Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011600
">
<
pb
pagenum
="
613
"
xlink:href
="
016/01/260.jpg
"/>
quanquam neque pondera, nec funes arti
<
lb
/>
fex noſter miſcuerit, ſed omnia ferro, denti
<
lb
/>
culiſque miro conſtruxit artificio: ipſi verò
<
lb
/>
errones è tabulis cum quibuſdam circulis
<
lb
/>
prominentes abſque impedimento ſpectari
<
lb
/>
poſſent. </
s
>
<
s
id
="
s.011601
">Ex quo manifeſtum eſt, antiquam
<
lb
/>
ſtructuram longè hac noſtra nobiliorem eſ
<
lb
/>
ſe, ac pulchriorem, noſtram verò diuturnio
<
lb
/>
rem. </
s
>
<
s
id
="
s.011602
">Quòd ſi ex materia dura ac perſpicua
<
lb
/>
fierent, quemadmodum diximus ſuperius de
<
lb
/>
Chryſtallo cui argentum ſit immiſtum,
<
lb
/>
tunc & naturali rotundæ formæ, & conſtru
<
lb
/>
ctioni orbium qua vnus alteri includitur, &
<
lb
/>
perſpicuitati ac pulchritudini cum diutur
<
lb
/>
nitate conſultum eſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.011603
">Itaque iam de vitro
<
lb
/>
habes rationem: non enim facilè erat, tunc
<
lb
/>
maximè, ex alia materia hanc machinam
<
lb
/>
perſpicuam facere niſi ex vitro, præſertim
<
lb
/>
quòd tunc longè maiores fierent, quàm
<
lb
/>
quæ ex metallo nunc moles illæ. </
s
>
<
s
id
="
s.011604
">Atque ex
<
lb
/>
his iam patet, quòd machinæ tales ponde
<
lb
/>
ribus non agebantur: nam includi vix po
<
lb
/>
terant, & incluſa motum perennem non
<
lb
/>
habuiſſent, & operis pulchritudinem fœdaſ
<
lb
/>
ſent: externis verò motis orbibus ex vno
<
lb
/>
latere tantùm, vim vitro grauem attuliſſent.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011605
">Quamobrem facilius fuit hoc Archimedi
<
lb
/>
ſpiritu agere, tum maximè quòd orbibus
<
lb
/>
vnum tantùm motum addiderat, omneſque
<
lb
/>
circa idem centrum collocabat, vt Calippus
<
lb
/>
& Eudoxus, ipſam verò terram exiguam
<
lb
/>
ſphærulam multiplici motu agitabat in me
<
lb
/>
dio neſcio quibus artificiis. </
s
>
<
s
id
="
s.011606
">Nam ſic Archi
<
lb
/>
medes exiſtimauit orbis partes ſe habere, vt
<
lb
/>
in libello de Arenæ numero manifeſtè te
<
lb
/>
ſtatur. </
s
>
<
s
id
="
s.011607
">Quam opinionem ſequutus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011608
">Nico
<
lb
/>
laus Copernicus ætate noſtra. </
s
>
<
s
id
="
s.011609
">An verò ad
<
lb
/>
vnguem, non ſatis conſtat, cùm incertum
<
lb
/>
ſit, an Archimedes lunæ orbes, vt Coperni
<
lb
/>
cus, cum elementis ipſis circumuolui vo
<
lb
/>
luerit. </
s
>
<
s
id
="
s.011610
">Manifeſtum eſt igitur duabus de cau
<
lb
/>
ſis, Archimedi facilius fuiſſe molem hanc
<
lb
/>
vitream facere, ac ſpiritu abſque nixu alio
<
lb
/>
agitare, quàm noſtris temporibus ab his qui
<
lb
/>
placita Ptolomæi ſequuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.011611
">Sed quòd hæc
<
lb
/>
machina ſpiritu agi potuerit, magna ad
<
lb
/>
miratione haud dignum exiſtimo, conſide
<
lb
/>
rantibus nobis quanta vi globulos expellant
<
lb
/>
machinæ illæ quæ in Germania fiunt, cùm
<
lb
/>
tamen aëris impetu ſolum id agant. </
s
>
<
s
id
="
s.011612
">Aliter
<
lb
/>
forſan per ſpiritum Claudianus intellexit
<
lb
/>
vim abditam molis, de quibus in initio
<
lb
/>
huius operis diximus. </
s
>
<
s
id
="
s.011613
">Abſconditis enim ex
<
lb
/>
arte vinculis, ſeu ( vt nuper diximus ) ro
<
lb
/>
tarum cum denticulis auxilio fretus, machi
<
lb
/>
na ſpontè ac ſpiritu quodam moueri pote
<
lb
/>
rat videri. </
s
>
<
s
id
="
s.011614
">Nec verò de motu tantùm quo
<
lb
/>
aſtra ab Oriente in Occidentem feruntur
<
lb
/>
intelligi debet, nam Cicero hæc habet:
<
lb
/>
Quòd ſi ad barbaros veluti Scythas ſphæ
<
lb
/>
ram aliquis tulerit hanc, quam nuper fami
<
lb
/>
liaris noſter effecit Poſſidonius, cuius ſingulę
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1614
"/>
<
lb
/>
conuerſiones idem efficiunt in Sole & in
<
lb
/>
Luna, & in quinque ſtellis errantibus, quod
<
lb
/>
efficitur in cœlo ſingulis diebus ac noctibus,
<
lb
/>
qui ea barbarie dubitet quin ea ſphæra ſit
<
lb
/>
perfecta ratione? </
s
>
<
s
id
="
s.011615
">Hi autem dubitant de
<
lb
/>
mundo, ex quo oriuntur omnia ac fiunt,
<
lb
/>
caſu ne ipſe ſit effectus, an neceſſitate ali
<
lb
/>
qua, an ratione, an mente diuina. </
s
>
<
s
id
="
s.011616
">Et Archi
<
lb
/>
medem arbitrantur plus valuiſſe in imitan
<
lb
/>
dis ſphære conuerſionibus, quàm naturam
<
lb
/>
in efficiendis, præſertim cùm multis parti
<
lb
/>
bus ſint illa perfecta, quàm hæc ſimulata ſo
<
lb
/>
lertius. </
s
>
<
s
id
="
s.011617
">Manifeſtum eſt ex his verbis, non ſo
<
lb
/>
lùm Archimedem ante Ciceronem, ſed ip
<
lb
/>
ſius Ciceronis ætate Poſſidonium imitatum
<
lb
/>
eſſe motus omnes aſtrorum machina illa,
<
lb
/>
globoue orbem referent. </
s
>
<
s
id
="
s.011618
">Itaque ſic Clau
<
lb
/>
dianum exponere liceat, vt vim illam quæ
<
lb
/>
vinculis molarum ac nixu continebatur, la
<
lb
/>
tentem ac ſi non eſſet prætermiſſam, effi
<
lb
/>
giem ſpontè ſe agentis machinæ, ac proprio
<
lb
/>
ſpiritu mouentis ſemet, vt non pro ſpiritu
<
lb
/>
aërem, ſed animam ipſam interpretemur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011619
">Nuper amicus noſter artem inuenit nitorem
<
lb
/>
addendi auro ducto. </
s
>
<
s
id
="
s.011620
">Idem reperit modum,
<
lb
/>
quo aurum ſerico intermiſtum nere liceret
<
lb
/>
firmo opere: antea enim facilè ob inæquali
<
lb
/>
tatem diſſoluebatur textura. </
s
>
<
s
id
="
s.011621
">Primo inuento
<
lb
/>
cum paucis diebus operi vacaret, quęſtum
<
lb
/>
annuum quinquaginta aureorum coronato
<
lb
/>
rum faciebat: ſecundo ducentorum. </
s
>
<
s
id
="
s.011622
">Affir
<
lb
/>
mabat ſi poliendi auri negociatio toto anno
<
lb
/>
perducaret, ad mille aureos coronatos lu
<
lb
/>
crum acceſſurum. </
s
>
<
s
id
="
s.011623
">Ita in magnis parua, in
<
lb
/>
paruis magna induſtria hominem alit, talia
<
lb
/>
autem innumera. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011624
">
<
margin.target
id
="
marg1613
"/>
Honoratue
<
lb
/>
Ianius
<
expan
abbr
="
Valẽ-tinus
">Valen
<
lb
/>
tinus</
expan
>
Prin
<
lb
/>
cipis Hiſpa
<
lb
/>
niarum præ
<
lb
/>
ceptor.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011625
">
<
margin.target
id
="
marg1614
"/>
2.de natura
<
lb
/>
deorum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011626
">Sunt etiam ſubtilitatis proprię artifici,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1615
"/>
<
lb
/>
non arti, exempla: vt Ilias Homeri mem
<
lb
/>
brana inſcripta, quæ nucis cortice contine
<
lb
/>
batur: Nauis eburnea, quam apicula pinnis
<
lb
/>
abſconderet. </
s
>
<
s
id
="
s.011627
">Propè miraculum accedit ſta
<
lb
/>
tua Memnonis, quæ oriente Sole quoties
<
lb
/>
illuſtraretur,
<
expan
abbr
="
ſonitũ
">ſonitum</
expan
>
<
expan
abbr
="
magnũ
">magnum</
expan
>
edebat. </
s
>
<
s
id
="
s.011628
">Nec fabu
<
lb
/>
loſa hiſtoria, cuius meminit grauis author
<
lb
/>
Cornelius Tacitus, & Strabo audiſſe illum
<
lb
/>
refert. </
s
>
<
s
id
="
s.011629
">Erat enim Thebis Ægypti, vbi Nilo
<
lb
/>
ſuperato locus eſt qui Syringa dicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011630
">Ipſius
<
lb
/>
ſtatuæ ſolum inferior medietas ſuperarat,
<
lb
/>
nam ſuperiorem vmbilico tenus olim Cam
<
lb
/>
byſes Perſarum rex ſuſtulerat: & tamen
<
expan
abbr
="
tã-tula
">tan
<
lb
/>
tula</
expan
>
pars adhuc ſonum reddebat. </
s
>
<
s
id
="
s.011631
">Refert Pau
<
lb
/>
ſanias, qui illum vidit, audiuitque, ſonum il
<
lb
/>
lum ſimillimum fuiſſe lyræ fidibus cùm
<
expan
abbr
="
frã-guntur
">fran
<
lb
/>
guntur</
expan
>
. </
s
>
<
s
id
="
s.011632
">Quadriga olim opus Myrmecidis
<
lb
/>
quam muſca integeret: aut Callicatridis ex
<
lb
/>
ipſo ebore formicæ, quarum partes aliis
<
lb
/>
oculis aſſequi nequirent. </
s
>
<
s
id
="
s.011633
">In Ægypto refert
<
lb
/>
Ioan. </
s
>
<
s
id
="
s.011634
">Leo factam publicis catenam. </
s
>
<
s
id
="
s.011635
">Miraris?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011636
">in Germania facta eſt, Mediolanum delata.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011637
">Pulex egregius capillo vinctus, cui catena
<
lb
/>
annexa erat, paſcebatur. </
s
>
<
s
id
="
s.011638
">Hęc ne ſunt ſtulti
<
lb
/>
tiæ potius, an luxuriæ, an ſubtilitatis argu
<
lb
/>
menta? </
s
>
<
s
id
="
s.011639
">Noſtra quoque ætate caueæ è buxo
<
lb
/>
fabricantur, auellanæ magnitudine, cum aue
<
lb
/>
intus perfecta: quodque mirum magis eſt, in
<
lb
/>
horarum ſeptem ſpatio. </
s
>
<
s
id
="
s.011640
">Principi Vrbini &
<
lb
/>
hoc noſtra ætate contigit: dono datus eſt
<
lb
/>
annulus, qui indice exciperetur, gemmam
<
lb
/>
verò haberet in qua horologium
<
expan
abbr
="
perfectũ
">perfectum</
expan
>
,
<
lb
/>
quodque præter lineam horas diſtinguen
<
lb
/>
tem vno ictu per ſingula horaria ſpatia ge
<
lb
/>
ſtante admoneret. </
s
>
<
s
id
="
s.011641
">Hęc tamen admirandę
<
lb
/>
ſubtilitatis opera, nec diuturna eſſe poſſunt,
<
lb
/>
nec vtilia, vt quę momentis ſingulis pręim
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1616
"/>
<
lb
/>
pediantur, ſed ſolam pariunt admirationem
<
lb
/>
atque ideo artifici magis quàm emptori pro
<
lb
/>
ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011642
">Vera enim tenuitas vt propriè cœleſtis
<
lb
/>
cuiuſdam naturę eſt argumentum, & miſtio-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>