1fragrantis, vt vel grana tria pondus libra
rum plurium cuiuſque arboris odoratiſſimæ
vincat. Oportebat enim in tanto conatu
aduerſus difficillimam rem, naturam aliquid
magnum efficere. Solent enim & homines
conari, cùm rem difficilem aggrediuntur,
vt admiratione dignum aliquid efficiant,
cúmque meta ſuperanda eſt, haud medio
cri interuallo illud efficere conamur. Quam
eandem regulam in moſcho etiam obſerua
uit: hoc mortuum tantùm vidi in via Ve
xillorum Mediolani, eùm zebethum vi
uens, imò viuentia viderim maſculum, &
fœminam. Moſchus igitur magnitudine &
farma, ac pilo, niſi quòd coloris eſt magis
glauci, capreolo ſimilis eſt. Pilus tamen &
craſſior eſt, pilo capreoli. Supra binos, &
totidem infrà dentes habet: hocque ſolo
differt, & odore à capreolo: nam pili va
rietas à regione ortum habere poſſet, cùm
animalia tranſlata filios longè ſibi magis diſ
ſimiles, quàm pro hac varietate pili ex re
gionis diuerſitate pariant. Ferunt ergo illi
in veſicam infrà vmbilicum ſanguinem col
ligi, qui omnem rem ad hanc vſque diem
cognitam, magnitudine, & ſuauitate odo
ris vincit, & exuperat. Quamvis etiam non
ſyncerus ille ad nos deferatur, ſed tota ca
ro, cum oſſibus contuſa ſoleat vetuſtioribus
veſicis imponi, atque pro genuina vendi. In
dicio eſt paſſim in noſtro moſcho parua
oſſium fruſta inueniri, & tamen vel ſic adeò
redolet, vt manifeſtum ſit huiuſmodi ani
malia, neque Ariſtoteli, neque Theophra
ſto nota fuiſſet: neque mirum, cùm & Ga
lenus, ad quem magis pertinebant, cùm nul
lum nunc vnguentum horum expers ſit,
quique plus quadringentis annis poſterior
illis fuit, ea minimè cognouerit. Hanc igi
tur ob veſicam totum animal quantum mit
tat iucundi odoris, vix dicere queam, ta
metſi ( vt dixi) non ſolùm mortuum, ſed
iamiam diu eſſet. Sed & folliculo illo per
multos annos arcis indito, omnes quæ in
his veſtes ſeruantur, miro fragrant odore.
Ipſum moſchum è Perſide aduehitur: vbi
ſi recens fuerit, & neque adulteratum, tam
vehementis odoris eſſe fertur, vt ieiunis na
ribus admota, veſica, ex eo ſtatim ſangui
nem proliciat. Quod Vartomanus quatuor
viris vni poſt alium contigiſſe affirmat. Quo
fit, vt credamus non niſi adulteratum ad
nos deferri. Seneſcit poſt decennium. Olet,
vt animaduerti, cercophitecorum genus
gracile ac fuſcum, ingenioſiſſimum: ni ſe
plaſia me decepit: nam neque omnes Moſ
chum olent. Redolent, ſed quaſi ex aduerſo
fibri teſtes. Ferunt animal eſſe canis magni
tudine, ſed oblongum manſueſcit, pilo ni
gro, ac ſplendido: nam pellem illius vidi,
quæ pretioſas inter annumeratur: atque hoc
primùm à luthra differt, quæ aſperum pi
lum habet, & prælongum, cùm fibri hu
milis ſit. Cauda lata, & in modum ſoleæ
extenſa, ſed præpingui, qua etiam a luthra
dicitur, quæ piloſam, & acutam habet: nam
fibro ſquamoſam eſſe ferunt. Crura breuia
pedibus anterioribus, ſimiæ in modum, qui
bus etiam pro manibus ( vti dicitur ) poſte
rioribus anſeriniata, duplici auxilio pedum,
ſcilicet poſtremorum, & caudæ aquis inna
tat, domos ex ligno miro artificio conſtruit:
acumine enim dentium, quos habet robu
ſtos, non aliter quàm ſerra ad ſecanda ligna
vtitur. Referunt fœminam ereptis catulis
ferrea clauſtra dentibus confregiſſe, præci
pitémque ſe ediſſe. Erat enim manſueta, &
in domo educata. Regem quoque habere,
cuius cauda ſit hac forma, cùm cæterorum
ſit obtuſa: certè cùm apud Moſcho
uitas nunc maximi greges habean
tur, & ruſticos, quorum pelles rudes
ſunt, & opera ſeruilis, vt affirmant,
81[Figure 81]
& nobilis molliore pilo, quem in pellibus
triplicem eſſe animaduertimus, deprehen
ſum eſt. Teſtes paruos, & vt gallorum, at
que intus reconditos habet. Quod adeò olet,
vt pro medicamento vendatur. Humor eſt,
qui in meatu varicoſo, inſtar capreoli in
torto inuenitur, velut & in felis ſpecie illa,
quæ zibethum fert. Hic humor primùm
oleo ſimilis eſt, inde concreſcit in mellis ſub
ſtantiam. Atque hi humores magni ſunt.
Hos etiam in auibus, vt aliàs diximus, eſſe
animaduertimus. Maius etiam eſt quòd re
ferunt, quamvis iuxta aquas habitent, mi
nimè tamen alipiſcibus, ſed frondibus atque
virgultis. Quæ ſi non conficta ſint, neceſ
ſe eſſet fibrum ſpecie à lutra differre. Sin
falſa, erunt vnius generis, quamvis etiam
cauda & pilo differant: hoc enim ſatis con
ſtat. Vtcunque verò res ipſa ſe habeat, ip
ſius lutræ teſtes ad eadem valent, ad quæ
caſtorei: nam & caſtoreum Orientis, & in
calidis regionibus ortum, longè validiori
bus eſt viribus. At humor qui ſeminis loco
eſt, & genitalia ipſa in quolibet animali ca
lidiſſima ſunt, multò verò magis in anima
libus, quæ ob calorem iuxta aquas & in
aquis verſantur, cuiuſmodi fiber & lutra.
Lutræ autem proprium eſt, vt aduerſus aquas
feratur, vt cùm plena fuerit, ſecundo flu
mine ad cubiculum reuertatur. Quæcunque
enim animalia non facilè prædam inue
niunt, vt lupus, & vulpes, & lutra: cùm
ei occurrerint, ita ſe replent, vt rumpi vi
deantur: quòd his non contingit, quæ fru
ctibus, aut herbis veſcuntur: quoniam vbi
que cibus in promptu eſt. Hæc igitur anima
lia, terræ & aquæ communia ſunt, velut &
crocodilus, contraria tamen ratione, quàm
equus fluuialis, ſiquidem & hic communis
eſt terræ, & aquæ, ſed è piſcium genere,
illa verò inter terreſtria numerantur. Viuit
in Nilo, & Nigro fluminibus. Nilus in Æ
gypto, & Æthiopia. Niger in ea parte
Africæ, quæ caput Nigrum, & vide inter
iacet ( vocatúrque Manſa ) fluunt. Piſcis
hic quatuor habet pedes, breuibus cruri
bus, vaccæ figura, ambulat in terra. Promi
nent ei duo dentes trium palmorum longitu
dine, elephanti dentibus ſimillimi, ſed can
didiores, duriores, & diutiùs nitorem reti
nentes, ob idque etiam pretioſiores, iuba, &
voce equi, vnde nomen ſumpſit, vngula &
talo veluti bubus, roſtrum reſimum, cauda apri
magnitudo, & viſcera & equo paruo, ſeu aſi
no ſimilia: tergoris tanta craſſitudo, vt ex eo
venabulum fiant. Conſtat tam diligenti deſ
criptione ab Ariſtotele viſum hoc animal.
rum plurium cuiuſque arboris odoratiſſimæ
vincat. Oportebat enim in tanto conatu
aduerſus difficillimam rem, naturam aliquid
magnum efficere. Solent enim & homines
conari, cùm rem difficilem aggrediuntur,
vt admiratione dignum aliquid efficiant,
cúmque meta ſuperanda eſt, haud medio
cri interuallo illud efficere conamur. Quam
eandem regulam in moſcho etiam obſerua
uit: hoc mortuum tantùm vidi in via Ve
xillorum Mediolani, eùm zebethum vi
uens, imò viuentia viderim maſculum, &
fœminam. Moſchus igitur magnitudine &
farma, ac pilo, niſi quòd coloris eſt magis
glauci, capreolo ſimilis eſt. Pilus tamen &
craſſior eſt, pilo capreoli. Supra binos, &
totidem infrà dentes habet: hocque ſolo
differt, & odore à capreolo: nam pili va
rietas à regione ortum habere poſſet, cùm
animalia tranſlata filios longè ſibi magis diſ
ſimiles, quàm pro hac varietate pili ex re
gionis diuerſitate pariant. Ferunt ergo illi
in veſicam infrà vmbilicum ſanguinem col
ligi, qui omnem rem ad hanc vſque diem
cognitam, magnitudine, & ſuauitate odo
ris vincit, & exuperat. Quamvis etiam non
ſyncerus ille ad nos deferatur, ſed tota ca
ro, cum oſſibus contuſa ſoleat vetuſtioribus
veſicis imponi, atque pro genuina vendi. In
dicio eſt paſſim in noſtro moſcho parua
oſſium fruſta inueniri, & tamen vel ſic adeò
redolet, vt manifeſtum ſit huiuſmodi ani
malia, neque Ariſtoteli, neque Theophra
ſto nota fuiſſet: neque mirum, cùm & Ga
lenus, ad quem magis pertinebant, cùm nul
lum nunc vnguentum horum expers ſit,
quique plus quadringentis annis poſterior
illis fuit, ea minimè cognouerit. Hanc igi
tur ob veſicam totum animal quantum mit
tat iucundi odoris, vix dicere queam, ta
metſi ( vt dixi) non ſolùm mortuum, ſed
iamiam diu eſſet. Sed & folliculo illo per
multos annos arcis indito, omnes quæ in
his veſtes ſeruantur, miro fragrant odore.
Ipſum moſchum è Perſide aduehitur: vbi
ſi recens fuerit, & neque adulteratum, tam
vehementis odoris eſſe fertur, vt ieiunis na
ribus admota, veſica, ex eo ſtatim ſangui
nem proliciat. Quod Vartomanus quatuor
viris vni poſt alium contigiſſe affirmat. Quo
fit, vt credamus non niſi adulteratum ad
nos deferri. Seneſcit poſt decennium. Olet,
vt animaduerti, cercophitecorum genus
gracile ac fuſcum, ingenioſiſſimum: ni ſe
plaſia me decepit: nam neque omnes Moſ
chum olent. Redolent, ſed quaſi ex aduerſo
fibri teſtes. Ferunt animal eſſe canis magni
tudine, ſed oblongum manſueſcit, pilo ni
gro, ac ſplendido: nam pellem illius vidi,
quæ pretioſas inter annumeratur: atque hoc
primùm à luthra differt, quæ aſperum pi
lum habet, & prælongum, cùm fibri hu
milis ſit. Cauda lata, & in modum ſoleæ
extenſa, ſed præpingui, qua etiam a luthra
dicitur, quæ piloſam, & acutam habet: nam
fibro ſquamoſam eſſe ferunt. Crura breuia
pedibus anterioribus, ſimiæ in modum, qui
bus etiam pro manibus ( vti dicitur ) poſte
rioribus anſeriniata, duplici auxilio pedum,
ſcilicet poſtremorum, & caudæ aquis inna
tat, domos ex ligno miro artificio conſtruit:
acumine enim dentium, quos habet robu
ſtos, non aliter quàm ſerra ad ſecanda ligna
vtitur. Referunt fœminam ereptis catulis
ferrea clauſtra dentibus confregiſſe, præci
pitémque ſe ediſſe. Erat enim manſueta, &
in domo educata. Regem quoque habere,
cuius cauda ſit hac forma, cùm cæterorum
ſit obtuſa: certè cùm apud Moſcho
uitas nunc maximi greges habean
tur, & ruſticos, quorum pelles rudes
ſunt, & opera ſeruilis, vt affirmant,
81[Figure 81]& nobilis molliore pilo, quem in pellibus
triplicem eſſe animaduertimus, deprehen
ſum eſt. Teſtes paruos, & vt gallorum, at
que intus reconditos habet. Quod adeò olet,
vt pro medicamento vendatur. Humor eſt,
qui in meatu varicoſo, inſtar capreoli in
torto inuenitur, velut & in felis ſpecie illa,
quæ zibethum fert. Hic humor primùm
oleo ſimilis eſt, inde concreſcit in mellis ſub
ſtantiam. Atque hi humores magni ſunt.
Hos etiam in auibus, vt aliàs diximus, eſſe
animaduertimus. Maius etiam eſt quòd re
ferunt, quamvis iuxta aquas habitent, mi
nimè tamen alipiſcibus, ſed frondibus atque
virgultis. Quæ ſi non conficta ſint, neceſ
ſe eſſet fibrum ſpecie à lutra differre. Sin
falſa, erunt vnius generis, quamvis etiam
cauda & pilo differant: hoc enim ſatis con
ſtat. Vtcunque verò res ipſa ſe habeat, ip
ſius lutræ teſtes ad eadem valent, ad quæ
caſtorei: nam & caſtoreum Orientis, & in
calidis regionibus ortum, longè validiori
bus eſt viribus. At humor qui ſeminis loco
eſt, & genitalia ipſa in quolibet animali ca
lidiſſima ſunt, multò verò magis in anima
libus, quæ ob calorem iuxta aquas & in
aquis verſantur, cuiuſmodi fiber & lutra.
Lutræ autem proprium eſt, vt aduerſus aquas
feratur, vt cùm plena fuerit, ſecundo flu
mine ad cubiculum reuertatur. Quæcunque
enim animalia non facilè prædam inue
niunt, vt lupus, & vulpes, & lutra: cùm
ei occurrerint, ita ſe replent, vt rumpi vi
deantur: quòd his non contingit, quæ fru
ctibus, aut herbis veſcuntur: quoniam vbi
que cibus in promptu eſt. Hæc igitur anima
lia, terræ & aquæ communia ſunt, velut &
crocodilus, contraria tamen ratione, quàm
equus fluuialis, ſiquidem & hic communis
eſt terræ, & aquæ, ſed è piſcium genere,
illa verò inter terreſtria numerantur. Viuit
in Nilo, & Nigro fluminibus. Nilus in Æ
gypto, & Æthiopia. Niger in ea parte
Africæ, quæ caput Nigrum, & vide inter
iacet ( vocatúrque Manſa ) fluunt. Piſcis
hic quatuor habet pedes, breuibus cruri
bus, vaccæ figura, ambulat in terra. Promi
nent ei duo dentes trium palmorum longitu
dine, elephanti dentibus ſimillimi, ſed can
didiores, duriores, & diutiùs nitorem reti
nentes, ob idque etiam pretioſiores, iuba, &
voce equi, vnde nomen ſumpſit, vngula &
talo veluti bubus, roſtrum reſimum, cauda apri
magnitudo, & viſcera & equo paruo, ſeu aſi
no ſimilia: tergoris tanta craſſitudo, vt ex eo
venabulum fiant. Conſtat tam diligenti deſ
criptione ab Ariſtotele viſum hoc animal.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib