Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
549
"
xlink:href
="
016/01/198.jpg
"/>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008971
">
<
margin.target
id
="
marg1253
"/>
Animalia
<
lb
/>
omnia natu
<
lb
/>
ra armauit
<
lb
/>
aduerſus ſex
<
lb
/>
incommodo
<
lb
/>
rum genera,</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008972
">
<
margin.target
id
="
marg1254
"/>
Cur homo
<
lb
/>
ſolus penè
<
lb
/>
inter anima
<
lb
/>
lia terre
<
lb
/>
ſtria nocte
<
lb
/>
non videat.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.198.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/198/1.jpg
"
number
="
82
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008973
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER VNDECIMVS.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008974
">
<
emph
type
="
center
"/>
De Hominis neceſſitate & forma.
<
emph.end
type
="
center
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1255
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.008975
">
<
margin.target
id
="
marg1255
"/>
Cur homo ſit
<
lb
/>
creatus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008976
">PROPTER quid igitur cuncta
<
lb
/>
creata ſunt, & an omnia ſo
<
lb
/>
lius hominis cauſa, & an
<
lb
/>
homo animal, prius definien
<
lb
/>
dum erit. </
s
>
<
s
id
="
s.008977
">Hoc igitur initium
<
lb
/>
diſputationis efficere oportet, vtrumve ho
<
lb
/>
mo animal ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.008978
">Deinde, an animalia ipſa ge
<
lb
/>
nere ſolo naturę cognita ſint an partes etiam
<
lb
/>
an etiam ipſa ſingularia, quod
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
in homi
<
lb
/>
ne maiorem habet dubitationem. </
s
>
<
s
id
="
s.008979
">Rurſus, an
<
lb
/>
animalia ipſa, & plantæ cæteráque propter
<
lb
/>
ſe, an propter hominem: quod ſi propter
<
lb
/>
hominem, an ipſa illicò propter hominem,
<
lb
/>
an quodam ordine hæc propter alia: vt her
<
lb
/>
bæ (gratia exempli) ob lepores, at lepores ob
<
lb
/>
vulpes, vulpes autem ob hominis commo
<
lb
/>
dum. </
s
>
<
s
id
="
s.008980
">Neque verò hac diſputatione vnquam
<
lb
/>
olim pulchrior, aut difficilior inuenta eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.008981
">Dubitatio enim maxima eſt, cur non plura
<
lb
/>
genera animalium his ſunt, ſi natura quid
<
lb
/>
quid efficere poterat, implere conata eſt? </
s
>
<
s
id
="
s.008982
">aut
<
lb
/>
cur his planè ſolis fuit contenta? </
s
>
<
s
id
="
s.008983
">Solétque
<
lb
/>
multis modis huic occurri dubitationi. </
s
>
<
s
id
="
s.008984
">Pul
<
lb
/>
chréque mehercle Epicurus, dicens, natu
<
lb
/>
ram feciſſe quæ potuit, ſed manſiſſe tan
<
lb
/>
tum quæ vim aliquam excellentem habue
<
lb
/>
runt, qua ſe tuerentur. </
s
>
<
s
id
="
s.008985
">Sic enim inquit.
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
——Multáque cùm tellus portenta creare
<
lb
/>
Conata eſt mira facie, membriſque coorta,
<
lb
/>
Androgynum inter vtras.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008986
">Inde ſubiicit etiam:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Nam quæcumque vides veſci vitalibus auris,
<
lb
/>
Aut dolus, aut virtus, aut denique mobilitas eſt,
<
lb
/>
Ex ineunte æuo genus id tutata reſeruans,
<
lb
/>
Multaque ſunt nobis ex vtilitate ſua, quæ
<
lb
/>
Commendata manent, tutelæ tradita noſtræ.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008987
">Inde paulò pòſt:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
At quis nil horum tribuit natura, nec ipſa
<
lb
/>
Sponte ſua poſſent vt viuere,
<
lb
/>
Hæc ipſa iacebant.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008988
">Demum ſubiicit:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Indupedita ſuis fatalibus omnia vinclis,
<
lb
/>
Donec ad interitum genus id natura redegit.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.008989
">Conſequitur non leue commodum ex hac
<
lb
/>
Epicurus opinione: ſcilicet vt monſtrifera
<
lb
/>
rum formarum cauſam referre poſſit: nam
<
lb
/>
natura ſæpiùs inchoat animalium ſpecies,
<
lb
/>
quæ cùm ſeruari non poſſint, pro monſtris
<
lb
/>
habentur. </
s
>
<
s
id
="
s.008990
">Sed tamen duobus modis ipſe
<
lb
/>
peccat: primò, quia adhuc manet dubita
<
lb
/>
tio, cùm aliæ animalium formæ creari po
<
lb
/>
tuiſſent, quæ manſiſſent, velut lupi cum
<
lb
/>
cornibus, & canes vnguibus acutis. </
s
>
<
s
id
="
s.008991
">Deinde
<
lb
/>
quia naturam (pronephas
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vult caſu omnia
<
lb
/>
condidiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.008992
">Ergo duorum alterum neceſſa
<
lb
/>
rium mihi videtur, vel quod formæ viuen
<
lb
/>
tium numero quorundam, & viribus ſiderum
<
lb
/>
conſtituantur, vel quòd perpetuò varientur
<
lb
/>
temporum ſucceſſu. </
s
>
<
s
id
="
s.008993
">Indicio eſt diuerſitas il
<
lb
/>
lorum in regionibus, aliis atque aliis, vt ſu
<
lb
/>
prà demonſtratum eſt, necnon in tempori
<
lb
/>
bus. </
s
>
<
s
id
="
s.008994
">Has non omnes, ſingularium contem
<
lb
/>
platione habita, propter hominem, aut pro
<
lb
/>
pter alia animantia facta eſſe conſtat, cum
<
lb
/>
multæ talpæ ſibi viuant, & moriantur. </
s
>
<
s
id
="
s.008995
">Ne
<
lb
/>
que maioris partis, ſed ſolius ſpeciei, ſi mo
<
lb
/>
do propter alia facta videantur. </
s
>
<
s
id
="
s.008996
">Ergo ſpe
<
lb
/>
cies rerum ipſæ, aut propter ſe factæ ſunt,
<
lb
/>
aut propter hominem. </
s
>
<
s
id
="
s.008997
">Tot autem genera
<
lb
/>
ſerpentum quæ homini exitio ſunt, propter
<
lb
/>
hominem facta dicere, inſanientis prorſus
<
lb
/>
eſt, tum venena mortifera. </
s
>
<
s
id
="
s.008998
">Quid igitur? </
s
>
<
s
id
="
s.008999
">plu
<
lb
/>
res fuêre artifices, & vnuſquiſque commo
<
lb
/>
do proſpexit ſui opificij. </
s
>
<
s
id
="
s.009000
">Qui igitur homini
<
lb
/>
proſpexit, ita fabricauit, vt eſſet ſapientiſſi
<
lb
/>
mus, omnibuſque aliis commodè vti poſſet,
<
lb
/>
aut ſaltem vitare, quæ vſui eſſe non pote
<
lb
/>
rant. </
s
>
<
s
id
="
s.009001
">Sic qui aquilis ſapientior fuit quàm
<
lb
/>
qui cuculis, & tamen vnuſquiſque cauit per
<
lb
/>
petuitati ſtructuræ ſuæ. </
s
>
<
s
id
="
s.009002
">Cùm igitur homi
<
lb
/>
nem creaſſet, ſic vt incommodè vteretur
<
lb
/>
omnibus, factum videtur vt omnia creata
<
lb
/>
propter ipſum viderentur. </
s
>
<
s
id
="
s.009003
">Sed non eſt ſic,
<
lb
/>
vnumquodque enim propter ſe creatum eſt,
<
lb
/>
nec conturnix ob accipitrem minus, quàm
<
lb
/>
animalia propter hominem facta ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009004
">Vi
<
lb
/>
dentur igitur quæ deteriore conditione ge
<
lb
/>
nita ſunt, ſed falsò, facta meliorum cauſa. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009005
">Itaque & ex hoc alterius dubitationis ſo
<
lb
/>
lutio exurgit, cur animalium quædam infeli
<
lb
/>
cia ſunt, ac videntur, vt lepores, ranæ, damæ.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009006
">Vnde ille dicebat.
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Imbelles damæ, quid niſi præda ſumus?
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009007
">Satis eſſent felices propria natura, ſed ob
<
lb
/>
ſtat aliorum illis opificum ſapientia: igitur
<
lb
/>
nota fuêre omnia, ſed ſecundum ſpecies. </
s
>
<
s
id
="
s.009008
">Ve
<
lb
/>
rum de ſingularibus egregiis in humana ſpe
<
lb
/>
cie tantum, dubitatio non lauis eſt: dico au
<
lb
/>
tem egregia ſingularia,
<
expan
abbr
="
quorũ
">quorum</
expan
>
vis in multos
<
lb
/>
dominatur, vt reges maximè ac ſapientes.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009009
">Itaque ſuprema videtur mihi fuiſſe tanti
<
lb
/>
opificis ſapientia in duobus: vt nihil inutile
<
lb
/>
relinqueretur in tanta mole, ſed omnia, vel
<
lb
/>
viuerent, vel eſſent alimenta viuentium: &
<
lb
/>
vt ex hac tam ſordida fæce, aliquid quod
<
lb
/>
cunctis his inferioribus dominaretur, ſimilé
<
lb
/>
que eſſet ſupremis illis ſubſtantiis ſeparatis,
<
lb
/>
effingeret. </
s
>
<
s
id
="
s.009010
">Apparebat autem neceſſariam fo
<
lb
/>
re illi rerum omnium cognitionem: quam
<
lb
/>
obrem ſenſus, memoriæ ac prudentiæ tan
<
lb
/>
tum impertiuit, quantum licebat in tam ru
<
lb
/>
di materia collocare. </
s
>
<
s
id
="
s.009011
">Cumque ſuperi morta
<
lb
/>
libus in quinque præſtarent, ſapientia, feli
<
lb
/>
citate, probitate, vitæque longitudine ac ſe
<
lb
/>
curitatem autem mortali tribuêre nequibat, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>