Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011920
">
<
pb
pagenum
="
621
"
xlink:href
="
016/01/268.jpg
"/>
nos ſexeuplo lentius trahet, quàm ſi eodem
<
lb
/>
robore imò etiam paulò maiore ſupra vnica
<
lb
/>
traheret fune, longè autem lentius ſexcuplo
<
lb
/>
vel quadruplo, quantò funis longitudo ma
<
lb
/>
gis addit ad pondus: quo fit vt puer ille vix
<
lb
/>
vnius horæ ſpatio idem pondus his trochleis
<
lb
/>
trahet, quòd ſexcuplo robuſtior vir, vnica
<
lb
/>
fune ſuperius ſtans, illicò leuare poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.011921
">Ita
<
lb
/>
que artis & ingenij eſt, vt quiſque pondus
<
lb
/>
quodlibet leuare poſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.011922
">At verò vt funis à
<
lb
/>
pluribus trahi poſſit, ſub orbiculo trahitur
<
lb
/>
terræ æquidiſtans. </
s
>
<
s
id
="
s.011923
">Quòd ſi faciliùs trahere
<
lb
/>
libet, ergata vtimur, quòd inſtrumentum in
<
lb
/>
vſu eſt omnibus: hoc enim axibus circum
<
lb
/>
actis circumuoluta funis trahit pondera
<
lb
/>
quæque. </
s
>
<
s
id
="
s.011924
">At in hoc etiam quantumlibet
<
lb
/>
laborem leuare licet axium longitudine:
<
lb
/>
nam eò facilius trahunt, quò fuerint lon
<
lb
/>
giores.
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.268.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/268/1.jpg
"
number
="
122
"/>
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.268.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/268/2.jpg
"
number
="
123
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1642
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.011925
">
<
margin.target
id
="
marg1642
"/>
Ratio
<
expan
abbr
="
trahẽ-di
">trahen
<
lb
/>
di</
expan
>
impellen
<
lb
/>
dive maxima
<
lb
/>
quæque par
<
lb
/>
uis viribus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.011926
">Simili ratione conſtat cochleæ, quas vi
<
lb
/>
tes vocamus. </
s
>
<
s
id
="
s.011927
">Cochlea AB, intus verò maſcu
<
lb
/>
lus, ſeu vitis C D, quæ circumagitur vt ſo
<
lb
/>
let: manubrium quod maſculo iungitur EF,
<
lb
/>
vertitur axe GH facilè ob dictam rationem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011928
">I imo KL, maſculo iunctum ad perpendicu
<
lb
/>
lum, huic adiicitur pondus librarum vtpote
<
lb
/>
centum mille, quod ſit M. </
s
>
<
s
id
="
s.011929
">Verſa igitur GH,
<
lb
/>
trahetur KL ſurſum, pondúſque M aſcendet:
<
lb
/>
contrario modo verſa GH, & ratione eadem
<
lb
/>
KL impelletur, inflectétque ferrum oppoſi
<
lb
/>
tum craſſitudinis incredibilis. </
s
>
<
s
id
="
s.011930
">Demonſtre
<
lb
/>
mus igitur quòd pondus M moueri poſſit, &
<
lb
/>
qua ratione. </
s
>
<
s
id
="
s.011931
">Nam cùm ſit centum N, pon
<
lb
/>
deris in L, ſingulæ ſpiræ ſuſtineant, ſi de
<
lb
/>
cem fuerint, erunt in ſingulis decem millia.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011932
">At verò in vnaquaque ſpira tantum reti
<
lb
/>
nent ponderis hæ decem mille libræ, quanta
<
lb
/>
eſt proportio rotunditatis ad funem cui M
<
lb
/>
ſuſpenditur. </
s
>
<
s
id
="
s.011933
">Quanto igitur in C D plures
<
lb
/>
fuerint ſpiræ, ac humiliores, id eſt, circulo
<
lb
/>
proximiores, tum maiores, eò M pondus le
<
lb
/>
uius reddetur, motúſque facilior: ac quantò
<
lb
/>
facilior, eò tardior. </
s
>
<
s
id
="
s.011934
">Igitur ſpatium duorum
<
lb
/>
cubitorum cochlea fieri poteſt tam latis, ac
<
lb
/>
humilibus ſpiris, quòd M pondus à decenni
<
lb
/>
puero facilè ſurſum trahetur. </
s
>
<
s
id
="
s.011935
">Verùm (vt di
<
lb
/>
xi) quod facilius, eò lentius mouebitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011936
">Cùm
<
lb
/>
igitur tractum fuerit iuxta L K, longitudi
<
lb
/>
nem oportebit M ſuſpendi his quæ machi
<
lb
/>
nam ſuſtinent in N & O. </
s
>
<
s
id
="
s.011937
">Et tunc iterum
<
lb
/>
emiſſa contrario motu K L adiicimus pon
<
lb
/>
dus, rurſúmque trahemus, eleuabimúſque
<
lb
/>
ſpatio KL, donec nectendo ſæpius è mari,
<
lb
/>
vel è flumine nauim, ponduſve aliud immen
<
lb
/>
ſum extrahamus. </
s
>
<
s
id
="
s.011938
">Hoc igitur illud exiſtiman
<
lb
/>
dum eſt, fuiſſe inſtrumentum Archimedis
<
lb
/>
leuitate Græcorum, & vetuſtate amplifica
<
lb
/>
tum, quo antiquos in ſui traxit admiratio
<
lb
/>
nem. </
s
>
<
s
id
="
s.011939
">Nam ſic puer facilè trahet onuſtam
<
lb
/>
nauim, quàm nec iuga viginti boum loco
<
lb
/>
mouere poterunt. </
s
>
<
s
id
="
s.011940
">Conſtat Chalybe duriſſi
<
lb
/>
mo, ne flectatur: leuiſſimo, nec impediatur:
<
lb
/>
ſolidum & oleo illinitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011941
">Nam oleum admo
<
arrow.to.target
n
="
marg1643
"/>
<
lb
/>
tum iuuat ob lenitatem: cúmque putredi
<
lb
/>
ni obnoxium minimè ſit, rubiginem non
<
lb
/>
admittit. </
s
>
<
s
id
="
s.011942
">Inter ea enim quæ facilem motum
<
lb
/>
præſtant, oleum obtinet principatum, quan
<
lb
/>
quam & magis quod ex materia fit muco
<
lb
/>
ſum humorem continente, qualis eſt fœnu
<
lb
/>
græcum. </
s
>
<
s
id
="
s.011943
">Narrat Ioſephus, pro Iota patenis
<
lb
/>
depugnantem decocto fœnugræci conſper
<
lb
/>
ſum pontem adeò labilem reddidiſſe, vt Ro
<
lb
/>
mani milites è cœpta oppugnatione deſti
<
lb
/>
terint, quum loco conſiſtere non poſſent: &
<
lb
/>
quanto inſtrumentum minus erit, tametſi
<
lb
/>
difficilius trahet eò tamen maiorem pariet
<
lb
/>
admirationem. </
s
>
<
s
id
="
s.011944
">Hac ratione excogitata eſt
<
lb
/>
machina ad immenſa pondera eleuanda,
<
lb
/>
quæ cochleæ inſtrumento & ergata con
<
lb
/>
ſtat. </
s
>
<
s
id
="
s.011945
">Sit AB catena, pondus eleuandum H,
<
lb
/>
trabs cui affixa catena eſt tranſuerſa AD.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.011946
">In tigno ad perpendiculum ſtante C, locus
<
lb
/>
ſit in quo fibula infixa tigno cui trabs AD
<
lb
/>
excauata inſiſtat, vt aſcendere, deſcenderé
<
lb
/>
que poſſit A, dum D deorſum fertur. </
s
>
<
s
id
="
s.011947
">Sit D
<
lb
/>
E tignum aliud ad perpendiculum, quod co
<
lb
/>
chleæ inſtar excauatum excipiatur à trabe
<
lb
/>
in D: & ſit ergata FG. </
s
>
<
s
id
="
s.011948
">Pars trabis quæ co
<
lb
/>
chleam maſculam refert E, ſicut in trabe
<
lb
/>
cochleæ pars fœmina D. </
s
>
<
s
id
="
s.011949
">Tignum DE ver
<
lb
/>
ſatile ergata, DC pars trabis, tripla AC parti
<
lb
/>
exteriori. </
s
>
<
s
id
="
s.011950
">Sit gratia exempli, & FG octupla
<
lb
/>
tigni DE craſſitudini. </
s
>
<
s
id
="
s.011951
">Sit verò ratio latitu
<
lb
/>
dinis cochleæ ad profunditatem quintupla
<
lb
/>
ducemus igitur ex demonſtratis hîc primó
<
lb
/>
que libro, octo in quinque, fiúntque qua
<
lb
/>
draginta, quæ ducta per tria producunt 120.
<
lb
/>
Si igitur H ſit pondus 1200. librarum, cùm
<
lb
/>
diuiſum per 120. prodeant 10. à vi quæ 10.
<
lb
/>
libras eleuare poſſit, eodem nixu quo libræ
<
lb
/>
illæ 10. eleuabitur. </
s
>
<
s
id
="
s.011952
">Quod ſi D modiolus ina
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.268.3.jpg
"
xlink:href
="
016/01/268/3.jpg
"
number
="
124
"/>
<
lb
/>
nis quieſcat in partibus cochleæ, vt par eſt,
<
lb
/>
immota ergata, poterit ſenſim fune, vel ca-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>