Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
181
181
182
182
183
183
184
184
185
185
186
186
187
187
188
188
189
189
190
190
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.008242">
                <pb pagenum="533" xlink:href="016/01/182.jpg"/>
              duorum cornuum ſurculi naſcuntur, qui è
                <lb/>
              trunco naſci deberent, atque eo modo ima­
                <lb/>
              ginem multorum ordinum præbent. </s>
              <s id="s.008243">In vni­
                <lb/>
              uerſum tria habent cornua generaliter ran­
                <lb/>
              giferus, duo à lateribus pręlonga,
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              in me­
                <lb/>
              dio vnum, exiguumque: omnia verò ramoſa.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008244">Cæterùm cur paria ſint pleriſque animali­
                <lb/>
              bus, vnum autem orici aſino Indico, & tau­
                <lb/>
              ris Æthiopicis, ex diſſectione cauſa peten­
                <lb/>
              da eſt: nam cùm in omnibus ſit dextrum
                <lb/>
              & ſiniſtrum, par eſt etiam bina eſſe tan­
                <lb/>
              tùm cornua, vt foliorum numero in plan­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1143"/>
                <lb/>
              tis ratio reſpondeat: bina autem tantùm, ob
                <lb/>
              pondus. </s>
              <s id="s.008245">Sed vbi in vnum coeunt cerebri
                <lb/>
              partes, vnum præſtitit eſſe cornu, non duo,
                <lb/>
              ob robur. </s>
              <s id="s.008246">Omnia igitur animalia vno tan­
                <lb/>
              tùm cornu prædita, illud durum habent,
                <lb/>
              ſolidum atque magnum. </s>
              <s id="s.008247">Commune autem
                <lb/>
              videtur animalibus plura, quàm duo cor­
                <lb/>
              nua habentibus, vt fœmina cornibus ca­
                <lb/>
              reat. </s>
              <s id="s.008248">Quamobrem creditum eſt à Plinio,
                <lb/>
              dentium materiam in cornua non tranſire,
                <lb/>
              cùm fœmellæ etiam dentibus ſuperioris
                <lb/>
              mandibulæ anterioribus carentes cornua
                <lb/>
              non habeant. </s>
              <s id="s.008249">Ratio eſt duplex, à fine ſci­
                <lb/>
              licet & efficiente, cauſa deducta. </s>
              <s id="s.008250">Cùm
                <lb/>
              enim matres fœtus in aluo gerunt, leuitate
                <lb/>
              & agilitate opus habent, vnde cornua præ­
                <lb/>
              grandia, & ramoſa illis eſſent impedimen­
                <lb/>
              to. </s>
              <s id="s.008251">Eſt etiam genus illorum animalium ti­
                <lb/>
              midum, vt fœminæ ſint timidiſſimæ, qua­
                <lb/>
              mobrem illis cornua nulli eſſent vſui. </s>
              <s id="s.008252">Deeſt
                <lb/>
              etiam calor, qui materiam cornuum gigne­
                <lb/>
              re poſſit, & genitam extrudere ſimul at­
                <lb/>
              que extendere: ob id velut hominibus barba,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1144"/>
                <lb/>
              ita ceruis cornua, vt ad ſolum ornatum fa­
                <lb/>
              cta videantur, & neutrum abſit fœmini­
                <lb/>
              no ſexui illorum. </s>
              <s id="s.008253">Quæ ratio etiam in pe­
                <lb/>
              cudibus ob eruanda eſt: cornuti enim ma­
                <lb/>
              res, fœminæ abſque cornibus ſunt. </s>
              <s id="s.008254">In iugis
                <lb/>
              tamen montium frigidiſſimarum regionum
                <lb/>
              alicubi, quoniam ob frigus aëris calor na­
                <lb/>
              turalis confirmatur, etiam fœminæ cornua
                <lb/>
              habent. </s>
              <s id="s.008255">Pugnant arietes cornibus, vt in his
                <lb/>
              animalibus cornua ſint armorum vmbræ &
                <lb/>
              imagines, non arma. </s>
              <s id="s.008256">Veròm dices: Quid er­
                <lb/>
              go illis eſt ad ſalutem, cornua non ſint? </s>
              <s id="s.008257">Aut
                <lb/>
              igitur ouium nulla eſt ſpecies, vel oues pro­
                <lb/>
              pter homines, non propter ſe factæ viden­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.008258">Sed ouis originem habet è Sarmatia, ibi
                <lb/>
              Snas vocatur. </s>
              <s id="s.008259">Greges ſunt velociſſimarum
                <lb/>
              ferarum, lana cinerei coloris, carne adeò
                <lb/>
              ſuaui, vt reges Parthorum Scytharumve
                <lb/>
              ( nam vtraque regio nunc Tartariæ nomine
                <lb/>
              intelligitur ) venati eas non dedignentur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008260">Par eſt autem ex ea ratione ortum habuiſ­
                <lb/>
              ſe, & factas cicures, quòd lana veſtiantur
                <lb/>
              aduerſus frigora, vt reliquæ feræ aliarum
                <lb/>
              regionum pellibus precioſioribus. </s>
              <s id="s.008261">Sed cur
                <lb/>
              lana cinerei coloris ſit, non videtur res du­
                <lb/>
              bitatione digna: ſiquidem in regionibus
                <lb/>
              frigidis animalia pleraque albo ſunt colore,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1145"/>
                <lb/>
              vt in Cyllene rupe Coſphy aues penitùs al­
                <lb/>
              bæ, & in Sipylo circa paludem Tantali a­
                <lb/>
              quilas candidas vidit Pauſanias. </s>
              <s id="s.008262">Eſt autem
                <lb/>
              Sipylus mons in minore Aſia iuxta Phry­
                <lb/>
              giam maiorem, Cyllene autem in Arcadia.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008263">Idem vidiſſe ſe memorat apros & vrſas can­
                <lb/>
              didas in Thracia natas, & ceruos Romæ
                <lb/>
              candidos, & lepores in Libia natos. </s>
              <s id="s.008264">Aquilas
                <lb/>
              candidas Cycneas vocare ſolebant, quòd
                <lb/>
              eſſent exquiſitiſſimæ candidæ, & cycnis ſi­
                <lb/>
              millimæ. </s>
              <s id="s.008265">Sed cur in frigidis regionibus can­
                <lb/>
              dida fiant animalia, cauſa obſcura non eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008266">Canities enim à mucore fit, mucor à ſitu, ſi­
                <lb/>
              tus à caloris imbecillitate, caloris imbecil­
                <lb/>
              litas ab aëris immodica frigiditate, in cute
                <lb/>
              propriè, quæ & aëri exponitur perpetuò, &
                <lb/>
              paruum calorem continet ex ſe. </s>
              <s id="s.008267">Fit & quan­
                <lb/>
              doque, licet rarò, ob calorem externum, ex­
                <lb/>
              halante innato calore: ob id in calidis regio­
                <lb/>
              nibus, vt Libya, lepores albos fuiſſe non ab­
                <lb/>
              ſurdum. </s>
              <s id="s.008268">In montium Germaniæ iugis &
                <lb/>
              lépores albos, & capreas, & ceruos candi­
                <lb/>
              dos non ſolùm non mirum, ſed rationi con­
                <lb/>
              ſentaneum. </s>
              <s id="s.008269">Quanquam Pauſanias affirmet,
                <lb/>
              vidi eſſe
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              ceruos Romæ candidos, vnde
                <lb/>
              autem aduecti ſint, neſcire. </s>
              <s id="s.008270">Romæ talium
                <lb/>
              copia & aliorum olim fuerat, cùm impera­
                <lb/>
              rent, orbi. </s>
              <s id="s.008271">Subiit recordatio, ob id car­
                <lb/>
              minum T. </s>
              <s id="s.008272">Calphurnij Siculi in Buco­
                <lb/>
              lico:
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              ——vidi genus omne ferarum
                <lb/>
              Hîc, niueos lépores, & non ſine cornibus apros.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008273">Manticoram ſyluis etiam quibus editur Alcem
                <lb/>
              Vidimus, & tauros quibus ex ceruice leuata.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008274">Deformis ſcapulis torus eminet, at quibus hirtæ
                <lb/>
              Iactantur per colla iubæ, quibus aſpera mento
                <lb/>
              Barba iacet, tremuliſque rigent palearia ſetis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008275">Nec ſolùm nobis ſylueſtria cernere monſtra
                <lb/>
              Contigit æquoreos ego cùm certantibus vrſis
                <lb/>
              Spectaui vitulos, & equorum nomine dignum,
                <lb/>
              Sed deforme pecus, quòd in illo naſcitur amni,
                <lb/>
              Qui ſata riparum venientibus irrigat vndis.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008276">
                <margin.target id="marg1138"/>
              Capricorni.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008277">
                <margin.target id="marg1139"/>
              Damæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008278">
                <margin.target id="marg1140"/>
              Capræ mi­
                <lb/>
              rum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008279">
                <margin.target id="marg1141"/>
              Capræ odio
                <lb/>
              habent hu­
                <lb/>
              manam ſa­
                <lb/>
              liuam.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008280">
                <margin.target id="marg1142"/>
              Rangiferi.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008281">
                <margin.target id="marg1143"/>
              Cur ceruæ
                <lb/>
              ſœminæ cor­
                <lb/>
              nibus ca­
                <lb/>
              reant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008282">
                <margin.target id="marg1144"/>
              Oues in
                <lb/>
              iugis mon­
                <lb/>
              tium regio­
                <lb/>
              num frigi­
                <lb/>
              darum cor­
                <lb/>
              nutæ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008283">Oues cur
                <lb/>
              facta.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.008284">
                <margin.target id="marg1145"/>
              Animalia in
                <lb/>
              frigidis re­
                <lb/>
              gionibus cur
                <lb/>
              albu.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.008285">Nihil hîc fabuloſum deſcriptum eſt,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1146"/>
                <lb/>
              quamvis à Poëta, mira forma ac quaſi
                <lb/>
              incredibili: nam de equis Niloticis hiſto­
                <lb/>
              riam notam eſſe ſcimus. </s>
              <s id="s.008286">Hi à quibuſdam
                <lb/>
              etiam marini dicuntur. </s>
              <s id="s.008287">Et dentes illorum
                <lb/>
              eburneis eſſe ſimiles docebimus: parte au­
                <lb/>
              tem anteriore equos referunt, poſterio­
                <lb/>
              re in piſcem deſinunt. </s>
              <s id="s.008288">Vitulos marinos
                <lb/>
              inferiùs deſcribemus. </s>
              <s id="s.008289">Tauri quibus iubæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1147"/>
                <lb/>
              ſunt hirtæ Pæonij ſunt quibus toto corpo­
                <lb/>
              re pilus eſt hirſutus, præcipuè tamen in
                <lb/>
              pectore, & mandibula: hoc Pauſanias
                <lb/>
              vidiſſe ſe refert. </s>
              <s id="s.008290">Quibus verò mento bar­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1148"/>
                <lb/>
              ba prominet. </s>
              <s id="s.008291">Vri dicuntur. </s>
              <s id="s.008292">Hi ſunt tauri
                <lb/>
              Germaniæ robuſti, quibus ſub mento ve­
                <lb/>
              lut hircis barba iacent. </s>
              <s id="s.008293">Habent enim re­
                <lb/>
              giones quædam propria, vt Sardinia Mu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1149"/>
                <lb/>
              flum ſimillimum ceruo, imò ceruum, ſed
                <lb/>
              arietis cornibus, quem iure ſubulonem
                <lb/>
              etiam dicere poſſumus. </s>
              <s id="s.008294">Sed ſi differunt ſu­
                <lb/>
              bulo mufloque, hac ratione differunt, quòd
                <lb/>
              ſubuloni longiora ſunt cornua, & ſoli­
                <lb/>
              da, vt capræ: Mufloni autem breuio­
                <lb/>
              ra, contorta, & ab initio inania, vt arieti.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.008295">Miſcentur enim ſpecies miris modis: vel </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>