Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
251
251
252
252
253
253
254
254
255
255
256
256
257
257
258
258
259
259
260
260
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.011229">
                <pb pagenum="605" xlink:href="016/01/252.jpg"/>
              Tam multa in tectis crepitans ſalit horrida grando.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011230">Hoc etiam, emenſo cùm iam decedet Olympo,
                <lb/>
              Profuerit meminiſſe magis: nam ſæpè videmus
                <lb/>
              Ipſius in vultu varios errare colores.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011231">Cæruleus pluuiam denuntiat, igneus Euros.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011232">Sin maculæ incipient rutilo immiſcerier igni,
                <lb/>
              Omnia tunc pariter vento, nimbiſque videbis
                <lb/>
              Feruere: non illa quiſquam me nocte per altum
                <lb/>
              Ire, neque à terra moneat conuellere funem.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011233">Areæ etiam plures, aut validis coloribus:
                <lb/>
              boues lingunt vngulas mugientes, & ad
                <lb/>
              cubilia redent, gallinæ puluere ſe opplen­
                <lb/>
              tes, mures ſtridentes, feles etiam caput ma­
                <lb/>
              nibus lauantes, imbrem prænuntiant. </s>
              <s id="s.011234">Sen­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1563"/>
                <lb/>
              tit mirum in modum procellas trifolium
                <lb/>
              aduenientes, cogitque ſe, contrahit ac
                <lb/>
              criſpat. </s>
              <s id="s.011235">Humidiſſimum enim cùm ſit, &
                <lb/>
              neruoſum, frigore, & aëris craſſitie contra­
                <lb/>
              hitur, ſolitum iam ſe mutare, ac modò
                <lb/>
              aſtringere, modò dilatare. </s>
              <s id="s.011236">Itaque nec in om­
                <lb/>
              nibus illius ſpeciebus forſan id continget:
                <lb/>
              nec multò minùs in omnibus aut ſemper
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1564"/>
                <lb/>
              erit manifeſtum. </s>
              <s id="s.011237">Omnium conſtans latitudo
                <lb/>
              quædam exigitur. </s>
              <s id="s.011238">Minora ſigna etiam, cùm
                <lb/>
              abſunt venti, nubes, & diem caliginoſam
                <lb/>
              oſtendunt. </s>
              <s id="s.011239">Venti validi cum pluuiis, grandi­
                <lb/>
              nes, pluuia enim abſque ventis pura eſt. </s>
              <s id="s.011240">Prui­
                <lb/>
              na lædet vites, & arbores, penuriámque vini
                <lb/>
              indicet, quoties arboribus germina iam mit­
                <lb/>
              tentibus (id in noſtris regionibus contingit,
                <lb/>
              Martio, Aprili, initióque Maij) frigido ac ſe­
                <lb/>
              reno tempore plenilunium incidat, aut ſal­
                <lb/>
              tem ſi lumine Luna plena fuerit.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1565"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011241">
                <margin.target id="marg1563"/>
              Trifolium
                <lb/>
              cur criſpetur
                <lb/>
              ſub
                <expan abbr="procella-rũ">procella­
                  <lb/>
                rum</expan>
              aduentu,</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011242">
                <margin.target id="marg1564"/>
              Nubilioſi
                <expan abbr="tẽporis">tem
                  <lb/>
                poris</expan>
              ſigna.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011243">Grandinis
                <lb/>
              indicia
                <lb/>
              Pruinæ indi­
                <lb/>
              cia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011244">
                <margin.target id="marg1565"/>
              Ventorum
                <lb/>
              vires.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011245">Quæ verò fiunt ventorum ira, admiratio­
                <lb/>
              nem pariunt. </s>
              <s id="s.011246">Sæuiunt enim hi iugis mon­
                <lb/>
              tium, adeò vt dum Apenninum tranſirem,
                <lb/>
              ventus pileum ſuſtulerit, ac velut ſagittam
                <lb/>
              è ſcorpione emiſſam deferret cum impetu,
                <lb/>
              parúmque abfuerit, ne portenti vice decide­
                <lb/>
              ret cum pluuia in proximas villas. </s>
              <s id="s.011247">Tranſtu­
                <lb/>
              lit & equum, cui inſidebam per duos paſ­
                <lb/>
              ſus, vt fermè præcipitarer. </s>
              <s id="s.011248">Quare ne fabu­
                <lb/>
              loſum fuiſſe putem, quod à Pogio recitatur,
                <lb/>
              adducor. </s>
              <s id="s.011249">Recitat ille, ventis cohortis di­
                <lb/>
              rutum oppidum, quod Borgetum vocatur,
                <lb/>
              ſex M. paſſuum à Roma diſtantem, & ædem
                <lb/>
              diuæ Ruſinæ, tranſlatámque cauponam in­
                <arrow.to.target n="marg1566"/>
                <lb/>
              tegram. </s>
              <s id="s.011250">Ergo neque mirum pluere ranas,
                <lb/>
              piſciculos, lapides: nam ranæ ac piſces è
                <lb/>
              montium iugis venti impetu transferuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011251">Transfertur & puluis, qui ventorum co­
                <lb/>
              gitur in lapides. </s>
              <s id="s.011252">Indicio eſt non procul à
                <lb/>
              montibus illos cadere, ſed vt olim in Al­
                <lb/>
              bano monte, atque in vallibus è proximis,
                <lb/>
              altioribúſque montium cacuminibus. </s>
              <s id="s.011253">Re­
                <lb/>
              fert Georgius Agricola, Chepnicij luteam
                <lb/>
              terram cum aqua pluiſſe. </s>
              <s id="s.011254">Et in Sueuia, an­
                <lb/>
              no 1534. aër inficiebat veſtes cruce rubra:
                <lb/>
              id contingit puluere cum imbribus delato,
                <lb/>
              forma verò crucis ob fila, quæ crucis for­
                <lb/>
              mam, dum texuntur, referunt, apparuit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011255">Transferuntur & oua paruorum animalium,
                <lb/>
              vt etiam ranarum, & piſcium quæ inter
                <lb/>
              turbines ventorum, & imbrium procellas
                <lb/>
              emittunt animalia, quæ pluere videntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011256">Indicio tum eſt potiùs hæc contingere ob
                <lb/>
              putredinem, & cum generatione, quàm
                <lb/>
              quod transferantur: quoniam iuxta fodinas,
                <lb/>
              & vbi bitumen abundat magis hæc fiunt,
                <lb/>
              quàm alibi. </s>
              <s id="s.011257">Et frequentiùs pluant animalia,
                <lb/>
              quàm triticum, & reliqua cerealia, quæ ta­
                <lb/>
              men faciliùs transferri poſſent ipſis anima­
                <lb/>
              libus. </s>
              <s id="s.011258">Illud tamen mirabile eſt, quod Olaus
                <lb/>
              Magnus refert, de lemmare, vel lemmo, id
                <lb/>
              eſt, murium genus, quod in Septentrione de­
                <lb/>
              cidit tanta copia è nubibus, vt omnia vi­
                <lb/>
              rentia locuſtarum more abſumat: hócque
                <lb/>
              Pontici mures veſcuntur: & (de quo alibi di­
                <lb/>
              ctum eſt) ſi verum eſt, ſtatim vbi deciderit in
                <lb/>
              ventriculo diſſectum virentem herbam
                <expan abbr="oſtẽ-dere">oſten­
                  <lb/>
                dere</expan>
              : vt
                <expan abbr="trãſlatus">tranſlatus</expan>
              non genitus videatur. </s>
              <s id="s.011259">Nihil
                <lb/>
              igitur mirum, ſi cauſas ſpectes: nam non niſi
                <lb/>
              in magnis ventorum motibus iſta contin­
                <lb/>
              gunt. </s>
              <s id="s.011260">Quamobrem & Reipublicæ tempore
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1567"/>
                <lb/>
              hæc erant frequentia, quòd frequentiùs
                <lb/>
              etiam venti validiſſimi fierent. </s>
              <s id="s.011261">Imò vis ven­
                <lb/>
              torum olim maior videbatur: quam non ſo­
                <lb/>
              lùm hæc noſtra, ſed etiam diluuia, & inun­
                <lb/>
              dationes contingebant. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011262">
                <margin.target id="marg1566"/>
              De pluuia
                <lb/>
              ranarum, la­
                <lb/>
              pidum, &
                <lb/>
              piſcium.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011263">
                <margin.target id="marg1567"/>
              Cur olim
                <lb/>
              inundationes
                <lb/>
                <expan abbr="contingerẽt">contingerent</expan>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011264">Dira igitur hæc prodigia, quoniam à
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1568"/>
                <lb/>
              ventis immodicis fiunt. </s>
              <s id="s.011265">At venti immodici
                <lb/>
              caliditate, & ſiccitate graui oriuntur: vnde
                <lb/>
              proditiones oſtendunt, vt etiam in adagio ſit,
                <lb/>
              Ventus immodicus, proditio viget. </s>
              <s id="s.011266">Aut enim
                <lb/>
              cauſa ventorum horum ex aſtris ſumpta eſt,
                <lb/>
              Mercurij, & Martis victoria, & ſiderum po­
                <lb/>
              tentiorum, Caniculæ, Arcturi, Oriontis:
                <lb/>
              aut vt ad nos propius accedamus, calida, &
                <lb/>
              ſicca conſtitutio, quæ imbecillia capite ve­
                <lb/>
              xat, ea agit in proditiones, ſeditiones, ac cæ­
                <lb/>
              des. </s>
              <s id="s.011267">Plebs autem plerunque talia habet ca­
                <lb/>
              pita ob paruam experientiam rerum, & in­
                <lb/>
              temperantiam, quocirca contingit illam
                <lb/>
              ad facinora, vel illorum peſſimos impelli.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011268">Sed falli etiam contingit, tuncque va­
                <lb/>
              luiſſe ſupplicationes diis factas creditum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011269">eſt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011270">
                <margin.target id="marg1568"/>
              Cur prodi­
                <lb/>
              gia ex plu­
                <lb/>
              uia, vel
                <expan abbr="vẽti">venti</expan>
                <lb/>
              immodici
                <lb/>
              mala præ­
                <lb/>
              nuncient.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011271">Transferuntur & piſces in piſcinas, & no­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1569"/>
                <lb/>
              uas aquas, & noua ſemina alienas terras,
                <lb/>
              velut de laſere refert Theophraſtus: vnde
                <lb/>
              origo piſcium, nouarúmque plantarum
                <lb/>
              fruſtrà credita è putredine duxiſſe initium.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.011272">Indicio eſt maximè hæc videri poſt pro­
                <lb/>
              cellas, nunquam poſt diuturnam ſereni­
                <lb/>
              tatem. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.011273">
                <margin.target id="marg1569"/>
              Vnde nouæ
                <lb/>
              plantæ piſces
                <lb/>
              in aquis vbi
                <lb/>
              non erant.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011274">Eadem ratione, quandoque, ſed rariùs no­
                <lb/>
              uum genus auium ac incognitum transfertur
                <lb/>
              è longinquis regionibus vi ventorum in no­
                <lb/>
              ſtras à quibus ſuſtinentur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.011275">Simile eſt fermè, ſed quaſi diuinius, quòd
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1570"/>
                <lb/>
              medicina meditatur per has conſtitutiones
                <lb/>
              temporum, ſalubritatem corporum, & mor­
                <lb/>
              borum genera prædicere, de quibus maximè
                <lb/>
              Hippocrates in tertia Aphoriſmorum par­
                <lb/>
              te, & Ariſtoteles in prima Problematum
                <lb/>
              tractauerunt, mirum quanta ſubtilitate. </s>
              <s id="s.011276">Suf­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1571"/>
                <lb/>
              ficiat mihi nunc futuræ peſtilentiæ ſigna re­
                <lb/>
              ferre, velut vtiliora, & euidentiora, tum de
                <lb/>
              quibus minùs exquiſitè tractauerint anti­
                <lb/>
              qui. </s>
              <s id="s.011277">Atque inter hæc primum atque firmiſſi­
                <lb/>
              mum, atque ſecundùm naturam non ſolùm
                <lb/>
              ſignum, ſed
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              cauſa eſt, aſſiduitás
                <expan abbr="pluuiarũ">pluuiarum</expan>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>