Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010035
">
<
pb
pagenum
="
573
"
xlink:href
="
016/01/220.jpg
"/>
hemitonium ſeſquiquintam accedit, dedu
<
lb
/>
cta octogeſima, vt in Arithmeticis docui.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010036
">Integris etiam penè conſtant proportioni
<
lb
/>
bus lex vocum interualla: altera ſupertripar
<
lb
/>
tiens quintas, reliqua ſuperbipartiens ter
<
lb
/>
tias habens. </
s
>
<
s
id
="
s.010037
">Secunda ratio eſt, quòd mode
<
lb
/>
rata omnia placent: non grauis ille ac adeò
<
lb
/>
magnus in Hiſpaniæ inſulæ montibus, qui
<
lb
/>
homines exurdat, nec qui adeò paruus, vt
<
lb
/>
eum, qui audit audiendo fatiget. </
s
>
<
s
id
="
s.010038
">Idem de ce
<
lb
/>
leri, & tardo, acuto, graui, molli, quódque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1408
"/>
<
lb
/>
maius eſt, aſpero. </
s
>
<
s
id
="
s.010039
">Tertia ratio eſt, vt in om
<
lb
/>
nibus meliora delectent, pòſt deteriora: ver
<
lb
/>
ſa vice verò offendant. </
s
>
<
s
id
="
s.010040
">Sic lux poſt tenebras
<
lb
/>
dulce poſt amarum, roſæ poſt ancethum, con
<
lb
/>
ſonæ voces poſt diſſonas. </
s
>
<
s
id
="
s.010041
">Delectatio enim
<
lb
/>
ac voluptas neceſſariò in aliquo ſenſu ſunt:
<
lb
/>
ſenſus autem omnis cum mutatione eſt, mu
<
lb
/>
tatio autem ex contrariis: igitur vel ex bono
<
lb
/>
in malum, atque hæc eſt triſtitia: delectatio
<
lb
/>
igitur mutatione mali in bonum erit, ma
<
lb
/>
lum igitur præfuiſſe neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010042
">Quis edendo
<
lb
/>
voluptatem capit abſque fame? </
s
>
<
s
id
="
s.010043
">bibendo
<
lb
/>
abſque ſiti? </
s
>
<
s
id
="
s.010044
">Veneris vſu, non præcedente
<
lb
/>
tentigine? </
s
>
<
s
id
="
s.010045
">Lucrando abſque cupiditate? </
s
>
<
s
id
="
s.010046
">Inde
<
lb
/>
ludendi voluptas adeò magna, propter vi
<
lb
/>
ciſſitudinem frequentem amittendi, lucran
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1409
"/>
<
lb
/>
díque. </
s
>
<
s
id
="
s.010047
">Hinc etiam delectationis iteratio fre
<
lb
/>
quens. </
s
>
<
s
id
="
s.010048
">Et in dicendo quoque voluptas eſt:
<
lb
/>
quia quæ non nouimus, diſcimus. </
s
>
<
s
id
="
s.010049
">Vtrum
<
lb
/>
verò in contemplatione eorum, quæ iam no
<
lb
/>
uimus, delectatio ſit? </
s
>
<
s
id
="
s.010050
">Certè aut nulla, aut
<
lb
/>
minor, quàm quæ ſit, dum diſcimus. </
s
>
<
s
id
="
s.010051
">Conti
<
lb
/>
nuata verò actione non delectamur, quia
<
lb
/>
ignorantia non præceſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.010052
">Eſt autem primus
<
lb
/>
actus ignorantia quædam. </
s
>
<
s
id
="
s.010053
">Videntur igitur
<
lb
/>
pauperes, diuitibus, & principibus maiore
<
lb
/>
frui delectatione, quia maiore triſtitia affi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1410
"/>
<
lb
/>
ciuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.010054
">Ea quoque ratione fit, vt diapente
<
lb
/>
in acutis, diateſſaron in grauibus offendat
<
lb
/>
aurem, contrario ordine delectet: nam grauis
<
lb
/>
vox poſt acutam, ferit aurem ac manet: igi
<
lb
/>
tur cùm fuerit grauis ſimplicior acuta dele
<
lb
/>
ctabit: ſi contrario modo, aurem offendet. </
s
>
<
s
id
="
s.010055
">At
<
lb
/>
iam ſuprà oſtendimus, ſimpliciorem eſſe
<
lb
/>
conſonantiam diapente, quàm diateſſaron:
<
lb
/>
eadem ratione diateſſaron ſupra ditonum
<
lb
/>
mulcet aurem, infrà lædit: nam faciliùs perci
<
lb
/>
pitur ſeſquiquarta, quàm ſeſquitertia, quòd
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1411
"/>
<
lb
/>
ſeſquiquarta à ſeſquialtera pendeat. </
s
>
<
s
id
="
s.010056
">Igitur
<
lb
/>
tam in ſonis, quàm picturis, quæ effendunt,
<
lb
/>
miſcenda ſunt his, quæ delectant, ſed dupli
<
lb
/>
ci lege obſeruata, prima, vt quæ offendunt,
<
lb
/>
minùs imprimant in ſenſum his, quæ dele
<
lb
/>
ctant: altera, netam minutim diſſecentur,
<
lb
/>
quòd ſenſus non percipiat: diximus enim
<
lb
/>
conſonantiam, ſeu armoniam eſſe plurimum
<
lb
/>
vocum, perceptam auri rationem. </
s
>
<
s
id
="
s.010057
">Si igitur
<
lb
/>
adeò minutiſſimè concidantur, vt non per
<
lb
/>
cipiantur à ſenſu, non ſolùm non delecta
<
lb
/>
bunt, ſed etiam offendent. </
s
>
<
s
id
="
s.010058
">Ideò pictura flo
<
lb
/>
rum minutiſſimorum, neque grata eſt, neque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1412
"/>
<
lb
/>
delectat: ſic nec literæ adeò paruæ. </
s
>
<
s
id
="
s.010059
">Sed in his
<
lb
/>
tum in gemmarum ſculturis minimus er
<
lb
/>
ror, vel obliquitas deformes reddit: nam ſin
<
lb
/>
gula ad comparationem ſenſu, diiudicat: ita
<
lb
/>
in magnis rebus magnos errores, in paruis
<
lb
/>
paruos ſentit. </
s
>
<
s
id
="
s.010060
">Verùm auditus minores etiam
<
lb
/>
agnoſcit differentias viſu, quare & omni
<
lb
/>
alio ſenſu. </
s
>
<
s
id
="
s.010061
">Siquidem in acutis vna de tri
<
lb
/>
ginta tribus: imò ex octoginta pulcherrimè
<
lb
/>
deprehendit: ditonum enim abſque ea dimi
<
lb
/>
nutione aſperum iudicat, ea detracta ſuauem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010062
">In temporibus ictum vnum in ſexdecim di
<
lb
/>
uiditur partes. </
s
>
<
s
id
="
s.010063
">Subtilior igitur auditus viſu,
<
lb
/>
vel quia (vt dixi) illius ſenſus ſolus fit cum
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1413
"/>
<
lb
/>
motu, aut quia viſus obiecta, ſcilicet colores,
<
lb
/>
ob vehementiam contiguitate vitiant ſe mu
<
lb
/>
tuò, aut quia viſus ſit multorum, auditus au
<
lb
/>
tem ſimpliciſſimi atque vnici obiecti. </
s
>
<
s
id
="
s.010064
">Itaque
<
lb
/>
auxiſſe ictus tempus ac extendiſſe, non pa
<
lb
/>
rum facit ad voluptatem, vt loco hemioliæ,
<
lb
/>
quam ſolam noſtri temporis Muſicinorunt
<
lb
/>
in tempore differentiam, diuiſio in quinas,
<
lb
/>
aut ſeptenas extendatur partes: hanc cùm
<
lb
/>
ſemel tantùm audiuerim, iure illud protuli,
<
lb
/>
Omne rarum precioſum: affectus enim
<
lb
/>
cùm moueat ſonus, vis in illo eſt manife
<
lb
/>
ſtiſſima. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010065
">
<
margin.target
id
="
marg1408
"/>
Voluptas om
<
lb
/>
nis ac dele
<
lb
/>
ctatio dolo
<
lb
/>
rem præſup
<
lb
/>
ponit, aut
<
lb
/>
triſtitiam.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010066
">
<
margin.target
id
="
marg1409
"/>
Ludus cur
<
lb
/>
adeò dele
<
lb
/>
ctet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010067
">
<
margin.target
id
="
marg1410
"/>
Cur diateſ
<
lb
/>
ſaron ſub
<
lb
/>
diapento diſ
<
lb
/>
ſonet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010068
">
<
margin.target
id
="
marg1411
"/>
Præceptum
<
lb
/>
ad volupta
<
lb
/>
tem in ſenſi
<
lb
/>
libus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010069
">
<
margin.target
id
="
marg1412
"/>
In literis, &
<
lb
/>
gemmarum
<
lb
/>
ſculpturis,
<
lb
/>
errores
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
<
lb
/>
minimi ma
<
lb
/>
gnam
<
expan
abbr
="
pariũt
">pariunt</
expan
>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
deformitatẽ
">deformitatem</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010070
">
<
margin.target
id
="
marg1413
"/>
Modus au
<
lb
/>
gendi dela
<
lb
/>
ctationem in
<
lb
/>
muſica.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010071
">Inter multa antiquorum exempla, duo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1414
"/>
<
lb
/>
inuenio præclara, virtutis ſoni ad commo
<
lb
/>
uendos animi affectus. </
s
>
<
s
id
="
s.010072
">Alterum Timothei,
<
lb
/>
qui modo mutato Alexandrum coëgit ala
<
lb
/>
critate impulſum exilire è conuiuio. </
s
>
<
s
id
="
s.010073
">Reli
<
lb
/>
quum, quòd Agamemnon diſceſſurus è pa
<
lb
/>
tria, profecturúſque Troiam, de vxoris pu
<
lb
/>
dicitia dubitans Clytemneſtræ
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
ſic enim ea
<
lb
/>
vocabatur)citharædum reliquit, qui ſono il
<
lb
/>
lam citharæ adeò ad pudicitiam, & conti
<
lb
/>
nentiam incitabat, vt Ægyſtus non niſi oc
<
lb
/>
ciſo citharœdo, ea potiri potuerit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010074
">
<
margin.target
id
="
marg1414
"/>
Mira exem
<
lb
/>
pla mouendi
<
lb
/>
affectus ſono.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010075
">Qui verò maximè delectant ſoni, & ipſi
<
lb
/>
ad incontinentiam trahunt, ſtudioſos dum
<
lb
/>
nimis muſicæ reddunt: velut hydraulica or
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1415
"/>
<
lb
/>
gana, quorum Nero ſuauitate mira delini
<
lb
/>
tus, etiam inter vitæ, & imperij pericula,
<
lb
/>
exercituum, & ducum defectiones, immi
<
lb
/>
nénſque exitium manifeſtum, curam non ne
<
lb
/>
glexit. </
s
>
<
s
id
="
s.010076
">Aquam hæc continent, pluribúſque
<
lb
/>
fiſtulis aër immiſtus aquæ modulationem
<
lb
/>
cum ſuſurro miſtum emittit. </
s
>
<
s
id
="
s.010077
">Tradit Vitru
<
lb
/>
uius horum rationem. </
s
>
<
s
id
="
s.010078
">ſed poſtquam Nero
<
lb
/>
nis ætate, Vitruuij libros vulgatos conſtat,
<
lb
/>
veriſimile mihi non videtur ea fuiſſe tam
<
lb
/>
chara Neroni, quæ adeò vulgata ratione con
<
lb
/>
ſtructa eſſent. </
s
>
<
s
id
="
s.010079
">Itaque Vitruuij normam pro
<
lb
/>
modulo potiùs, quàm exquiſita ratione ha
<
lb
/>
bendam cenſeo. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010080
">
<
margin.target
id
="
marg1415
"/>
Hydraulica
<
lb
/>
organa </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010081
">Sed non ſolùm nepoti Cæſari adeò pla
<
lb
/>
cuerunt muſica inſtrumenta, ſed & Daui
<
lb
/>
dem regem fortiſſimum, virúmque ſeuerum,
<
lb
/>
Pſalterij dulcedo detinuit, quæ & Saulem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1416
"/>
<
lb
/>
furientem lenibat. </
s
>
<
s
id
="
s.010082
">Neque vulgarem harmo
<
lb
/>
niam huius inſtrumenti eſſe credendum eſt,
<
lb
/>
cuius toties ſacra pagina meminerit,
<
expan
abbr
="
quódq.
">quódque</
expan
>
<
lb
/>
vnum inter reliqua ad laudes diuinas cele
<
lb
/>
brandas aptum fuiſſe iudicarint. </
s
>
<
s
id
="
s.010083
">Conſtat
<
lb
/>
fidibus ſeptuaginta duobus, forma triquetra
<
lb
/>
ad vnguem, cuius ſymphonia incomparabi
<
lb
/>
lis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010084
">Vidimus & alia inſtrumenta ſingula
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1417
"/>
<
lb
/>
ris voluptatis
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
artificij, vt quæ tubarum,
<
lb
/>
tympanorum, fiſtularum, tibiæ, lyræ, cor
<
lb
/>
nuum, teſtudinis, phormingis, ſyringæ, hep
<
lb
/>
tachordij, organorum propriæ dictorum,
<
lb
/>
ſambucæque vocem exprimerent. </
s
>
<
s
id
="
s.010085
">Hydrau
<
lb
/>
lica auium cantus, vt niſi videas, ementiun
<
lb
/>
tur, ita autem vt dixeris: cornua humanis
<
lb
/>
vocibus ſunt proxima, additis foraminibus: </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>