1in fine Veris, vel in æſtate, abſque vento
rum flatibus vllis, cum vehementi calore,
& dum non pluit, turbidus tamen ac nebu
loſus aër conſpicitur. Talem conſtitutionem
in Cramone ciuitate olim Hippocrates deſ
cripſit, quam maxima, & horrenda peſtis
eſt ſubſecuta, in qua præter lethiferas fe
bres, & tubercula atque carbunculos, inte
gra membra tabo abſumpta excidebant. Ca
lor enim ( vt diximus ) & humidum corru
ptionis parentes ſunt, cùm motus illa non
temperauerit. Aliud è cœlo ſignum ſumi ſo
let, cùm ſcilicet deliquia ſolis magna fiunt,
aut Cometes, aut igneæ flammæ in aëre vi
dentur. Ex immodica enim ſiccitate, &
vapore bituminoſo, hæc quæ aërem etiam
corrumpere poſſunt, fieri ſolent: quanquam
ſi nihil aliud ſubſequatur, fallax ſit ſignum.
Nam annis, 1531. & ſequentibus multæ
ſtellæ crinitæ, & ab anno 1539. vſque ad
annum 1551. tot Solis & maxima tum Lunæ
deliquia apparuerunt, vt nunquam plura,
neque maiora contigiſſe legantur, & ta
men Italia ab anno 1524. vſque ad annum
præſentem 1559. nullam paſſa eſt inſignem
peſtis cladem, imò neque fermè veſtigium.
Si tamen arbores ardere videantur, certius
eſt ſignum calamitatis futuræ, quoniam
iam aër ipſe noſter non ſublimis, qui minùs
ad nos attinet, infeſtatur. Quòd ſi aër quaſi
puluerulentus menſibus aliquot perſeueret,
peſtem futuram denunciat ſui generis. Nam
impurum quod trahitur, cor, ſed magis ce
rebrum vitiat. Cùm enim peſtis & ab aqua,
& ab aëre fiat, quæ ab aqua fit, cor magis
petit: quæ ab aëre, cerebrum. Nullum enim
ſeptum adeò denſum in cerebro velut in pul
mone, cùm tamen cerebrum reſpiret. Ipſius
verò cerebri ſubſtantia, cordis mollior ac
magis exanguis. Quò fit, vt in ſpecubus ob
vitium cerebri primùm in lipothymiam, in
de corde conſentiente in ſyncopen, & mor
tem incidant. Ex his igitur in cauſarum co
gnitionem venire licet, vt ex cauſis in mor
bi genus. Cúmque panis aëri expoſitus, mu
corem contrahit per nocte, habes iam cor
rupti aëris ſigna, proximámque ſi nondum
cœpit peſtilentiam. Cùm verò diues anus,
aut puellæ ſtragem prænunciantes videre at
que audire ſe eixiſtimauerint, peſtis ſubſe
quetur. Nam ſi viderunt, inquam, & au
dierunt, diui non mentiuntur? Si autem
non videntes videre ſe exiſtimant, atque
audire perperàm, iam atra bilis in ſanguine
exuperat aëris praua qualitate, quæ in de
terius procedens peſtem facit. Canum quo
que frequens rabies ob id peſtem nunciat,
quòd hi vel ab aquis, vel ab aëre in rabiem
aguntur. Declarauimus enim ab aquis cor
ruptis rabiem generari. Similiter & lupo
rum ingreſſus in vrbem, & moleſtia aſſi
dua, rabiei in eis cuiuſdam ſignum eſt. Ni
mia enim audacia rabiem nunciat. Ab his
igitur cauſis, quibus hi in rabiem aguntur,
corrumpuntur in hominibus humores, &
peſtis generatur. Ob id etiam quandoque
contingit ante peſtem aues deſerere oua at
que nidos, & imperfectos pullos: omnia
enim hæc ſigna ſunt prædominantis atræ
bilis, ſeu ob aërem, ſeu ob aquam corru
ptam. Oues autem præcipuè ante id tempus
clade afficiuntur: imbecilliores enim ac ſi
miles hominibus natura, ab eiſdem cauſis,
quibus homines peſtem patiuntur: Rana
rum quoque multitudo, & blattarum in
muris ob ſuperfluum humidum pingue fit,
quod naturæ humanæ aduerſatur, & illi
perniciem affert. Cúmque vermes ac ſer
pentes apparent, tum talpæ, id contingit,
quoniam cubilia propria deſerunt ob mole
ſtiam vaporis, qui ſub terra continetur, qui
que aſcendens aërem vitiat adeò infeſto
affectu, vt perniciem ſerpentibus afferre poſ
ſit, ne dum hominibus. Nihil enim penitùs
ſub terra ſalutare homini fermè eſſe poteſt:
generaliter autem omninò eſſe non poteſt.
Ob id oportet talia frequenter videri, & paſ
ſim, & perſeuerare, & augeri: tunc enim
procul dubiò peſtem futuram prænunciant.
Aues etiam ſi hunc morbum concipiant, in
gentis peſtis ſignum ſunt. Refert enim Ioa
chimus Schælerus, in illa grauiſſima peſte
Britannica aues ſub arboribus mortuas in
ueniri ſolitas cum puſtulis ſub alis. Itaque
cùm ſiccius animalium genus atque liberius
eo morbo afficitur, multò magis etiam ho
mines. Tranſire enim hic etiam in equos vi
ſus eſt. Naſcitur præterea in fructu quercus,
quem gallam vocant, & qui rarò menſe Martio
non perforatur, vermis quandoque, quandoque
araneus, & quandoque muſca. Vbi vermis
innaſcitur, peſtem nunciat: nam vermis ex
multo fit humido, ſed non probè concocto.
Si muſca, fertilitatem: nam humidum tenue,
& benè concoctum declarat: vnde aëris ca
lorem temperatum eſſe docet, qui vbertatem
affert. At ſi aranea erumpat, iam hoc ſteri
litatis eſt indicium: eſt enim aranea animal
frigidum atque ſiccum, & ob id telas confi
cit: frigus autem ac ſiccitas generationi om
ni ac vitæ contraria ſunt. Porrò fertilitatis
ac ſterilitatis ſigna ad quatuor in vniuerſum
genera referri debent. Ad aſtra quidem pri
mum, at de his ſuis locis planè dictum eſt.
Ad elementa verò immoderantia omnis,
qualis calidi, vel frigidi, ſicci, aut humi
di, & nimia aëris tranquillitas, & peruer
ſitas, vt hyems calida, vel ſiccum, & tran
quillum, æſtas temperata. Ad ipſas plan
tas, velut frugum ſemina cùm leuia fuerint,
aut corrupta, ſterilitatem futuram in eo ge
nere nuntiant. Et ſi ſub Caniculæ ortu
citò areſcant. Si enim vehemens hoc ma
lum fuerit, in plurimos annos protenditur:
velut de ſterilitate Ioſeph ſub Pharaone,
quæ ſeptem annis durauit. Ob id etiam
qui ſerunt, meliora ex eo genere legunt ſe
mina. Similiter & in fructibus, in quibus
perpetuum illud fermè manet, vt maximam
vbertatem maxima ſterilitas ſubſequatur,
ſeu exhauſtis arborum viribus, ſeu quomodo
cunque læſis germinibus, à quibus germina
prodeunt, vt etiam ex grandine contingit.
Ab accidentibus vero, & ſignis: nam terræ
motus, & locuſtæ, ſæpè peſtis, frequentiùs
ſterilitatis cauſæ manifeſtæ, & efficaces fue
runt. Et inſectorum ac piſcium abundantia
ſterilitatem nuntiat: ab humidi enim co
pia fiunt piſces, triticum autem ab humido
temperamento, vnde (vt diximus) nec in inſula
rum flatibus vllis, cum vehementi calore,
& dum non pluit, turbidus tamen ac nebu
loſus aër conſpicitur. Talem conſtitutionem
in Cramone ciuitate olim Hippocrates deſ
cripſit, quam maxima, & horrenda peſtis
eſt ſubſecuta, in qua præter lethiferas fe
bres, & tubercula atque carbunculos, inte
gra membra tabo abſumpta excidebant. Ca
lor enim ( vt diximus ) & humidum corru
ptionis parentes ſunt, cùm motus illa non
temperauerit. Aliud è cœlo ſignum ſumi ſo
let, cùm ſcilicet deliquia ſolis magna fiunt,
aut Cometes, aut igneæ flammæ in aëre vi
dentur. Ex immodica enim ſiccitate, &
vapore bituminoſo, hæc quæ aërem etiam
corrumpere poſſunt, fieri ſolent: quanquam
ſi nihil aliud ſubſequatur, fallax ſit ſignum.
Nam annis, 1531. & ſequentibus multæ
ſtellæ crinitæ, & ab anno 1539. vſque ad
annum 1551. tot Solis & maxima tum Lunæ
deliquia apparuerunt, vt nunquam plura,
neque maiora contigiſſe legantur, & ta
men Italia ab anno 1524. vſque ad annum
præſentem 1559. nullam paſſa eſt inſignem
peſtis cladem, imò neque fermè veſtigium.
Si tamen arbores ardere videantur, certius
eſt ſignum calamitatis futuræ, quoniam
iam aër ipſe noſter non ſublimis, qui minùs
ad nos attinet, infeſtatur. Quòd ſi aër quaſi
puluerulentus menſibus aliquot perſeueret,
peſtem futuram denunciat ſui generis. Nam
impurum quod trahitur, cor, ſed magis ce
rebrum vitiat. Cùm enim peſtis & ab aqua,
& ab aëre fiat, quæ ab aqua fit, cor magis
petit: quæ ab aëre, cerebrum. Nullum enim
ſeptum adeò denſum in cerebro velut in pul
mone, cùm tamen cerebrum reſpiret. Ipſius
verò cerebri ſubſtantia, cordis mollior ac
magis exanguis. Quò fit, vt in ſpecubus ob
vitium cerebri primùm in lipothymiam, in
de corde conſentiente in ſyncopen, & mor
tem incidant. Ex his igitur in cauſarum co
gnitionem venire licet, vt ex cauſis in mor
bi genus. Cúmque panis aëri expoſitus, mu
corem contrahit per nocte, habes iam cor
rupti aëris ſigna, proximámque ſi nondum
cœpit peſtilentiam. Cùm verò diues anus,
aut puellæ ſtragem prænunciantes videre at
que audire ſe eixiſtimauerint, peſtis ſubſe
quetur. Nam ſi viderunt, inquam, & au
dierunt, diui non mentiuntur? Si autem
non videntes videre ſe exiſtimant, atque
audire perperàm, iam atra bilis in ſanguine
exuperat aëris praua qualitate, quæ in de
terius procedens peſtem facit. Canum quo
que frequens rabies ob id peſtem nunciat,
quòd hi vel ab aquis, vel ab aëre in rabiem
aguntur. Declarauimus enim ab aquis cor
ruptis rabiem generari. Similiter & lupo
rum ingreſſus in vrbem, & moleſtia aſſi
dua, rabiei in eis cuiuſdam ſignum eſt. Ni
mia enim audacia rabiem nunciat. Ab his
igitur cauſis, quibus hi in rabiem aguntur,
corrumpuntur in hominibus humores, &
peſtis generatur. Ob id etiam quandoque
contingit ante peſtem aues deſerere oua at
que nidos, & imperfectos pullos: omnia
enim hæc ſigna ſunt prædominantis atræ
bilis, ſeu ob aërem, ſeu ob aquam corru
ptam. Oues autem præcipuè ante id tempus
clade afficiuntur: imbecilliores enim ac ſi
miles hominibus natura, ab eiſdem cauſis,
quibus homines peſtem patiuntur: Rana
rum quoque multitudo, & blattarum in
muris ob ſuperfluum humidum pingue fit,
quod naturæ humanæ aduerſatur, & illi
perniciem affert. Cúmque vermes ac ſer
pentes apparent, tum talpæ, id contingit,
quoniam cubilia propria deſerunt ob mole
ſtiam vaporis, qui ſub terra continetur, qui
que aſcendens aërem vitiat adeò infeſto
affectu, vt perniciem ſerpentibus afferre poſ
ſit, ne dum hominibus. Nihil enim penitùs
ſub terra ſalutare homini fermè eſſe poteſt:
generaliter autem omninò eſſe non poteſt.
Ob id oportet talia frequenter videri, & paſ
ſim, & perſeuerare, & augeri: tunc enim
procul dubiò peſtem futuram prænunciant.
Aues etiam ſi hunc morbum concipiant, in
gentis peſtis ſignum ſunt. Refert enim Ioa
chimus Schælerus, in illa grauiſſima peſte
Britannica aues ſub arboribus mortuas in
ueniri ſolitas cum puſtulis ſub alis. Itaque
cùm ſiccius animalium genus atque liberius
eo morbo afficitur, multò magis etiam ho
mines. Tranſire enim hic etiam in equos vi
ſus eſt. Naſcitur præterea in fructu quercus,
quem gallam vocant, & qui rarò menſe Martio
non perforatur, vermis quandoque, quandoque
araneus, & quandoque muſca. Vbi vermis
innaſcitur, peſtem nunciat: nam vermis ex
multo fit humido, ſed non probè concocto.
Si muſca, fertilitatem: nam humidum tenue,
& benè concoctum declarat: vnde aëris ca
lorem temperatum eſſe docet, qui vbertatem
affert. At ſi aranea erumpat, iam hoc ſteri
litatis eſt indicium: eſt enim aranea animal
frigidum atque ſiccum, & ob id telas confi
cit: frigus autem ac ſiccitas generationi om
ni ac vitæ contraria ſunt. Porrò fertilitatis
ac ſterilitatis ſigna ad quatuor in vniuerſum
genera referri debent. Ad aſtra quidem pri
mum, at de his ſuis locis planè dictum eſt.
Ad elementa verò immoderantia omnis,
qualis calidi, vel frigidi, ſicci, aut humi
di, & nimia aëris tranquillitas, & peruer
ſitas, vt hyems calida, vel ſiccum, & tran
quillum, æſtas temperata. Ad ipſas plan
tas, velut frugum ſemina cùm leuia fuerint,
aut corrupta, ſterilitatem futuram in eo ge
nere nuntiant. Et ſi ſub Caniculæ ortu
citò areſcant. Si enim vehemens hoc ma
lum fuerit, in plurimos annos protenditur:
velut de ſterilitate Ioſeph ſub Pharaone,
quæ ſeptem annis durauit. Ob id etiam
qui ſerunt, meliora ex eo genere legunt ſe
mina. Similiter & in fructibus, in quibus
perpetuum illud fermè manet, vt maximam
vbertatem maxima ſterilitas ſubſequatur,
ſeu exhauſtis arborum viribus, ſeu quomodo
cunque læſis germinibus, à quibus germina
prodeunt, vt etiam ex grandine contingit.
Ab accidentibus vero, & ſignis: nam terræ
motus, & locuſtæ, ſæpè peſtis, frequentiùs
ſterilitatis cauſæ manifeſtæ, & efficaces fue
runt. Et inſectorum ac piſcium abundantia
ſterilitatem nuntiat: ab humidi enim co
pia fiunt piſces, triticum autem ab humido
temperamento, vnde (vt diximus) nec in inſula