Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
582
"
xlink:href
="
016/01/229.jpg
"/>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010472
">
<
margin.target
id
="
marg1484
"/>
Cancri quo
<
lb
/>
modo
<
expan
abbr
="
capiã-tur
">capian
<
lb
/>
tur</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010473
">
<
margin.target
id
="
marg1485
"/>
Equi &
<
lb
/>
mulæ vt à
<
lb
/>
muſcis non
<
lb
/>
laedantur.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.229.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/229/1.jpg
"
number
="
87
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010474
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER DECIMVSQVARTVS.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010475
">
<
emph
type
="
center
"/>
De anima & intellectu.
<
emph.end
type
="
center
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1486
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010476
">
<
margin.target
id
="
marg1486
"/>
Animi hu
<
lb
/>
mani par
<
lb
/>
tes.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010477
">ANIMI vires præcipuè huma
<
lb
/>
ni, de quo nunc eſt ſermo ag
<
lb
/>
gredi volenti, nouo quodam
<
lb
/>
dicendi genere opus eſt, quod
<
lb
/>
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt Philoſophus rectè dice
<
lb
/>
bat) anima omnia eſſe videatur. </
s
>
<
s
id
="
s.010478
">Senſibilia
<
lb
/>
quidem propter ſenſus, & quæ intelliguntur
<
lb
/>
propter intellectum. </
s
>
<
s
id
="
s.010479
">Dicta tamen plura eſſe
<
arrow.to.target
n
="
marg1487
"/>
<
lb
/>
memini, in lib. qui de Immortalitate, inſcri
<
lb
/>
bitur: tum in aliis à nobis conſcriptis ope
<
lb
/>
ribus. </
s
>
<
s
id
="
s.010480
">Vt verò de ſenſifera animæ parte
<
expan
abbr
="
agã
">agam</
expan
>
,
<
lb
/>
altius initium repetendum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010481
">Quadruplex
<
lb
/>
enim ſenſifera cognitio cum ſit: exterior,
<
expan
abbr
="
cõ-ſeruatrix
">con
<
lb
/>
ſeruatrix</
expan
>
, iunctio, iudicium: exterior, in quin
<
lb
/>
que diuiditur ſenſus: conſeruatrix, quadru
<
lb
/>
plex motus & eſt habitus velut citharœdi,
<
lb
/>
qui nihil penitùs mente agens pulſat. </
s
>
<
s
id
="
s.010482
">Viſio,
<
lb
/>
ſeu
<
foreign
lang
="
grc
">Φαντασία</
foreign
>
, eſt viſorum: memoria ſenſi
<
lb
/>
lium aliorum, præcipuè auditus. </
s
>
<
s
id
="
s.010483
">Quanquam
<
lb
/>
ſi vnicuique ſenſui propria conſeruandi vis
<
lb
/>
aſſignetur, & melius longè & verius ſeptem
<
lb
/>
conſeruatrices facultates dici debeant, nam
<
lb
/>
odorum recordamur & ſaporum, & eorum
<
lb
/>
quæ tactu percipimus, nec tamen talium
<
lb
/>
memoria eſt: imò vt quiſque ſenſus materiæ
<
lb
/>
proximior eſt, ita minus ſenſilium eius re
<
lb
/>
cordamur, veluti tactus. </
s
>
<
s
id
="
s.010484
">Sed memoriam qua
<
lb
/>
tuor ſenſibus communem ſtatuunt, quia pa
<
lb
/>
rum hi inter ſe differunt, nec vt colorum
<
lb
/>
phantaſia à memoria ſonorum, atque etiam
<
lb
/>
quod in memoria iuncta & intellecta reti
<
lb
/>
neri videantur quaſi vis ea omnibus com
<
lb
/>
munis ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.010485
">Itaque ſic quatuor tantùm eſſe vi
<
lb
/>
dentur, quarum vltima vocatur
<
foreign
lang
="
grc
">μιμνέσις</
foreign
>
,
<
lb
/>
quæ eſt reminiſcendi actio ipſa, ex multipli
<
lb
/>
ci memoria, aut viſione conſtat, cogitatione
<
lb
/>
quadam. </
s
>
<
s
id
="
s.010486
">Iunctio non eſt vis ea, quæ vnum
<
lb
/>
poſt aliud cognoſcit: ſic enim etiam viſus
<
lb
/>
iungeret, & memoria quæ totam ſimul ora
<
lb
/>
tionem complectitur: ſed neque quum plu
<
lb
/>
ra vt vnum cognoſcuntur, velut in pariete
<
lb
/>
candor cum magnitudine. </
s
>
<
s
id
="
s.010487
">Sed quum plura,
<
lb
/>
vt plura ſunt iuxta, aut pugnantia, aut com
<
lb
/>
parata, vel cùm
<
expan
abbr
="
vnũ
">vnum</
expan
>
ex alio infertur. </
s
>
<
s
id
="
s.010488
">Vt ſint
<
lb
/>
quatuor genera, coniunctio diſtinctio, com
<
lb
/>
paratio, & ſequela. </
s
>
<
s
id
="
s.010489
">
<
expan
abbr
="
Indiciũ
">Indicium</
expan
>
<
expan
abbr
="
autẽ
">autem</
expan
>
, eſt collatio
<
lb
/>
plurium ratione compræhenſorum, cum ſuis
<
lb
/>
conditionibus inter ſe, vnde oritur electio:
<
lb
/>
ita fit vt qui iudicio valeant, omnibus co
<
lb
/>
gnitionum generibus neceſſariò præſtent.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010490
">Omnibus autem his dictis generibus, natu
<
lb
/>
raliter ſex coniunctæ ſunt vires
<
foreign
lang
="
grc
">ἁκπίβεια</
foreign
>
, de
<
lb
/>
lectatio, vel dolor, appetitus conſequendi,
<
lb
/>
vel fugiendi, atque id commodiore via &
<
lb
/>
aſſimilandi, communia quoque ſenſibilia
<
lb
/>
cognoſcendi. </
s
>
<
s
id
="
s.010491
">Oculus enim cùm viridem pa
<
lb
/>
rietem cognoſcit, percipit & numerum, &
<
lb
/>
quietem, & magnitudinem, & ſimul hunc
<
lb
/>
non eſſe rubiginoſum, neque album, ita vt
<
lb
/>
num decipiatur credens hoc eſſe aliud: non
<
lb
/>
tamen diſtinguit, delectatur, & hoc aſpectu,
<
lb
/>
& optat videre
<
expan
abbr
="
refugiẽs
">refugiens</
expan
>
ferrugineum abſque
<
lb
/>
alia ratione, vel diſcurſu, velut expreſsè vi
<
lb
/>
demus quod brachium refugit purgentem
<
lb
/>
abſque alia cogitatione, quod etiam vide
<
lb
/>
mus in caudis lacertarum præciſis, ac pun
<
lb
/>
ctis, quæ refugiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.010492
">Oculus ergo dum videt,
<
lb
/>
viride non cognoſcit, non eſſe album: ſic
<
lb
/>
enim componeret, ſed dum cognoſcit viride
<
lb
/>
album non cognoſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.010493
">In eo enim quod eſt,
<
lb
/>
hoc eſt non eſſe aliud, & ita de cognitione,
<
lb
/>
conſequitur etiam recta via, tanquam bre
<
lb
/>
uiore: nam & lapidibus id indicium eſt, dum
<
lb
/>
ad centrum feruntur. </
s
>
<
s
id
="
s.010494
">Aſſimilationem fieri
<
lb
/>
naturaliter videmus in oſcitantibus, & ſter
<
lb
/>
nutantibus: nam præter cogitationem ad ea
<
lb
/>
dem incitamur, vt etiam ad ſaltandum, &
<
lb
/>
currendum, & mingendum. </
s
>
<
s
id
="
s.010495
">Omnes tamen
<
lb
/>
hæ vires, & cognitiones ſenſiferæ, perfectio
<
lb
/>
nem, & imperfectionem recipiunt in diuer
<
lb
/>
ſis animalibus. </
s
>
<
s
id
="
s.010496
">Solùm nunc reſtat difficultas
<
lb
/>
de ſenſu communi, qui non videtur neceſſa
<
lb
/>
rius: nam non quia viride non ſit dulce, quia
<
lb
/>
nec viride eſt album, nec quia viride ſit
<
lb
/>
aliud à dulci, nam hoc rationis eſt compo
<
lb
/>
nere: nec quia viride ſit viridius, quàm dul
<
lb
/>
ce, dulce: hoc enim compræhendit ſenſus
<
lb
/>
quiſque per ſe: iudicium verò ad rationem
<
lb
/>
pertinet. </
s
>
<
s
id
="
s.010497
">Magnitudo enim duplex eſt, alia ex
<
lb
/>
truſionis, alia intentionis: atque vtraque ſub
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
cõmuni
">communi</
expan
>
ſenſili compræhenditur. </
s
>
<
s
id
="
s.010498
">Belluæ ergo
<
lb
/>
ſimplici ac conſeruatrice tantùm cognitio
<
lb
/>
ne præditæ ſunt, etiam ſi ſolertiſſimæ ſint,
<
lb
/>
quales ſimiæ, elephantes, canes, vulpes, hi
<
lb
/>
rundines, pſittaci & bombyces. </
s
>
<
s
id
="
s.010499
">Inſcia igitur
<
lb
/>
omnia animalia eſſe compoſitionis, & ſigni
<
lb
/>
ficati ſubſtantiui verbi, carereque iudicio, ex
<
lb
/>
hoc primùm conſtat, quod quæ maximè ſo
<
lb
/>
lertia videntur artificiis, vt bombyces, apes
<
lb
/>
& formicæ, palàm eſt quòd his carent. </
s
>
<
s
id
="
s.010500
">
<
expan
abbr
="
Itaq;
">Itaque</
expan
>
<
lb
/>
& hirundines eodem modo veriſimile eſt ni
<
lb
/>
dum conſtruere, quo apes, quo bombyces.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010501
">Præterea quòd cùm pſittaci, & picæ loqui
<
lb
/>
optimè diſcant nunquam tamen & ſi præter
<
lb
/>
id animalia ſunt prudentiſſima, inuenta eſt
<
lb
/>
earum vlla, quæ verba rebus accommodare
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1488
"/>
<
lb
/>
potuerit,
<
expan
abbr
="
quanquã
">quanquam</
expan
>
<
expan
abbr
="
dominũ
">dominum</
expan
>
, &
<
expan
abbr
="
nomẽ
">nomen</
expan
>
domini
<
lb
/>
cognoſceret,
<
expan
abbr
="
ſciretq;
">ſciretque</
expan
>
<
expan
abbr
="
quoniã
">quoniam</
expan
>
huius ipſius ca
<
lb
/>
pax non eſt: hoc nomen domini eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010502
">Sed ne
<
lb
/>
que cauſa eſt vlla, vt talia eis tribuamus, cùm
<
lb
/>
abſque illis omnia experimenta ſeruentur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010503
">Quæ autem in oppoſitum adduci poſſe vi
<
lb
/>
dentur, ſunt canum ſequela perrectam viam
<
lb
/>
in venatione ferarum. </
s
>
<
s
id
="
s.010504
">Quodque blandiun
<
lb
/>
tur domino, & adlatrant ignotis atque ho
<
lb
/>
ſtibus: quòd mater videtur noſcere nume
<
lb
/>
rum filiorum, dum defectum eius, qui ea
<
lb
/>
abſentente ſublatus eſt, agnoſcit, Quòd dum
<
lb
/>
leporem ſequitur per tranſuerſam viam,
<
lb
/>
non ad leporem, ſed ad locum quem illa </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>