Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010549
">
<
pb
pagenum
="
584
"
xlink:href
="
016/01/231.jpg
"/>
ceremonias, & nulla eſſent hæc, niſi tene
<
lb
/>
bris quibuſdam obſcuritatis
<
expan
abbr
="
adumbrarẽtur
">adumbrarentur</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010550
">At verò obſcuritas, quæ intelligi ſcripta
<
lb
/>
non patitur ignorantia, vt moderatio ſa
<
lb
/>
pientiæ eſt argumentum. </
s
>
<
s
id
="
s.010551
">Eſt autem ſapien
<
lb
/>
tis officium pulchras primò dubitationes
<
lb
/>
proponere: ac etiamſi fieri poteſt, vtiles in
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1489
"/>
<
lb
/>
de ſolutiones, cauſamque afferre, & nihil
<
lb
/>
circa cauſæ redditionem abſurdum dicere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010552
">Quo in genere maximè peccant Platonici.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010553
">Sunt verò intellectus
<
foreign
lang
="
grc
">Πιτήπια</
foreign
>
tria, quibus
<
lb
/>
vtitur principia, experimentum, & ex his
<
lb
/>
conſequentia. </
s
>
<
s
id
="
s.010554
">Quoniam ex ſe, aut ſenſi
<
lb
/>
bus habet, quæ primò nouit, aut ex his
<
lb
/>
cognoſcit: palàm igitur quod non poſſint
<
lb
/>
eſſe plura: alia autem aliis principia ſunt
<
lb
/>
ſenſu cognita, aut conſequentia. </
s
>
<
s
id
="
s.010555
">Mens au
<
lb
/>
tem in his non laborauit: æterna enim eſt,
<
lb
/>
velut & ſpecies Æternorum autem quæ
<
lb
/>
dam non mutantur vt Deus; quædam ſuc
<
lb
/>
ceſſione, vt cœlum, alia circuitu. </
s
>
<
s
id
="
s.010556
">Species
<
lb
/>
igitur immotæ ſunt, ſed non vt ſupremi
<
lb
/>
intellectus, verum vt mens: non laborat
<
lb
/>
igitur mens, quia in tempore non eſt, imò
<
lb
/>
contemplatio ipſa animum exhilarat, & iu
<
lb
/>
uentutem producit. </
s
>
<
s
id
="
s.010557
">Viuimus enim tantum
<
lb
/>
modo dum contemplamur, quoniam vita
<
lb
/>
ea verè ſola eſt, quæ diuis conuenit ſem
<
lb
/>
piterno æuo, talis autem hæc ſola in
<
lb
/>
nobis.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1490
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010558
">
<
margin.target
id
="
marg1489
"/>
Sapientis
<
lb
/>
tria munera.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010559
">
<
margin.target
id
="
marg1490
"/>
Quomodo ex
<
lb
/>
ſcriptis ad
<
lb
/>
pronuncia
<
lb
/>
tionem fiat
<
lb
/>
tranſitus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010560
">Quomodo autem ex ſcriptis, ad vocem
<
lb
/>
verba transferantur, rurſuſque ad intelle
<
lb
/>
ctum, quanquam res leuis, ob frequen
<
lb
/>
tem vſum videatur, & vnius modi, ardua
<
lb
/>
tamen eſt etiam modorum diuerſorum: igi
<
lb
/>
tur vt antea de ſermone loquamur, ſuppo
<
lb
/>
nenda ſunt ea, quæ vel in nobis, vel in ani
<
lb
/>
malibus ipſis experimur. </
s
>
<
s
id
="
s.010561
">Sunt autem hæc
<
lb
/>
primùm, quòd cùm animalia ſenſu vocem
<
lb
/>
emittunt, velut equi viſa fœmina, dum
<
lb
/>
hinniunt, primùm ſenſu exteriore cognoſ
<
lb
/>
cunt obiectum, deinde viſione, quæ eſt ip
<
lb
/>
ſa cognitio interior ſola, vel principalis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010562
">Inde delectantur, atque ex delectatione ap
<
lb
/>
petunt, ac geſtiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.010563
">Inde ex appetitu
<
expan
abbr
="
motũ
">motum</
expan
>
,
<
lb
/>
non ſolùm ad rem viſam, ſed etiam lætitiæ
<
lb
/>
indicem ciunt medio habitus, ex motu au
<
lb
/>
tem vox ipſa conſequitur. </
s
>
<
s
id
="
s.010564
">Itaque ſeptem fa
<
lb
/>
cultatibus, ſeu functionibus, hæc tranſmu
<
lb
/>
tatio peragitur. </
s
>
<
s
id
="
s.010565
">Illud etiam conſideratione
<
lb
/>
dignum eſt, belluas ſine iunctione hanc
<
lb
/>
tranſmutationem efficere: nam hoc ſupe
<
lb
/>
rius oſtenſum eſt, nulla tamen arte erudiri
<
lb
/>
poſſunt, vt ex viſis voces congruas emit
<
lb
/>
tant, infantes verò antequam intelligant,
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
erudiũtur
">erudiuntur</
expan
>
: naturalis igitur hæc tranſmutatio
<
lb
/>
animalibus conceſſa eſt, & rurſus exaudita
<
lb
/>
in vocem artificioſa, velut in pſittacis, in
<
lb
/>
infantibus etiam ex viſu: iam verò ſecluſa
<
lb
/>
mente animalia ab homine non differunt,
<
lb
/>
niſi iunctione: nam de voluntate, aut iudi
<
lb
/>
cio, nunc ſermo eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010566
">Illud quærere dignum
<
lb
/>
eſt, cur iunctio neceſſaria ſit, inter ea quæ
<
lb
/>
videntur, atque habitum mouendi muſculos
<
lb
/>
vocales: nam in cæteris par ratio & infanti
<
lb
/>
bus, & in animalibus eſſe videtur: quam
<
lb
/>
vis enim animalia appetitu ducantur natu
<
lb
/>
rali, pueri verò timore ex memoria acquiſi
<
lb
/>
to, nullum tamen ob id inter hæc diſcrimen
<
lb
/>
intercedit, quoniam voluptatis atque dolo
<
lb
/>
ris par ratio eſt in vtriſque, & nihil inte
<
lb
/>
reſt, ſeu refugiant vnum, ſeu illi contra
<
lb
/>
rium ſequantur: metus verò ille quamvis
<
lb
/>
aliquanto maiore cum cognitione fiat, quàm
<
lb
/>
naturalis: ob diuturnum tamen habitum,
<
lb
/>
fermè pro naturali habendus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010567
">Er
<
lb
/>
go ratio diſſimilitudinis tota, in iunctura
<
lb
/>
ea conſtat, quæ eſt inter viſionem dictio
<
lb
/>
num, ac ſoni repræſentationem: animalia
<
lb
/>
enim quoniam iungere non didicerunt, ta
<
lb
/>
metſi memoria verbum verbo, atque item
<
lb
/>
ſyllabas ſubdere poſſint, non tamen ex
<
lb
/>
phantaſia viſæ rei, in phantaſiam ſoni per
<
lb
/>
uenire poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.010568
">Illud enim ſatis nobis expe
<
lb
/>
rimento compertum eſt, pueros cùm legere
<
lb
/>
diſcunt ex viſione ſoni proferre vocem: vn
<
lb
/>
de qui ſurdi ſunt à natura, etiam neceſſa
<
lb
/>
riò ſunt muti: quamvis enim pueri, verbo
<
lb
/>
rum ſonum non percipiant, ſonum tamen
<
lb
/>
cognoſcunt. </
s
>
<
s
id
="
s.010569
">Verùm dices, latius hoc diſcri
<
lb
/>
men latere videtur, quàm antea propoſue
<
lb
/>
ris: illud enim aſſumptum eſt, diſcrimen eſſe
<
lb
/>
inter viſionem dictionis atque voluptatem,
<
lb
/>
quæ ſibi ſuccedunt, vt ſecundo ordini ter
<
lb
/>
tius: at nunc videtur, conſilium inter viſio
<
lb
/>
nem dictionis atque ſonum, ſcilicet inter
<
lb
/>
ſecundum atque vltimum ordinem, vt res de
<
lb
/>
quo ad primam redeat dubitationem, tota
<
lb
/>
que rei difficultas adhuc ſuperſit: verum re
<
lb
/>
ctè vtrunque: cùm enim verba non intelli
<
lb
/>
gantur ab infantulo, non magis dolor, aut
<
lb
/>
voluptas ſequi poteſt, quam etiam in anima
<
lb
/>
libus. </
s
>
<
s
id
="
s.010570
">Illud ergo diſcrimen primum homi
<
lb
/>
num eſt, intelligentium & belluarum, at ſe
<
lb
/>
cundum ſcilicet cognitionis, quæ eſt & vi
<
lb
/>
ſu, & auditu infantium eſt, & belluarum. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010571
">Rurſus ergo ſupereſt difficultas, cur inter
<
lb
/>
ſenſilia diuerſorum ſenſuum iunctio necta
<
lb
/>
ſit, eiuſdem autem non ita, atque eo magis
<
lb
/>
quod etiam animalia videantur ex ſenſu in
<
lb
/>
ſenſum tranſitionem facere. </
s
>
<
s
id
="
s.010572
">Viſo enim lacte
<
lb
/>
procul, aut odore percepto, ad ipſum demi
<
lb
/>
grant, dulcedinis, memores vt eo vtantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010573
">Atque hæc certè difficultas maxima eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010574
">Ve
<
lb
/>
rùm non id agunt, quia hoc dulce eſſe no
<
lb
/>
rint, ſed tanquam ad album, quo prius dele
<
lb
/>
ctati ſunt recurrunt. </
s
>
<
s
id
="
s.010575
">Neque enim hoc cogi
<
lb
/>
tant, neque in æternum formare poſſunt,
<
lb
/>
Hoc album, dulce eſt, dici, neque phantaſia
<
lb
/>
aſſequi, ſed
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
quemadmodum diximus ſupe
<
lb
/>
riùs ) omnem cognitionem etiam
<
expan
abbr
="
animaliũ
">animalium</
expan
>
,
<
lb
/>
ſeu
<
expan
abbr
="
externã
">externam</
expan
>
, qualis eſt quæ per ſenſus
<
expan
abbr
="
quinq;
">quinque</
expan
>
<
lb
/>
habetur, ſeu internam, appetitus, vel fuga
<
lb
/>
comitatur, iuxta doloris, aut voluptatis
<
expan
abbr
="
affe-ctũ
">affe
<
lb
/>
ctum</
expan
>
, ex quo ſequitur ſolutio primæ
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
dif
<
lb
/>
ficillimæ quæſtionis, cùm enim ſenſibilia
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
eiuſdẽ
">eiuſdem</
expan
>
generis ſunt, velut ſi audita voce pſit
<
lb
/>
tacus eam refert, nulla cognitio, aut repræ
<
lb
/>
ſentatio neceſſaria eſt: habitus enim eſt prin
<
lb
/>
cipium motus muſculorum. </
s
>
<
s
id
="
s.010576
">Habitum autem
<
lb
/>
diximus cognitionem non eſſe relinquitur
<
lb
/>
igitur, vt ſola memoria ad voces proferen
<
lb
/>
das neceſſaria ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.010577
">Exiſtimandum eſt igitur
<
lb
/>
duplicem hanc cognitionem, qua homini
<
lb
/>
ſimul vti fas eſt (poſtquam & omnibus ho
<
lb
/>
minibus conceſſa eſt, & nulli animali,
<
lb
/>
omnibus verò hominibus mens eſt, nul
<
lb
/>
lum animal mentem habet) ob duplicem
<
lb
/>
animam, quæ hominibus ineſt contingere,
<
lb
/>
ſiquidem mentem ac ſenſifera, ex quo </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>