Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010577
">
<
pb
pagenum
="
585
"
xlink:href
="
016/01/232.jpg
"/>
etiam illud nobis perſpicuum ſit homini,
<
lb
/>
à prima infantia mentem ineſſe, quoniam
<
lb
/>
diſcit.
<
arrow.to.target
n
="
marg1491
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010578
">
<
margin.target
id
="
marg1491
"/>
Quomodo
<
lb
/>
ſcripta intel
<
lb
/>
ligantur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010579
">Quomodo autem ex ſcriptis mens confi
<
lb
/>
ciatur, faciliùs eſt dignoſcere: nam ex ſen
<
lb
/>
ſu viſio, ex viſione iunctura, ex pluribus
<
lb
/>
iuncturis compræhenſio generalis, ex ge
<
lb
/>
nerali comprehenſione propoſitio vniuer
<
lb
/>
ſalis, ex vniuerſali propoſitione: eo iun
<
lb
/>
cturæ genere quod vocatur ratio eſtque
<
lb
/>
quartum in ordine, quum vnum ex alio in
<
lb
/>
fertur, mens fit: vnde ſimplicium nullus
<
lb
/>
eſt intellectus, neque mens: ſed ſic intelli
<
lb
/>
gere diuinum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010580
">In re autem aliquibus
<
lb
/>
ardua, omnibus verò perquam vtili facil
<
lb
/>
limo exemplo vtar. </
s
>
<
s
id
="
s.010581
">Videmus primùm om
<
lb
/>
nia animalia contrahi, atque id dum pun
<
lb
/>
guntur, ac cognoſcimus: ſed hoc eſſe ani
<
lb
/>
maduertit vis, quæ iungit: inde ex his tri
<
lb
/>
bus functionibus collecta, propoſitione ani
<
lb
/>
mal ſenſit, atque per memoriam repetita
<
lb
/>
ſit comprehenſio generalis, quam etſi La
<
lb
/>
tinè fœdum eſt proferre, euidentis tamen
<
lb
/>
vtilitatis cauſa proferam hoc & hoc, &
<
lb
/>
qualecunque aliud animal ſentit, ex qua
<
lb
/>
rurſus fit propoſitio vniuerſalis, omne ani
<
lb
/>
mal ſentit: atque hucuſque mentis pro
<
lb
/>
prium, opus non eſt, ſed ſenſiferæ ani
<
lb
/>
mæ quatenus menti iungitur, inde animal
<
lb
/>
ſentit, vniuerſale ac menti proprium. </
s
>
<
s
id
="
s.010582
">Sunt
<
lb
/>
igitur & his ſeptem ordines ſenſus: exte
<
lb
/>
rior phantaſia, iunctio, memoria, com
<
lb
/>
præhenſio generalis, propoſitio vniuerſa
<
lb
/>
lis, & vniuerſale ipſum, quod mentis pro
<
lb
/>
prium eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010583
">Itaque videtur vt animæ facultas
<
lb
/>
nutricis, generali omnium animæ iungitur,
<
lb
/>
atque illius viribus aptè vtitur: ita huius
<
lb
/>
ſenſifera, atque ſenſiferæ rurſum mens. </
s
>
<
s
id
="
s.010584
">Ani
<
lb
/>
ma autem mundi, quaſi omnibus auxiliatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010585
">Hi igitur ordines animarum, quarum apex
<
lb
/>
eſt intellectus.
<
arrow.to.target
n
="
marg1492
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010586
">
<
margin.target
id
="
marg1492
"/>
Affectus ani
<
lb
/>
mi quo pacto
<
lb
/>
corpus im
<
lb
/>
mutens.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010587
">Immutantur verò & præter notitiam affe
<
lb
/>
ctus omnes reliqui, corpus ipſum, & cum
<
lb
/>
eo etiam vita, ſtatum, quod ex his erit ma
<
lb
/>
nifeſtum. </
s
>
<
s
id
="
s.010588
">Delectantur atque triſtantur, at
<
lb
/>
que aliis ſenſus omnes. </
s
>
<
s
id
="
s.010589
">Sed & ad delecta
<
lb
/>
tionem ipſam ſpiritus extrà ferantur, refu
<
lb
/>
giunt ex triſtitia intro vehementibus qui
<
lb
/>
dem in affectibus celeriter, in paruis tardè
<
lb
/>
ac ſenſim. </
s
>
<
s
id
="
s.010590
">Cum ſpiritu verò & ſanguinem
<
lb
/>
ipſum ferri palàm eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010591
">Cùm verò extra fer
<
lb
/>
tur, dilatatur, refrigeratur & confirmatur,
<
lb
/>
ſi robuſtæ ſint vires. </
s
>
<
s
id
="
s.010592
">Cùm verò contrahi
<
lb
/>
tur, conculcatur, atque abſumitur. </
s
>
<
s
id
="
s.010593
">Calor
<
lb
/>
ſi confirmetur, fiet concoctio, ſomnus
<
lb
/>
conciliatur, digeruntur excrementa, cu
<
lb
/>
rantúrque morbi: quod etiam inferius edo
<
arrow.to.target
n
="
marg1493
"/>
<
lb
/>
cebimus. </
s
>
<
s
id
="
s.010594
">Contracto verò calore, ſomnus
<
lb
/>
prohibetur, concoctio vitiatur, retinen
<
lb
/>
tur excrementa, morbique creantur. </
s
>
<
s
id
="
s.010595
">Di
<
lb
/>
cendum eſt igitur nunc de paucis animi af
<
lb
/>
fectibus, vt eadem ratione alios aſſequa
<
lb
/>
mur. </
s
>
<
s
id
="
s.010596
">Igitur in timore cogitur ilicò confer
<
lb
/>
timque ſanguis in interioribus partibus vn
<
lb
/>
de tremunt homines, vox tollitur, aut la
<
lb
/>
bat, pallet corpus. </
s
>
<
s
id
="
s.010597
">Quod ſi perſeueret, ac
<
lb
/>
ingens ſit, canitiem inducit, quibuſdam
<
lb
/>
pili, nonnunquam etiam decidunt vngues,
<
lb
/>
contractóque intus ſanguine: aut tabeſcit
<
lb
/>
homo, aut phlegmone excitato mortis ſubit
<
lb
/>
periculum: quidam etiam ſubitò extincti
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1494
"/>
<
lb
/>
ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.010598
">In triſtitia verò non confertim, ſed
<
lb
/>
ſenſim calor redit: ideóque non nutant
<
lb
/>
crura, nec repentè moriuntur: ſed vigilant,
<
lb
/>
non concoquuntur, præcordia ſuffocantur:
<
lb
/>
iuuenes tabeſcunt: prouecta ætate homi
<
lb
/>
nes, cacochymia, malúſque color, & mor
<
lb
/>
bi varij obnoxios habentur. </
s
>
<
s
id
="
s.010599
">Ob hanc, ſeu
<
lb
/>
ob timorem referunt Melibœam Amphio
<
lb
/>
nis & Niobis filiam, cùm ſola cum ſorore
<
lb
/>
ex tot fratribus atque ſororibus euaſiſſet,
<
expan
abbr
="
pal-lidã
">pal
<
lb
/>
lidam</
expan
>
perpetuò fuiſſe: inde Chlorim deinceps
<
lb
/>
vocatam. </
s
>
<
s
id
="
s.010600
">Ira effundit calorem extrà, ſubitò:
<
lb
/>
ſed tamen prius adeò feruet, vt in cali
<
lb
/>
dioribus temperamentis, ac ſiccioribus fe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1495
"/>
<
lb
/>
bris excitetur. </
s
>
<
s
id
="
s.010601
">Omnibus certè incaleſcit cor
<
lb
/>
pus totum, vnde vtilis his, quibus vel abun
<
lb
/>
dat pituita, vel triſtitia, aut timore habitus
<
lb
/>
marceſcit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010602
">
<
margin.target
id
="
marg1493
"/>
Timoris
<
lb
/>
effectus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010603
">
<
margin.target
id
="
marg1494
"/>
Triſtitiæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010604
">
<
margin.target
id
="
marg1495
"/>
Ira.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010605
">Lætitia vehemens ſanguinem, ſynce
<
lb
/>
rum extrà fert, vt in viribus validis mor
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1496
"/>
<
lb
/>
bos curare ſoleat, in imbecillioribus oc
<
lb
/>
cidere, eſtque iræ medela, magis verò ti
<
lb
/>
moris. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010606
">
<
margin.target
id
="
marg1496
"/>
Lætitia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010607
">Sed ſpes triſtitiæ, contraria eſt: ſenſi
<
lb
/>
mus, ſi ſine timore ſit, naturalem calorem
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1497
"/>
<
lb
/>
diffundit. </
s
>
<
s
id
="
s.010608
">Vnde inter omnes affectus animi,
<
lb
/>
ſola ſpes omnibus vtilis eſt: concoctionem
<
lb
/>
& dulces ſomnos parit, vnde etiam corpus
<
lb
/>
benè coloratum reddit, ac pingue immo
<
lb
/>
derata: tamen ſpes gaudio fermè ſimilis eſt,
<
lb
/>
nec ſomnos admittit. </
s
>
<
s
id
="
s.010609
">Omnis enim vehemens
<
lb
/>
ſanguinis motus ſomnum tollit, cùm ſom
<
lb
/>
nus ſpirituum, & ſanguinis quies ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.010610
">Vere
<
lb
/>
cundia verò ex ſpe conſtat, ac timore, ideó
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1498
"/>
<
lb
/>
que ſanguis duplici motu in ea fluctuat, pue
<
lb
/>
ris ac virginibus familiaris eſt, gratóque
<
lb
/>
robore ora ſuffundit, nec vexata, vt in
<
lb
/>
metu detrimentum adfert ſed odium po
<
lb
/>
tius. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010611
">
<
margin.target
id
="
marg1497
"/>
Spei.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.010612
">
<
margin.target
id
="
marg1498
"/>
Verecundia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.010613
">Eſt autem odium, & ipſum ex ſpe compo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1499
"/>
<
lb
/>
ſiti ſunt, ſed & ex triſtitia, non metu. </
s
>
<
s
id
="
s.010614
">In
<
lb
/>
uidia verò, odium tenue eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.010615
">Palàm igitur
<
lb
/>
eſt, quinam ex odio & inuidia, corporis
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1500
"/>
<
lb
/>
affectus proueniant. </
s
>
<
s
id
="
s.010616
">Sed amor cùm odio
<
lb
/>
contrarius ſit, erit ſuſpecta lætitia: nam ſpei
<
lb
/>
ſuſpicio contraria eſt, dico quidem firmæ
<
lb
/>
ſpei, velut inconſtanti timor. </
s
>
<
s
id
="
s.010617
">Suſpicio ve
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1501
"/>
<
lb
/>
rò timor eſt paruus, velut audacia ſpes ma
<
lb
/>
xima. </
s
>
<
s
id
="
s.010618
">Differt à lætitia, quoniam in vtra
<
lb
/>
que eſt firma ſpes, ſed in audacia finis eſt
<
lb
/>
mediocris in lætitia eſt iucundus. </
s
>
<
s
id
="
s.010619
">Meminiſ
<
lb
/>
ſe autem horum inferius oportet, vt phæ
<
lb
/>
nomena intelligantur, adeò verò immu
<
lb
/>
tant hæc omnia corpus, vt ſi cum melancho
<
lb
/>
lico humore iungantur, ecſtaſim inducant:
<
lb
/>
quos ſi vras, aut nouacula incidas, nihil
<
lb
/>
ſentire comperies: alij iacent volentes, vt
<
lb
/>
mortui, alij etiam diuinant, hæcque pro ma
<
lb
/>
gnis miraculis apud imperitos habentur,
<
lb
/>
cum tamen dicat Hippocrates. </
s
>
<
s
id
="
s.010620
">Si lingua
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1502
"/>
<
lb
/>
repentè incontinens fiat, aut aliqua pars
<
lb
/>
corporis ſtupore elanguet, tale eſt melan
<
lb
/>
cholicum. </
s
>
<
s
id
="
s.010621
">Sed Galenus ſenſum huius mini
<
lb
/>
mè eſt aſſecutus: ob hocque demiratur an
<
lb
/>
tiqui magiſtri dicta. </
s
>
<
s
id
="
s.010622
">Affectus igitur animi
<
lb
/>
corpora mutant, ſoni autem animi affectus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010623
">Neceſſe eſt igitur ſonos corpora mutare.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.010624
">Omnium autem affectuum maximi, ſunt
<
lb
/>
timor & fortitudo: at hos mouere poſſunt </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>