam. Nam
talia omnia ab eiſdem ſpecie generantur, &
ab his, quæ in eodem deficiunt inſtrumento.
Sed ſalamandræ neque monſtra ſunt, neque
ſui motus habent plus quàm vnum princi
pium: verùm cùm diuiduntur, imaginatri
cem virtutem habent imperfectiſſimam.
Quid mirum cùm dum valent, ſint hebetis
ſenſus? exterioris dico: quid de interiore di
cendum eſt? Cauſa igitur huius inceſſus eſt,
quòd cùm imaginatricem habeant debiliſ
ſimam, hæcautem virtus dolorem, & malum
effugere docet, vtraque pars autem dolo
rem ſentit, vbi præciſum eſt corpus, & al
tera ab altera diuiſa, anterior igitur verſus
poſteriorem vulnus habet, poſterior verſus
partem anteriorem: quare vt dolorem vtra
que pars effugiat, anterior anterius moue
bit, poſterior poſterius: ob ídque ſpeciem re
fert animalis duo principia motus habentis.
Nullum igitur animal niſi monſtrificum, &
natura imperfectum, duo poteſt habere ca
pita, tum quia quod paucioribus abſolui po
teſt, natura plurimis haud perficit: tum quia
id animal ſibiipſi poſſet diſſentire, & aduer
ſari. Atque hæ ſunt rationes perſuaſoriæ, de
monſtratiuæ autem in libris de Arcanis æter
nitatis adducentur. At dices: Cancri tamen
ad vtranque partem mouentur: ſed pedes
habent antè reſpicientes, ob id non mouen
tur in vtranque partem ex principio. Si
enim haberent principium motus vtrinque,
haberent & vtrinque ſenſus, atque etiam in
ſtrumenta motus. Animalia verò natura diui
ſa, ſunt dextra ac ſiniſtra, & ſenſus etiam
per partes diſtributi, tum etiam antè retró
que: & ideò diuiſa viuunt, perfecta autem
parum, quia multo calore indigent. Signum
huius eſt, quòd Ioannes Leo refert in Ægy
pto diuidi homines ſupplicij cauſa à carni
fice, ſuperpoſitáque ſuperiore parte foco,
vbi calx viua ſparſa ſit, ſuperuiuere per quar
tam horæ partem, agnoſceréque ac reſponſa
dare. Animal igitur ſenſum vbique retinet,
modò per calorem liceat, atque etiam fun
ctionem omnem, cui inſtrumentum non pe
rierit. Inde ſedari tot controuerſias quorun
dam nolentium animal ſine capite, aliorum
ſine corde viuere: nam ſine capite non ſen
tiunt, ſed viuunt: ſine corde ſentiunt, ſed ce
lerrimè calor deficit atque motus ac vita.
Omne igitur animal ſi diuidatur, modò ſer
uetur calor, ſeruatur & ſenſus. Inſecta verò
qui paruo indigent calore, tantiſper viuunt
ac mouentur, & imaginantur imperfectè,
quantiſper vita perſeuerat, ſeu calor vitalis.
Et autem vis imaginandi futurorum, vt ſen
ſus præſentium. Dolorem igitur fugiendo
(hoc autem ad futurum tempus pertinet) ſa
lamandræ partes (vt dictum eſt) in diuerſa
mouentur. Sed vt ad propoſitum redeam,
circulator ille alium oſtendit ſerpentem,
quem draconem vocabat, priore dimidio
minorem: cruribus duobus, pedes vetuſtas
quòd ſi ſint ſicciſſima parte tales ſunt, vt
lepores marini felle, & ſpinis aranei piſces.
Quinetiam veſpæ, aculeo, quòd ſicciſſima
pars earum ſit. Indicio rurſus eſt quantum
poſſent afferre perniciem animalibus cæte
ris, ſi vel curſu, vel volatu valerent ſerpentes,
quòd præter tigridem nullum animal fermè
rapax pernix fuit: & in regionibus vbi ia
culi arbores aſcendunt, vix homines poſ
ſint habitare. Multæ verò in ſerpentibus non
ſecùs ac in piſcibus, variæque formæ, adeò
vt hac varietate freti quidam noſtris tem
poribus, auſi ſint oſtendere ſerpentem pe
dibus duobus, capitibus ſeptem: velut in
Apocalypſi legitur: medium quidem caput
longius, craſſiúſque, reliqua vt æqualiter ab
illo diſtabant paria atque æqualia: vt verò
magis recedebant ab illo, ſic etiam colla
erant tenuiora ac breuiora. Capita quidem
viperarum, oculi poſt aures, hiatus maximus,
dentes caninis dentibus ſimillimi, ſed gra
ciliores, anteriores autem exigui cum his,
qui à lateribus ſunt longioribus: lingua la
ta, vt homini, capútque humano capite ſi
mile: cutis duriſſima, continua, cum ſudibus
cartilagineis velut in ſturione maculoſa.
Colla inter ſe diuiſa è corpore prodibant.
Cauda dimidio longior corpore toto, ſer
pentum caudæ ſimilis. Pedes parui, longis
vnguibus: magnitudo cuniculi: ſub ventre
candidus, in dorſo citreus ad vnguem, id eſt,
viridi diluto, palearíque intermiſtus. Adde
bant inuentos viuos, & vtriuſque ſexus: ſed
cùm ego commentum eſſe exiſtimarem, hac
ductus ratione, quòd duo principia in ani
mali eiuſdem generis, aut plura multò mi
nùs eſſe nequeant, ac fictitiam hydram, vir
doctus Ioannes Meona Piſanus rem mihi
totam aperuit. Mantuæ ſcilicet diſfectum
narrabat hoc monſtrum, fictúmque inuen
tum. Quanquam neſcio quodnam maius mi
raculum dici debeat, an naturæ produxiſſe,
an artis tam appoſitè finxiſſe. Tantum po
teſt auri ſacra fames. Sed an animali duo,
aut plura poſſint eſſe principia, à pluribus
dubitatum eſt: quia Salamandra animal no
tiſſimum, & lacertæ fermè ſimillimum, quod
in fontibus, maceriis murorum & ſub terra
inuenitur. (Eſt autem frequentiſſima in Ita
lia, maximè prope Patauium, vbi aliquando
tranſiens riuulorum fundum, non ſecùs ac
lapillus conſperſum vidi) maculoſo colore,
& lurido, cauda verò ſerpentis fermè, quæ
etiam paruis ignibus admota vix ſentit, &
humore effuſo illos reſtinguit per medium
diuiſa parte anteriore antè progreditur, po
ſteriore autem retrorſum incedit: ob id verò
duo credita eſt, habere motus principia. Sed
quomodo animali duo poſſint eſſe principia
motus, & quomodo non apertè demonſtran
dum eſt. Itaque monſtra quædam duplici
capite naſci nihil prohibet, quandoquidem
etiam pueri tales quoque inuenti ſint, vt in
frà docebimus. Quod autem natura in ho
minibus quibuſdam facit, in imperfectis ſpe
ciebus poteſt efficere. Oſtenſum eſt autem
ſuprà ſpecies eſſe monſtrificas, genitas qui
dem ab his animalibus, quæ à putredine ge
nerantur. Sunt igitur talia ad ſimilitudinem
ſpeciei, ſed non ſunt, verùm animalia à ge
nerationis principio mutila Impoſſibile
enim eſt, naturam non rectè iuxta finis ra
tionem operari, ſi nullo prorſus medo impe
diatur. Eſt igitur fortuitum inueniri animal
duplici capite, quamuis ſit in pluribus ani
malibus ſecundùm eandem formam. Nam
talia omnia ab eiſdem ſpecie generantur, &
ab his, quæ in eodem deficiunt inſtrumento.
Sed ſalamandræ neque monſtra ſunt, neque
ſui motus habent plus quàm vnum princi
pium: verùm cùm diuiduntur, imaginatri
cem virtutem habent imperfectiſſimam.
Quid mirum cùm dum valent, ſint hebetis
ſenſus? exterioris dico: quid de interiore di
cendum eſt? Cauſa igitur huius inceſſus eſt,
quòd cùm imaginatricem habeant debiliſ
ſimam, hæcautem virtus dolorem, & malum
effugere docet, vtraque pars autem dolo
rem ſentit, vbi præciſum eſt corpus, & al
tera ab altera diuiſa, anterior igitur verſus
poſteriorem vulnus habet, poſterior verſus
partem anteriorem: quare vt dolorem vtra
que pars effugiat, anterior anterius moue
bit, poſterior poſterius: ob ídque ſpeciem re
fert animalis duo principia motus habentis.
Nullum igitur animal niſi monſtrificum, &
natura imperfectum, duo poteſt habere ca
pita, tum quia quod paucioribus abſolui po
teſt, natura plurimis haud perficit: tum quia
id animal ſibiipſi poſſet diſſentire, & aduer
ſari. Atque hæ ſunt rationes perſuaſoriæ, de
monſtratiuæ autem in libris de Arcanis æter
nitatis adducentur. At dices: Cancri tamen
ad vtranque partem mouentur: ſed pedes
habent antè reſpicientes, ob id non mouen
tur in vtranque partem ex principio. Si
enim haberent principium motus vtrinque,
haberent & vtrinque ſenſus, atque etiam in
ſtrumenta motus. Animalia verò natura diui
ſa, ſunt dextra ac ſiniſtra, & ſenſus etiam
per partes diſtributi, tum etiam antè retró
que: & ideò diuiſa viuunt, perfecta autem
parum, quia multo calore indigent. Signum
huius eſt, quòd Ioannes Leo refert in Ægy
pto diuidi homines ſupplicij cauſa à carni
fice, ſuperpoſitáque ſuperiore parte foco,
vbi calx viua ſparſa ſit, ſuperuiuere per quar
tam horæ partem, agnoſceréque ac reſponſa
dare. Animal igitur ſenſum vbique retinet,
modò per calorem liceat, atque etiam fun
ctionem omnem, cui inſtrumentum non pe
rierit. Inde ſedari tot controuerſias quorun
dam nolentium animal ſine capite, aliorum
ſine corde viuere: nam ſine capite non ſen
tiunt, ſed viuunt: ſine corde ſentiunt, ſed ce
lerrimè calor deficit atque motus ac vita.
Omne igitur animal ſi diuidatur, modò ſer
uetur calor, ſeruatur & ſenſus. Inſecta verò
qui paruo indigent calore, tantiſper viuunt
ac mouentur, & imaginantur imperfectè,
quantiſper vita perſeuerat, ſeu calor vitalis.
Et autem vis imaginandi futurorum, vt ſen
ſus præſentium. Dolorem igitur fugiendo
(hoc autem ad futurum tempus pertinet) ſa
lamandræ partes (vt dictum eſt) in diuerſa
mouentur. Sed vt ad propoſitum redeam,
circulator ille alium oſtendit ſerpentem,
quem draconem vocabat, priore dimidio
minorem: cruribus duobus, pedes vetuſtas