Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
221
221
222
222
223
223
224
224
225
225
226
226
227
227
228
228
229
229
230
230
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.010372">
                <pb pagenum="580" xlink:href="016/01/227.jpg"/>
              & ſuperinfundito, terque aut quater repe­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1473"/>
                <lb/>
              tes, ſic dulciſſimi & clari reddentur. </s>
              <s id="s.010373">Iam
                <lb/>
              verò & illud dixi, mucidos fieri ſi quid
                <lb/>
              aquei humidi ſuperſuerit. </s>
              <s id="s.010374">Mel verò & ſac­
                <lb/>
              charum, reliquique ſucci, candido oui, &
                <lb/>
              aqua repurgantur, deſpumando, coquendo­
                <lb/>
              que. </s>
              <s id="s.010375">Coctum verò dicitur & eſt, cùm gutta
                <lb/>
              coierit. </s>
              <s id="s.010376">Seruantur & fructus aliis modis, ve­
                <lb/>
              lut ficus: primò ſerotini, cum decidentes ex
                <lb/>
              arbore, immaturique frigore maturantur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010377">Serotinos diximus fieri prioribus fructibus
                <lb/>
              antequam adoleſcant præciſis: frigore enim
                <lb/>
              calor qui intus eſt cogitur, & concoquit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010378">Alia verò ſeruantur liquoribus, vt aceto
                <lb/>
              vuæ: quòd ſi mel addideris, non abſurdum
                <lb/>
              erit. </s>
              <s id="s.010379">Vidi enim ſeruatas, quæ virides vide­
                <lb/>
              rentur. </s>
              <s id="s.010380">Seruantur etiam vuæ quaſi ſpontè
                <lb/>
              in frigidioribus locis purgatæ, & ſuſpenſæ
                <lb/>
              ad Boreæ regionem, vſque ad ver. </s>
              <s id="s.010381">Melle au­
                <lb/>
              tem nuces commodiſſimè: ipſæ dulces eua­
                <lb/>
              dunt, mel autem fit arteriacum, faucibus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1474"/>
                <lb/>
              enim non parum conducit. </s>
              <s id="s.010382">Sed mellis ratio
                <lb/>
              generalis eſt, velut & aceti & olei: liquo­
                <lb/>
              res enim qui ſeruantur, ſeruant, niſi admo­
                <lb/>
              dum vincento equo humido. </s>
              <s id="s.010383">Sed acetum
                <lb/>
              peruertit ſaporem, oleum autem odorem,
                <lb/>
              mel verò meliùs eſt, poteſtate quidem cali­
                <lb/>
              dum, & ſiccum, ac pingue.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1475"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010384">
                <margin.target id="marg1468"/>
              Cucumeres
                <lb/>
              quomodo ſer­
                <lb/>
              uentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010385">
                <margin.target id="marg1469"/>
              Cucumeres
                <lb/>
              vt præcoces
                <lb/>
              ac melones
                <lb/>
              habeas.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010386">
                <margin.target id="marg1470"/>
              Fructus &
                <lb/>
              flores vt
                <expan abbr="tẽ-pore">tem­
                  <lb/>
                pore</expan>
              quouis
                <lb/>
              habeas.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010387">
                <margin.target id="marg1471"/>
              Radices her­
                <lb/>
              bæque omnes
                <lb/>
              quomodo ſer­
                <lb/>
              uentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010388">
                <margin.target id="marg1472"/>
              Condita
                <lb/>
              quomodo
                <lb/>
              fiant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010389">
                <margin.target id="marg1473"/>
              Saccærum
                <lb/>
              mel quomo­
                <lb/>
              do purgtur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010390">
                <margin.target id="marg1474"/>
              Nuces quo­
                <lb/>
              modo optimè
                <lb/>
              ſeruentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010391">
                <margin.target id="marg1475"/>
              Carnes æſti­
                <lb/>
              uo tempore
                <lb/>
              quomodo
                <lb/>
              ſeruentur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010392">Carnes quoque æſtate coactas non perfe­
                <lb/>
              ctè, expreſſa aqua diligenter in vmbra per
                <lb/>
              horam ſiccabis loco perflato, inde aceto al­
                <lb/>
              bo, ſaleque conſperſas, collocabis in olla fri­
                <lb/>
              gidiore loco, reuolues ſingulis diebus. </s>
              <s id="s.010393">Suffi­
                <lb/>
              ciet hæc conditura ad dies decem. </s>
              <s id="s.010394">Aliter ſe
                <lb/>
              coctam ac ſiccatam, ſale, iuniperique con­
                <lb/>
              trito ſemine inſperge, ac in ollam aceto albo
                <lb/>
              plenam, locoque frigido poſitam merge, re­
                <lb/>
              uoluens ſingulis diebus: miraberis ſaporis
                <lb/>
              & odoris gratiam.
                <arrow.to.target n="marg1476"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010395">
                <margin.target id="marg1476"/>
              Piſces quo­
                <lb/>
              modo ſeruen­
                <lb/>
              tur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010396">Aquam cor­
                <lb/>
              ruptam quæ
                <lb/>
              corrigant.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010397">Quæ mollia ſunt, non coquuntur quùm
                <lb/>
              ſeruare voles, præter piſces: nam hi frigun­
                <lb/>
              tur in oleo mediocriter, & inter folia lauri,
                <lb/>
              myrtiue ſale conſperſi reponuntur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010398">Seruant lauri folia non ſolùm piſces, ſed
                <lb/>
              iam corruptam aquam emendant, innoxiam­
                <lb/>
              que atque benè olentem reddunt, & aduer­
                <lb/>
              ſus venena præſenti auxilio ſunt. </s>
              <s id="s.010399">Emendat
                <lb/>
              & calx, itemque coctio, ſed nil lauri foliis
                <lb/>
              melius.
                <arrow.to.target n="marg1477"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010400">
                <margin.target id="marg1477"/>
              Aqua à qui­
                <lb/>
              bus corrum­
                <lb/>
              patur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010401">Corrumpitur autem aqua ab his præci­
                <lb/>
              puè quæ ab aqua corrumpuntur: talia ſunt
                <lb/>
              triticum & cadauera maximè humana: nam
                <lb/>
              ſi ab aqua corrumpuntur magis in dies, vt
                <lb/>
              aquam corrumpant vehementer neceſſe eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010402">Corrumpunt etiam eam lupini, ac linum, vt
                <lb/>
              in foſſa vrbis noſtræ multitudinem piſcium
                <lb/>
              in ea extinctam ob id admirarer. </s>
              <s id="s.010403">In vniuer­
                <lb/>
              ſum quum multa corrumpant aquas, in duo
                <lb/>
              genera rediguntur, vel ea quæ in aquis cor­
                <lb/>
              rumpuntur, vel quæ iam ſpontè pernicioſa
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s id="s.010404">Sed nihil quiete deterius eſt, vt nihil
                <lb/>
              ad purgandam motu. </s>
              <s id="s.010405">Sed motus ſerò aquam
                <lb/>
              purgat, quies autem celerius corrumpit. </s>
              <s id="s.010406">Sed
                <lb/>
              ſi calida ſit aqua, aut vinum in vaſis poſita,
                <arrow.to.target n="marg1478"/>
                <lb/>
              ea vaſa in aquam aliam in qua halinitri li­
                <lb/>
              bra ſit diſſoluta immergito, aſſiduè mouens:
                <lb/>
              refrigeratur enim aqua exterior, quoniam
                <lb/>
              velut ob ignem quendam vapores exhalant,
                <lb/>
              nec tamen vt ab igne alij generantur. </s>
              <s id="s.010407">Quan­
                <lb/>
              titas verò ac modus eius talis eſt. </s>
              <s id="s.010408">In aquæ
                <lb/>
              libras centum, halinitri libras à 20. ad 25. aſ­
                <lb/>
              ſumes: huius ex tribus partes duas infunde,
                <lb/>
              ac ſenſim embolo maſculo in piſtilli
                <expan abbr="formã">formam</expan>
                <lb/>
              ligneo verte, lente primò, inde paulò conci­
                <lb/>
              tatius, donec creſcente frigiditate celerrimè
                <lb/>
              vertatur, ſemperque ad eandem partem. </s>
              <s id="s.010409">Ex­
                <lb/>
              plorabis autem digito ſæpius cùm ad
                <expan abbr="ſummũ">ſummum</expan>
                <lb/>
              frigiditatis peruenerit, inde adde dimidium
                <lb/>
              reſidui halinitri, ac verte denuò, vltimò reli­
                <lb/>
              quam partem ſeu ſextam totius addes, ac
                <lb/>
              circumages, donec ad ſummum frigiditatis
                <lb/>
              aqua peruenerit: quæ vbi ad ſummum per­
                <lb/>
              uenit, ſi paululum contrario motu agatur,
                <lb/>
              nihil officies: at antè, multum ex frigiditate
                <lb/>
              tolleretur. </s>
              <s id="s.010410">Solutum verò halinitrum rurſus
                <lb/>
              excocta aqua cogitur, cùm tandiu excoctum
                <lb/>
              fuerit, donec cochleari in pauimentum effu­
                <lb/>
              ſum concreuerit Et quanquam hæc genera­
                <lb/>
              lior ac ſubtilior ſit aqua, & aquis immerſa
                <lb/>
              vina refrigerandi ratio, nihilominus tamen
                <lb/>
              melius a glacie, & niue aquæ refrigerantur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010411">Seruantur hæc ad æſtatis extremum fruſtis
                <lb/>
              magnis, puris, frigore duratis diuturno,
                <lb/>
              qualia refert. </s>
              <s id="s.010412">Munſterus inueniri in Valeſiæ
                <lb/>
              montium iugis, millibus multis annorum
                <lb/>
              durata. </s>
              <s id="s.010413">Nam hæc Germaniæ regio adeò fri­
                <lb/>
              gida eſt, vt nullis æſtatis caloribus glacies
                <lb/>
              diſſoluatur: diſſoluitur tamen calore ignis,
                <lb/>
              aut Solis, ſed ſerò. </s>
              <s id="s.010414">Huius igitur glaciei fru­
                <lb/>
              ſtum oui magnitudine, aquæ magnum vas
                <lb/>
              refrigerat, eamque ſtatim, velut & vinum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010415">Vidiſſe ſe refert horridam glaciei ſpeciem,
                <lb/>
              magnitudine & ſciſſuris, quæ in ea erant
                <lb/>
              adeò aſpectu terribilem, vt etiam fortes tur­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1479"/>
                <lb/>
              bare poſſet: quæ cum frangitur, ſtrepitum
                <lb/>
              adeò diſſonum & magnum edit, vt orbis
                <lb/>
              ruere videatur. </s>
              <s id="s.010416">Hoc genus glaciei, & quod­
                <lb/>
              cunque aliud tantum durat, quanto maiore
                <lb/>
              mora concretum fuit: tempora enim diſſolu­
                <lb/>
              tionis, & generationis ſibi inuicem reſpon­
                <lb/>
              dent: quò diutius enim cogitur, eò fit grauior
                <lb/>
              & denſior, & ob id etiam diſſolutioni minus
                <lb/>
              obnoxia. </s>
              <s id="s.010417">Oſtenſum eſt autem hoc, in his quę
                <lb/>
              de ferro diximus. </s>
              <s id="s.010418">Ergo huius fruſtra pluribus
                <lb/>
              ſeruantur diebus in antris montium vmbro­
                <lb/>
              ſis, aut ſi inter ſaxa condiantur, ac marmora,
                <lb/>
              paleaſque aut inter crvſtalla in vinaria cella
                <lb/>
              Boreæ expoſita. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010419">
                <margin.target id="marg1478"/>
              Aqua & vi­
                <lb/>
              num quomo­
                <lb/>
              do
                <expan abbr="refrigerẽ-tur">refrigeren­
                  <lb/>
                tur</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.010420">
                <margin.target id="marg1479"/>
              Glacies &
                <lb/>
              nix quomo­
                <lb/>
              do æſtate
                <lb/>
              ſeruantur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010421">Glacies
                <lb/>
              mira.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.010422">Sed ad radices quas ſeruare propoſitum eſt
                <lb/>
              venio, tum duriora reliqua, in quibus tamen
                <lb/>
              teneriores eligemus. </s>
              <s id="s.010423">Et quæ ſeruanda cruda
                <lb/>
              ſunt, aceto ac pipere, tum garyophylis atque
                <lb/>
              aliis adiectis odoribus, facilè ſeruantur: mo­
                <lb/>
              dò memineris odorum alios quidem aliis
                <lb/>
              conuenire, tum etiam gratiam apud homines
                <lb/>
              non eandem eſſe, vt nec ſaporum. </s>
              <s id="s.010424">Sed quæ
                <lb/>
              melle condire volumus, mediocriter cocta, &
                <lb/>
              ſiccata eſſe debent, quoniam molliora fiunt,
                <lb/>
              & melius ſapores atque odores combibunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.010425">Inde
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſuauiora redduntur. </s>
              <s id="s.010426">Simili ſubtili­
                <lb/>
              te humana induſtria etiam in delectandis
                <lb/>
              oculis artes adoritur. </s>
              <s id="s.010427">Hinc amicus noſter bi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1480"/>
                <lb/>
              bliopola Nicolaus Landrianus corio ſic ex­
                <lb/>
              preſſit imagines, vt ex cyprio ære factæ vi­
                <lb/>
              derentur Corium enim vt parum maduerit,
                <lb/>
              tepidum proplaſmatibus diligenter intrudi­
                <lb/>
              tur ligneis, aut alia ex materia factis: additur
                <lb/>
              cera vt ad amuſſim compleatur inane, &
                <lb/>
              ſuperinducta charta inter tabulas torculari
                <lb/>
              conſtringitur, pingiturque quod cælatum </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>