Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011763
">
<
pb
pagenum
="
617
"
xlink:href
="
016/01/264.jpg
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1625
"/>
<
lb
/>
trahitur autem ab omni vino, ſed optima
<
lb
/>
ab optimo natura, miniméque vitiato. </
s
>
<
s
id
="
s.011764
">Di
<
lb
/>
midium in prima diſtillatione detrahi ſo
<
lb
/>
let, in ſecunda tantundem, in tertia pa
<
lb
/>
rum perit: in quarta, & multò minus in
<
lb
/>
ſequentibus vix quicquam, ſi rectè peregi
<
lb
/>
ſti. </
s
>
<
s
id
="
s.011765
">Non negligenda eſt hæc, cùm multas
<
lb
/>
habeat vtilitates. </
s
>
<
s
id
="
s.011766
">Quædam enim ſeruat, vt
<
lb
/>
vt quæ corrumpuntur, balſami vicem ge
<
lb
/>
rens quædam in melius mutat, vt languen
<
lb
/>
tia frigore humana corpora
<
emph
type
="
italics
"/>
:
<
emph.end
type
="
italics
"/>
quædam exco
<
lb
/>
quit, vt oua carnéſque impoſitas. </
s
>
<
s
id
="
s.011767
">Omnium
<
lb
/>
quoque medicamentorum in ea infuſorum
<
lb
/>
vires breui excipit, vtpote tenuiorem in 4.
<
lb
/>
horis, aliorum in 8. duriorum in 12. vt vix
<
lb
/>
vnquam diem attingat: inde iterum deſtil
<
lb
/>
latur retentis viribus, amiſſa fece, ac ſorde
<
lb
/>
omni. </
s
>
<
s
id
="
s.011768
">Quamobrem alchymiſtæ ſolent hoc
<
lb
/>
genus infundendi appellare Stellarum in
<
lb
/>
cœlo fixionem. </
s
>
<
s
id
="
s.011769
">Et certè multi huius vſu
<
lb
/>
adiuti ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011770
">Vſus autem ab vnciæ parte 8.
<
lb
/>
vſque ad integram. </
s
>
<
s
id
="
s.011771
">Quamobrem propriè
<
lb
/>
eius cauſa circulatio inuenta eſt: quo fomi
<
lb
/>
te dictum fuit ſuperiùs. </
s
>
<
s
id
="
s.011772
">Obliqua verò va
<
lb
/>
ſa ſitus commodi cauſa excogitata ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011773
">Ma
<
lb
/>
gna ad acres excipiendas aquas, in quibus
<
lb
/>
calchantum, halinitrum, alumen, taliáque
<
lb
/>
diſtillantur. </
s
>
<
s
id
="
s.011774
">Nam cum opus ſit magnis ig
<
lb
/>
nibus, vt acres valde ſint fumi, & quæ ex
<
lb
/>
his fiunt aquæ, oportuit vas quod recipit
<
lb
/>
eſſe capaciſſimum, vt non frangatur atte
<
lb
/>
nuato nimis ab ignibus contento aëre, & vt
<
lb
/>
in aquam fumi ſicciſſimi, atque calidiſſimi
<
lb
/>
verti poſſint. </
s
>
<
s
id
="
s.011775
">Recta verò vaſa oblonga &
<
lb
/>
quaſi æqualia fieri ſolens, cùm celeri tran
<
lb
/>
ſitu opus eſt, grauiorque vapor, vt in me
<
lb
/>
tallis: vel ſi leui igne acrem aquam in quam
<
lb
/>
argentum, aut aurum diſſolutum eſt relicto
<
lb
/>
colligere voluerimus. </
s
>
<
s
id
="
s.011776
">Pilei verò vſus eſt, vt
<
lb
/>
vaporis impetus diſſoluatur: ob id etiam
<
lb
/>
acria ſic diſtillantur. </
s
>
<
s
id
="
s.011777
">Oportet autem pileum
<
lb
/>
parte ſuperiore eſſe capacem. </
s
>
<
s
id
="
s.011778
">Fit & ad vi
<
lb
/>
tandam expenſam: optimæ enim biſtortæ
<
lb
/>
carius venerunt, vixque tam benè aptantur,
<
lb
/>
vt vaſa pileis ſuis iuncta. </
s
>
<
s
id
="
s.011779
">Vaſis autem ænei
<
lb
/>
commodum iam explicauimus: & quòd in
<
lb
/>
clibanis foramina inferiora ſint, ad ignes
<
lb
/>
alacrius excitandos: ſuperiora autem dupli
<
lb
/>
cem vſum habent, vt fumus prodeat, & vt
<
lb
/>
vis ignis mulceatur. </
s
>
<
s
id
="
s.011780
">Quòd ſi leue aliquid vt
<
lb
/>
maximè ardentem aquam in ſole velis de
<
lb
/>
ſtillare, conceptaculi medium in paraboles è
<
lb
/>
chalybe centro collocabis: nam non ſolùm
<
lb
/>
centri locus, ſed totum vas, & quicquid
<
lb
/>
in parabolis ſpatio continetur, æſtuat &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1626
"/>
<
lb
/>
ardet. </
s
>
<
s
id
="
s.011781
">Non ignor ac chalybem expolitum
<
lb
/>
eſſe debere. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011782
">
<
margin.target
id
="
marg1623
"/>
Artes omnes
<
lb
/>
quæ in hoc
<
lb
/>
lid. </
s
>
<
s
id
="
s.011783
">tradun
<
lb
/>
tur, perfectè
<
lb
/>
traduntur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011784
">
<
margin.target
id
="
marg1624
"/>
Vaſorum de
<
lb
/>
ſtillatorio
<
lb
/>
rum genere.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011785
">
<
margin.target
id
="
marg1625
"/>
Aqua
<
expan
abbr
="
ardẽs
">ardens</
expan
>
<
lb
/>
oleo ſuper
<
lb
/>
ſtat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011786
">
<
margin.target
id
="
marg1626
"/>
Carbones è
<
lb
/>
lignis val
<
lb
/>
lium præ
<
lb
/>
ſtantiores.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011787
">Modus con
<
lb
/>
ficiendi car
<
lb
/>
bones opti
<
lb
/>
mos.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011788
">Modi adhi
<
lb
/>
bendi ignis
<
lb
/>
plures.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011789
">Tanta verò eſt artis ſolertia, vt etiam car
<
lb
/>
bonibus, præter ea quæ ſuperiùs retulimus,
<
lb
/>
diſcrimina addat: nam è lignis vallium putat
<
lb
/>
præſtantiores quàm montium: rariora enim
<
lb
/>
ligna vallium, ideóque & carbones, at rara
<
lb
/>
omnia facilè ignis depopulatur. </
s
>
<
s
id
="
s.011790
">Sed & in
<
lb
/>
conficiendis egregiè laborat, vt non ſub
<
lb
/>
terra, velut eſt mos, ſed ſupra conficiantur,
<
lb
/>
quia melius ardent, & ſunt vtiliores. </
s
>
<
s
id
="
s.011791
">Mi
<
lb
/>
rum enim quantum interſit quomodo ignis
<
lb
/>
adhibeatur in metallorum tractatione, tum
<
lb
/>
reliquorum quæ igne perficiuntur, præſer
<
lb
/>
tim in purpurina varietas ignis perſpicua
<
lb
/>
eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011792
">Ergo multùm intereſt, an ignem per
<
lb
/>
petuum, an interruptum adhibeas, acrem,
<
lb
/>
aut mollem, magnum aut paruum, ſenſim
<
lb
/>
vel repentè, circùm aut ab vno latere, agi
<
lb
/>
tatum follibus, aut equieſcentem, diutur
<
lb
/>
num aut breuem, tangentem aut extra vas
<
lb
/>
cum flamma, aut ſolas prunas, concluſum,
<
lb
/>
liberumve, ſimplicem, aut reflexum, è car
<
lb
/>
bonibus, aut lignis, aut quod plus refert,
<
lb
/>
alia addita materia ardente, quæ propriam
<
lb
/>
vim etiam retineat in igne. </
s
>
<
s
id
="
s.011793
">Multum etiam
<
lb
/>
refert, cum quibus vnunquodque quod li
<
lb
/>
quatur ſocietur. </
s
>
<
s
id
="
s.011794
">Nam marmor, galena, plum
<
lb
/>
bum, ferri ſpuma, cum lapidibus in qui
<
lb
/>
bus metalla
<
expan
abbr
="
cõtinentur
">continentur</
expan
>
iuncta, mirum in mo
<
lb
/>
dum liquefactionem illorum adiuuant, &
<
lb
/>
ſubſtantiam ſeruant: nam dum liquantur,
<
lb
/>
tenue humidum quod in lapidibus contine
<
lb
/>
tur, conſumi prohibent, contraria ratione
<
lb
/>
ei quæ ſuperius de venenis dicta eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011795
">Igitur
<
lb
/>
excalefacto lapide, nec ſiccato, ob conti
<
lb
/>
nentem humorem tandem ſuperaucto igne,
<
lb
/>
metallum ipſum quod lapidi inhæret, liqua
<
lb
/>
ri neceſſe eſt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011796
">Sed cur non addita aqua, aut alio quo
<
lb
/>
piam humido, facilius metalla liquantur:
<
lb
/>
imò difficilius? </
s
>
<
s
id
="
s.011797
">an quia aqua frigida eſt, &
<
lb
/>
tenuis, nec poteſt ob
<
expan
abbr
="
tenuitatẽ
">tenuitatem</
expan
>
liquare, nec ob
<
lb
/>
frigiditatem prius verè calefieri
<
expan
abbr
="
antequã
">antequam</
expan
>
<
expan
abbr
="
cõ-ſumatur
">con
<
lb
/>
ſumatur</
expan
>
? </
s
>
<
s
id
="
s.011798
">Sic etiam cruſta quæ metallo ſuper
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1627
"/>
<
lb
/>
natat, illud ne liquetur prohibet: nam adeò
<
lb
/>
coacta refrigerat partes omnes, & ſic ne ſi li
<
lb
/>
quentur impedit, aut tenuiorem
<
expan
abbr
="
totã
">totam</
expan
>
metalli
<
lb
/>
partem cruſta abſumit, qua ſublata, metal
<
lb
/>
lum non diſſoluitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011799
">Similiter cùm metalla
<
lb
/>
fundo hærent, non liquantur: nec vehe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1628
"/>
<
lb
/>
mentibus ignibus, quoniam calor ſuperio
<
lb
/>
ra petit, paruus verò qui in fundo manet
<
lb
/>
breui pòſt tempore conſumit humidum,
<
lb
/>
prohibétque liquefactionem: his duabus
<
lb
/>
cauſis non poteſt metallum in vaſis fundo
<
lb
/>
liquari. </
s
>
<
s
id
="
s.011800
">Tertiam cauſam addidimus, aquam
<
lb
/>
ſcilicet iniectam: quæ non ſolùm liquefa
<
lb
/>
ctionem impedit, ſed metalla iam liquefa
<
lb
/>
cta magno plerumque aſtantium damno re
<
lb
/>
ſilire cogit. </
s
>
<
s
id
="
s.011801
">Quidam dixerunt, humidum
<
lb
/>
aquæ tenue metallis immiſtum, liquidis ac
<
lb
/>
calore in ſpiritum conuerſum, dum maius
<
lb
/>
occupat ſpatium, cogere liquefacti me
<
lb
/>
talli guttas reſilire. </
s
>
<
s
id
="
s.011802
">Sed non videtur aqua
<
lb
/>
leuior longè metallo, illius ſubſtantiam
<
lb
/>
poſſe ingredi. </
s
>
<
s
id
="
s.011803
">Melius igitur eſt, vt creda
<
lb
/>
mus à frigore illo aquæ contrahi calidam
<
lb
/>
metalli ſuperficiem iam proprio ſpiritu
<
lb
/>
plenam, ac vt in pila alliſa ſolo reſilire con
<
lb
/>
feſtim magno impetu. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011804
">
<
margin.target
id
="
marg1627
"/>
Cur cruſta
<
lb
/>
impediat
<
lb
/>
metallorum
<
lb
/>
liqueſactio
<
lb
/>
nem.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011805
">
<
margin.target
id
="
marg1628
"/>
Aqua cur
<
lb
/>
metalla inie
<
lb
/>
cta reſilire
<
lb
/>
cogat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011806
">Sed inuenta huius artis minima pars ſunt
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1629
"/>
<
lb
/>
eorum quæ inueniri poſſent: velut electri
<
lb
/>
compoſitio, vitri abſque igne mollities,
<
lb
/>
purpura vera: nam quæ nunc in vſu eſt,
<
lb
/>
talis eſt nomine ſolo, atque hæc olim in
<
lb
/>
uenta iam periêre, deſueuerúntque ſciri:
<
lb
/>
lapidum pulcherrimorum, duriſſimorúm
<
lb
/>
que, tenuiſſimarum item aquarum com
<
lb
/>
poſitio, illis quidem vaſa conficere licet,
<
lb
/>
his aurum & argentum è fœcibus eruere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011807
">Plura longè ſunt, quàm ſcribere liceat, ſed
<
lb
/>
hæc pro exemplis appoſui. </
s
>
<
s
id
="
s.011808
">Verùm ple-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>