Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
570
"
xlink:href
="
016/01/217.jpg
"/>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009898
">
<
margin.target
id
="
marg1384
"/>
De motu
<
lb
/>
cordis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009899
">
<
margin.target
id
="
marg1385
"/>
Cur exco
<
lb
/>
riato vmbi
<
lb
/>
lico homo
<
lb
/>
moriatur.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.217.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/217/1.jpg
"
number
="
84
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009900
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER TRIGESIMVSTERTIVS.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009901
">
<
emph
type
="
center
"/>
De ſenſibus, ſenſibuſque ac
<
lb
/>
voluptate.
<
emph.end
type
="
center
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1386
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009902
">
<
margin.target
id
="
marg1386
"/>
Demonſtra
<
lb
/>
tio, quæ non
<
lb
/>
ſint niſi
<
lb
/>
quinque ſen
<
lb
/>
ſus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009903
">PRINCIPO igitur cùm tria
<
lb
/>
nobis eſſent neceſſaria, con
<
lb
/>
ſeruatio hominum, beatitu
<
lb
/>
do, & generis eorum ſem
<
lb
/>
piternitas, conſeruationi ſen
<
lb
/>
ſus, beatitudini mens, ſempiternitati gene
<
lb
/>
ris vis genitalis, quæ propagatione natu
<
lb
/>
ram continuaret, attributa ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009904
">horum
<
lb
/>
cùm tres ſint differentiæ, totidem etiam ſunt
<
lb
/>
excellentiæ: Mens finis nobilitate: Genita
<
lb
/>
lis vis diuturnitate: Senſus commodorum
<
lb
/>
multitudine præcellunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009905
">Etenim & ob co
<
lb
/>
gnitionem ipſam propriam, & mentis ſa
<
lb
/>
lutem ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.009906
">Vnde quinque eſſe neceſſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009907
">Ea enim, quæ nobis occurrunt, partim pro
<
lb
/>
xima ſunt, partim remota. </
s
>
<
s
id
="
s.009908
">Quæ autem pro
<
lb
/>
xima, vel exterius occurrunt, horumque gra
<
lb
/>
tia ſenſus tactus eſt conſtitutus: vel intùs
<
lb
/>
aſſumuntur, & ea cùm non niſi nobis vo
<
lb
/>
lentibus intus aſſumantur, olfactu antea ex
<
lb
/>
plorare ſatis eſt: nam iam aſſumpta, guſtus
<
lb
/>
depræhendit. </
s
>
<
s
id
="
s.009909
">Ea verò quæ non tanguntur,
<
lb
/>
occurrunt autem, vt fugere poſſemus, cum
<
lb
/>
directè obuiant, viſu præuidentur: cum au
<
lb
/>
tem ex obliquo, aërem mouere coguntur
<
lb
/>
atque ſtrepitum facere, cui auditus præfici
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.009910
">Manifeſtum eſt igitur, quòd quinque
<
lb
/>
ſenſibus opus nobis, & animalibus perfe
<
lb
/>
ctioribus erat: ſextum autem ſi natura con
<
lb
/>
ſtituiſſet, nulli vſui futurum. </
s
>
<
s
id
="
s.009911
">Itaque tantum
<
lb
/>
erunt quinque ſenſius. </
s
>
<
s
id
="
s.009912
">Tentauit & hoc Ari
<
lb
/>
ſtoteles demonſtrare, ſed communibus aſ
<
lb
/>
ſumptionibus vſus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.009913
">Verum verò præter
<
lb
/>
hæc quinque ſenſilia nullum aliud in rebus
<
lb
/>
ſit, ex finis ratione, quanquam perſpicuum
<
lb
/>
videatur, magnam tamen habet ambigui
<
lb
/>
tatem: ne non lateat aliqua qualitas no
<
lb
/>
bis ignota: velut & id quo canes depræ
<
lb
/>
hendunt dominos, quanquam ad odorem
<
lb
/>
pertinere videatur, an fortè melius eſt ali
<
arrow.to.target
n
="
marg1387
"/>
<
lb
/>
quid atque præſtantius quod ſentit? </
s
>
<
s
id
="
s.009914
">Com
<
lb
/>
munia verò omnibus ſenſilia, & ipſa ſunt
<
lb
/>
quinque magnitudo, numerus, motus,
<
lb
/>
quies, & forma. </
s
>
<
s
id
="
s.009915
">Hæc omnia ſolus viſus
<
lb
/>
perfectè aſſequitur, quòd illis indigeret in
<
lb
/>
luce: tactus minus perfectè, quòd ei opus
<
lb
/>
ſit ſolum hæc diſtinguere in tenebris, dum
<
lb
/>
oculis non valemus: nam dum oculis vale
<
lb
/>
mus, ſufficit tactui, vt propria cognoſcat
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1388
"/>
<
lb
/>
ſenſilia. </
s
>
<
s
id
="
s.009916
">Sunt autem, calidum, frigidum, hu
<
lb
/>
midum, ſiccum, graue, leue, molle, durum,
<
lb
/>
lentum, friabile, lene, aſperum.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1389
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009917
">
<
margin.target
id
="
marg1387
"/>
Communia
<
lb
/>
ſenſilia, &
<
lb
/>
ipſa quinque.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009918
">
<
margin.target
id
="
marg1388
"/>
Senſus tactus
<
lb
/>
obiecta.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.009919
">
<
margin.target
id
="
marg1389
"/>
Ouulus ſex
<
lb
/>
cauſis præ
<
lb
/>
ſtantior aliis
<
lb
/>
ſenſibus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.009920
">Nobiliſſimus autem viſus inter omnia,
<
lb
/>
quæ exterius comprehendunt: quòd procul
<
lb
/>
magis, quòd plura, quòd exquiſitius, quòd
<
lb
/>
celerius, quòd ſub pluribus differentiis,
<
lb
/>
quòd diuinius. </
s
>
<
s
id
="
s.009921
">Procul cognoſcere quis du
<
lb
/>
bitat, cum ſtellas aſſequatur? </
s
>
<
s
id
="
s.009922
">Plura verò,
<
lb
/>
quòd nihil luce aut colore certo careat, quæ
<
lb
/>
ambo oculi ſunt obiecta prima. </
s
>
<
s
id
="
s.009923
">Exquiſi
<
lb
/>
tiſſimè etiam, nam nullus ſenſus adeò mi
<
lb
/>
nutas rerum differentias compræhendit vt
<
lb
/>
ille. </
s
>
<
s
id
="
s.009924
">Celerrimè, vt cum ſolus illicò: nam
<
lb
/>
auris ſoni aduentum expectat, & odoratus
<
lb
/>
reſpiratione indiget. </
s
>
<
s
id
="
s.009925
">Differentias plures
<
lb
/>
agnoſcit colorum, & omnia ( vt dixi) com
<
lb
/>
munia ſenſilia, vel ſolus, vel maximè cum
<
lb
/>
ad tactum confertur. </
s
>
<
s
id
="
s.009926
">Diuinius, vt qui ſolus
<
lb
/>
nihil afficiatur ſentiendo nec laboret, ſo
<
lb
/>
luſque intellectui inter ſenſus ſimillimus
<
lb
/>
exiſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.009927
">Itaque nihil mirum eſt, ſi natura
<
lb
/>
nos ad timorem compulit in tenebris, vtque
<
lb
/>
optimo duce deſtitutos. </
s
>
<
s
id
="
s.009928
">Ergo non nigredo
<
lb
/>
non obſcuritas tenebrarum nos ad timen
<
lb
/>
dum impulit, ſed quòd oculi auxilio ca
<
lb
/>
rentes, imbecilles & omni iniuriæ expoſiti
<
lb
/>
videamur. </
s
>
<
s
id
="
s.009929
">Quòd autem ita ſit, oſtendit ſo
<
lb
/>
cietas, quæ timorem alleuiat, cum tamen
<
lb
/>
nigredo, & obſcuritas maneant: vixque vl
<
lb
/>
lus, ſit qui inter multos familiares etiam
<
lb
/>
in denſiſſimis tenebris timeat, quodque in
<
lb
/>
ignotis locis, & inſolitis magis timea
<
lb
/>
mus, quam conſuetis. </
s
>
<
s
id
="
s.009930
">Igitur oculi ipſi pro
<
arrow.to.target
n
="
marg1390
"/>
<
lb
/>
tot amicis ac ſatellitibus ſunt præſidio. </
s
>
<
s
id
="
s.009931
">Ea
<
lb
/>
de cauſa ſolùm oculum natura muniuit pal
<
lb
/>
pebris, vt ſolus tanquam rex nec inuitus la
<
lb
/>
borare cogeretur, nec cum nollet ociari,
<
lb
/>
ſed arbitrium videret, quæ vellet, abſtine
<
lb
/>
ret ſi odiſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.009932
">At auris etiam, quæ nolit,
<
lb
/>
cogitur audire, & tactus ſentire. </
s
>
<
s
id
="
s.009933
">Tenuiſſi
<
lb
/>
mæ autem ſubſtantiæ oculum eſſe ac ſen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1391
"/>
<
lb
/>
tiendi viſum, indicant tria: quòd exquiſi
<
lb
/>
tiſſimè diiudicet, quòd imago rei viſæ in
<
lb
/>
nullo ſubiecto conſtat: nam ſi conſtaret,
<
lb
/>
in aere maximè haberet ſedem, atque ob
<
lb
/>
id flatibus ventorum velleretur, quod haud
<
lb
/>
contingit: denique quod Venere, proflu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1392
"/>
<
lb
/>
uio ſanguinis, & his, quæ ſanguinem
<
lb
/>
cogunt maximè lædatur: igitur optimum
<
lb
/>
in nobis etiam eſt, quod ſubtiliſſimum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009934
">Hic ſenſus in aqueo collocatur, tum quia
<
lb
/>
lucem, & lumen in perſpicua re collocari ne
<
lb
/>
ceſſe erat: at diximus aërem miſtionem non
<
lb
/>
ingredi, itaque in ſola aqua
<
expan
abbr
="
cõſtitui
">conſtitui</
expan
>
poterat?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.009935
">ſpiritus etiam in calido vel ſicco tam tenues
<
lb
/>
conſumpti fuiſſent. </
s
>
<
s
id
="
s.009936
">Nec neceſſaria fuit ſicci
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1393
"/>
<
lb
/>
tas ad continendum ſpecies, vt iudicium ſe
<
lb
/>
quatur, cum lux ac lumen maneant. </
s
>
<
s
id
="
s.009937
">Sonus
<
lb
/>
verò cùm haud maneat, ſeruari in ſenſu de
<
lb
/>
buit, vt iudicium ſequeretur: ob id ſonus in
<
lb
/>
ſicco poſitus fuit. </
s
>
<
s
id
="
s.009938
">Igitur quia oculus in frigi
<
lb
/>
do, & humido, odoratus facultas in calido, & </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>