Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
221
221
222
222
223
223
224
224
225
225
226
226
227
227
228
228
229
229
230
230
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.010330">
                <pb pagenum="579" xlink:href="016/01/226.jpg"/>
              nihil tamen ſine ea. </s>
              <s id="s.010331">Si enim alimentum tra­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1462"/>
                <lb/>
              hit, ſi viua aut augetur, etiamſi non viuat, à
                <lb/>
              terra trahit, oportet autem id quod trahit, ei
                <lb/>
              à quo trahit iunctum eſſe: pars autem quam
                <lb/>
              iungitur, radix eſt: </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010332">
                <margin.target id="marg1462"/>
              Nulla plan­
                <lb/>
              ta abſque
                <lb/>
              radice.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010333">In vniuerſum igitur, generationes plan­
                <lb/>
              tarum omnium, & incrementa, & figuræ, &
                <lb/>
              ſapores, & odores, coloreſque, ac ſubſtantiæ,
                <lb/>
              etſi quid aliud eſt, ſiunt mutatione locorum,
                <lb/>
              & alimenti, & permutatione ſeminum ab
                <lb/>
              his quibus infunduntur, & coniunctione
                <lb/>
              cum aliis, & præciſione partium, & vincu­
                <lb/>
              lis, aut vaſis, & corruptione ſubſtantiæ, vt
                <lb/>
              quæ fit cum contuſione, & tranſplantatio­
                <lb/>
              ne, inſitioneque ac longa propagatione.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010334">Quædam verò à ſimilibus, quædam à diſſi­
                <lb/>
              milibus propagantur, vt fungi. </s>
              <s id="s.010335">Hos non
                <lb/>
              vtilitate genus humanum excoluit, ſed gula.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1463"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010336">
                <margin.target id="marg1463"/>
              Cardui ge­
                <lb/>
              nera.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010337">Tutius eduntur cardui. </s>
              <s id="s.010338">Hi ſunt globoſa
                <lb/>
              quædam capita ſpinis ſuprà vndique obſita:
                <lb/>
              hæcque velut floris calix, ex quo ſemen.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010339">Vernales deliciæ Lutetiæ, & Venetiis, inſi­
                <lb/>
              pidiores qui ſpinis carent. </s>
              <s id="s.010340">Ob id ſi inter
                <lb/>
              aculeatos ſerantur, à muribus non exedun­
                <arrow.to.target n="marg1464"/>
                <lb/>
              tur, verum aculeati. </s>
              <s id="s.010341">Huic nobiliſſimo gene­
                <lb/>
              ri, alia plura ſuccedunt, atque ita vt totus an­
                <lb/>
              nus per illa diſtributus videatur. </s>
              <s id="s.010342">Nam ſub
                <lb/>
              æſtatis fine, & autumno, cardui agreſtes mi­
                <lb/>
              nores, ſed eò guſtu iucundiores. </s>
              <s id="s.010343">Inde initio
                <lb/>
              hyemis & per totam hyemem cardi, planta
                <lb/>
              alba fruticoſa, ſubamara, ſpinis obſita, cuius
                <lb/>
              non ſolùm folia, ſed etiam trunci pars ima,
                <lb/>
              & ſuprema radicis, quæ bulboſa quaſi eſt,
                <lb/>
              manditur. </s>
              <s id="s.010344">Vere ineunte rurſus & vſque ad æ­
                <lb/>
              ſtatem cardi ſylueſtres, non foliis ob lanu­
                <lb/>
              ginem, nec radice ob duritiem, ſed ima trun­
                <lb/>
              ci & ſuprema radicis lignea parte commen­
                <lb/>
              dantur: quoniam in omnibus fermè plantis
                <lb/>
              amaris lignea pars vbi in folia expullulat
                <lb/>
              abundantia ſucci, mollis & minus amara,
                <lb/>
              gratiam ſaporis retinet, quod guſtui ingra­
                <lb/>
              tum eſt amittit. </s>
              <s id="s.010345">Eduntur talia omnia ſale,
                <lb/>
              aceto, oleo, pipere, non ſolùm iucundè, ſed
                <lb/>
              etiam ſalubriter. </s>
              <s id="s.010346">Nam ſal concoquit, & gra­
                <lb/>
              tum reddit ſaporem: piper etiam præter hæc
                <lb/>
              odorem commendat: acetum caliditatem
                <lb/>
              omnium reliquorum frangit, vt oleum ſicci­
                <lb/>
              tatem, quum præter id etiam ad ſaporis gra­
                <lb/>
              tiam non parum conferat. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010347">
                <margin.target id="marg1464"/>
              Cardi.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010348">Quintum aculeatorum genus eſt ſcoly­
                <lb/>
              mos, ad medicinæ vſum, non ad cibos vti­
                <lb/>
              lis. </s>
              <s id="s.010349">Quum enim omnia aculeatarum planta­
                <lb/>
              rum genera ventriculo maximè proſint, &
                <lb/>
              renes purgent, veneniſque reſiſtant, miro ta­
                <lb/>
              men modo peſtilentes morbos id genus car­
                <lb/>
              dui ſanat, quod diuiſam habet naturaliter ra­
                <lb/>
              dicem. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010350">Perfertur ex India ſextum genus Cerium
                <lb/>
              vocatum, quòd haſtis rectis & candidis ce­
                <lb/>
              reas candelas referat, ſed magnitudine tanta
                <lb/>
              vt lanceas, æquet, fructu qui nucem non ex­
                <lb/>
              cedat ſatis iucundo, rubro, granis pleno.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010351">Eſt & pithaia ibi, fructu vt melongena,
                <lb/>
              ſed inſignis magnitudine, vt quæ cucur­
                <lb/>
              biti nos pepones, quos Arabes bathecas vo­
                <lb/>
              cant. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010352">Vltimum ex nobiliſſimis aculeatarum
                <lb/>
              herbarum generibus quod & India habet,
                <lb/>
              tuna vocatur, cuius fructus citra omne pe­
                <lb/>
              riculum multùm ſanguinis cum vrina edu­
                <lb/>
              cit, nec ſecus tamen minorem ventriculo
                <lb/>
              vtilitatem affert. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010353">Parum ab his omnibus oliuæ guſtu diffe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1465"/>
                <lb/>
              runt, ſed inuenit ars quod adderet: incluſas
                <lb/>
              in tabulæ cauo malleis tundunt ligneis, ex­
                <lb/>
              cluduntque oſſa: nec aliter eduntur Ianuæ.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010354">Mirum quòd oleo oliuarum oliuæ meliores
                <lb/>
              multo euadant, inſigne argumentum egre­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1466"/>
                <lb/>
              giæ ſiccitatis. </s>
              <s id="s.010355">Optimæ inter omnes maxime­
                <lb/>
              que Hiſpaniæ colymbades ex oliuarum ſunt
                <lb/>
              genere, cùm ramulis enim excipiuntur,
                <lb/>
              lauantur in aqua, per diem ſiccantur, in­
                <lb/>
              de ſubſtrato ſale & ſuperfuſa muria, quam
                <lb/>
              ſuperius docuimus, ſeruantur. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010356">
                <margin.target id="marg1465"/>
              Oliuæ quo­
                <lb/>
              modo à nu­
                <lb/>
              cleis libe­
                <lb/>
              rentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010357">
                <margin.target id="marg1466"/>
              Oliuæ co­
                <lb/>
              lympades.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010358">Fructus humidiores, vt mala punica, pira,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1467"/>
                <lb/>
              vuę, maximè ſeruantur, ſi collecti longa ſere­
                <lb/>
              nitate præcedente, purgatique ab acinis, ſi
                <lb/>
              vuæ ſint, vitiatis, pediculo in feruente pi­
                <lb/>
              ce, aut ſi deeſt vino torreantur, inde biduo
                <lb/>
              ſiccentur in Sole, & inter paleas, ne mu­
                <lb/>
              tuò ſe tangant, diſponantur: quum enim
                <lb/>
              putredo ab aqueo humido ortum habeat,
                <lb/>
              vt alibi oſtenſum eſt, neceſſe erit eo abſum­
                <lb/>
              pto non corrumpi fructum, abſumitur autem
                <lb/>
              maximè parte ea, qua inducitur, ſcilicet pe­
                <lb/>
              diculo. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010359">
                <margin.target id="marg1467"/>
              Fructus om­
                <lb/>
              nes quomodo
                <lb/>
              ſeruantur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010360">Verùm alia arte cucumeres ſeruantur: in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1468"/>
                <lb/>
              fæce enim dulcis vini collocati tandiu con­
                <lb/>
              cluſo dolio incorrupti manent, quamdiu &
                <lb/>
              fæx. </s>
              <s id="s.010361">Aliter cucumeres, meloneſque dulci
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1469"/>
                <lb/>
              muſto immerſos ſeruare licet: nec falleris,
                <lb/>
              modò muſtum dulce eſſe non deſinat: nam ſi
                <lb/>
              deſinat, vinoſi redduntur: Quòd ſi hos præ­
                <lb/>
              coces habere conſilium ſit, in calathis ſeri­
                <lb/>
              to, aquaque calida perfundito, calidoque lo­
                <lb/>
              co ſeruato, nubiloſo tempore igni: ſere­
                <lb/>
              no Soli exgonens. </s>
              <s id="s.010362">Nam cùm præhumida
                <lb/>
              hæc ſint, ac viuacia, ſponteque luxurient,
                <lb/>
              ignis non lædit, nec exurit, ſed illius vis re­
                <lb/>
              tunditur, quæ in ſiccioribus, aut minus vi­
                <lb/>
              uacibus læderet plantam ac occideret. </s>
              <s id="s.010363">Ergo
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1470"/>
                <lb/>
              verno tempore è calathis effoſſi cum tota
                <lb/>
              terra tranſplantantur ſub dio in areas. </s>
              <s id="s.010364">Hi
                <lb/>
              etiam fructus ſi contecti à Sole & ventis tu­
                <lb/>
              ti reddantur, mirum in quam excreſcant ma­
                <lb/>
              gnitudinem. </s>
              <s id="s.010365">Quòd ſi per hyemem ſeruare
                <lb/>
              virentes conſilium eſt, iuxta puteum ſeran­
                <lb/>
              tur, & poſtquam adoleuerint iuxta aquam
                <lb/>
              in puteo demittantur, ſic enim non ſiccan­
                <lb/>
              tur: quoniam neque Sole ſiccantur, neque
                <lb/>
              ventis tabeſcunt, ſed vapore, ac calore aquæ
                <lb/>
              vireſcunt. </s>
              <s id="s.010366">Quòd ſi vt iterum naſcantur
                <expan abbr="con-ſiliũ">con­
                  <lb/>
                ſilium</expan>
              fuerit, immaturos fructus vſque ad ter­
                <lb/>
              ram præcide, inde
                <expan abbr="plãtam">plantam</expan>
              ipſam terra obrue
                <lb/>
              & conculca, virides enim radices, cauleſque
                <lb/>
              fructum reſtaurant. </s>
              <s id="s.010367">Quæ ratio etiam in flo­
                <lb/>
              ribus generaliter obſeruanda eſt. </s>
              <s id="s.010368">Reliqua
                <lb/>
              turba quæ ab oleribus ducit originem, vt ra­
                <lb/>
              pæ, cretanus, naſturtia, ſolo vt expertus ſum
                <lb/>
              aceto ſeruantur, ſed omnibus commodé ad­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1471"/>
                <lb/>
              ditur fœniculus. </s>
              <s id="s.010369">Alia melius condiuntur, vt
                <lb/>
              cucurbitæ, melonum cortices, & citrangu­
                <lb/>
              lorum, caro mali medicę, tota nux, atque li­
                <lb/>
              munium. </s>
              <s id="s.010370">Quę integra condiuntur, non per­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1472"/>
                <lb/>
              fecta decerpi ſolent, vt rapæ, nuces, limunia­
                <lb/>
              que. </s>
              <s id="s.010371">Macerantur diu aqua, quæ aſſiduè per­
                <lb/>
              mutanda eſt: coquuntur vt molles fiant, ſic­
                <lb/>
              canturque in vmbra, inde mel, ſaccharum­
                <lb/>
              ve defæcatum igne ſuperinfundito. </s>
              <s id="s.010372">Poſt
                <lb/>
              dies ſeptem detractum liquorem coquito, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>