Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012421
">
<
pb
pagenum
="
632
"
xlink:href
="
016/01/279.jpg
"/>
Si octo damnaſſent, plecteretur: ſi ſex
<
lb
/>
abſoluiſſent, liberaretur: quinque abſol
<
lb
/>
uentibus, ſeptem damnantibus. </
s
>
<
s
id
="
s.012422
">Geome
<
lb
/>
trice damnatus, iuxta priuilegium, quod
<
lb
/>
fauet abſoluentibus, liberatus, arithmeticè
<
lb
/>
iniudicatus erit. </
s
>
<
s
id
="
s.012423
">Sunt in hoc genere multi
<
lb
/>
alij modi, quos breuitatis cauſa, cùm ex
<
lb
/>
præcedentibus dignoſcantur, pertranſire
<
lb
/>
conſilium eſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1701
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012424
">
<
margin.target
id
="
marg1699
"/>
Subtilitas in
<
lb
/>
oratione.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012425
">
<
margin.target
id
="
marg1700
"/>
Septem mo
<
lb
/>
di ſubtilita
<
lb
/>
tis in ora
<
lb
/>
tione.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012426
">
<
margin.target
id
="
marg1701
"/>
Vrina cur
<
lb
/>
procul, quam
<
lb
/>
prope ſola
<
lb
/>
inter omnes
<
lb
/>
liquores ſit
<
lb
/>
ſplendidior.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012427
">Ad naturales quæſtiones reuertamur, quæ
<
lb
/>
ſcitu ſunt iucundiores cur vrina ſola inter
<
lb
/>
omnes liquores procul eſt ſplendidior, quam
<
lb
/>
propè? </
s
>
<
s
id
="
s.012428
">reliqua, contrario modo: ob idque
<
lb
/>
facilè dignoſcitur. </
s
>
<
s
id
="
s.012429
">Vrina continet pingue
<
lb
/>
humidum, quod propè illam adumbra,
<
lb
/>
procul autem illuſtratur, quia igneam ha
<
lb
/>
bet lucem. </
s
>
<
s
id
="
s.012430
">Cæteri liquores vmbram non
<
arrow.to.target
n
="
marg1702
"/>
<
lb
/>
habent, quia puri: vel ſi ſint impuri, quod
<
lb
/>
impurum eſt, totum obumbrat, inde vt re
<
lb
/>
motiores ſunt, velut aliàs dixi, eò obſcurio
<
lb
/>
res. </
s
>
<
s
id
="
s.012431
">Eſt autem vrina tenuis valdè ſubſtan
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1703
"/>
<
lb
/>
tiæ ob calorem, adeò vt quamuis ſalſa ſit,
<
lb
/>
attamen leuior exiſtat, quàm aqua, non
<
lb
/>
tamen omnis. </
s
>
<
s
id
="
s.012432
">Ob id vrina ventris inflationi
<
lb
/>
prodeſt, ac longè magis aqua ſalſa: tenui
<
lb
/>
tate enim penetrat ad intima, ſecumque
<
lb
/>
ſalis vim defert, qua flatus diſcutitur, &
<
lb
/>
viſcera confirmantur. </
s
>
<
s
id
="
s.012433
">Attenuatio à calore
<
lb
/>
fit: ob hoc recens, & calida, & pueri im
<
lb
/>
polluti ( calidiſſimus enim hic eſt ſexu, &
<
lb
/>
ætate ) eligitur. </
s
>
<
s
id
="
s.012434
">Proprium eſt non omni,
<
lb
/>
ſed ſoli penè inter liquores omnes vrinæ,
<
lb
/>
conturbari. </
s
>
<
s
id
="
s.012435
">Sed & vinum conturbatur: ad
<
lb
/>
vinum non redit, calore autem ignis vrina
<
lb
/>
fit clara. </
s
>
<
s
id
="
s.012436
">Nihil tam ſimile, meo iudicio,
<
lb
/>
quàm oleum: dum enim liquidum eſt, eſt
<
lb
/>
& perſpicuum, cùm concreſcit, minimè.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012437
">Pinguedo igitur turbulentiæ cauſa eſt, ob
<
lb
/>
id ſicciſſimæ vrinæ nunquam permutantur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012438
">Cùm verò à caloribus immenſis humores in
<
lb
/>
febribus, & ſanguis, & pinguedo liqueſ
<
lb
/>
cunt, fiunt vrinæ turbulentæ: quæ niſi ſub
<
lb
/>
ſidant, non clareſcunt. </
s
>
<
s
id
="
s.012439
">Si igitur ſubſidant,
<
lb
/>
ſpes eſt quia quod conturbat, eſt terreum:
<
lb
/>
ſi non, non: pinguè eſt enim. </
s
>
<
s
id
="
s.012440
">Multa
<
expan
abbr
="
tamẽ
">tamen</
expan
>
<
lb
/>
tractu temporis à viribus robuſtis etiam vin
<
lb
/>
cuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.012441
">Quæ igitur non conturbatur, expers
<
lb
/>
eſt pinguis ſucci. </
s
>
<
s
id
="
s.012442
">Conturbatio ergo non eſt
<
lb
/>
ſubſtantiæ corruptio, ſed pinguedinis con
<
lb
/>
gelatio. </
s
>
<
s
id
="
s.012443
">Ob id ſi dum conturbantur, mul
<
lb
/>
tùm ſubſideat humoris, humidum id ter
<
lb
/>
reum eſt, ſi non aqueum atque aëreum. </
s
>
<
s
id
="
s.012444
">Ve
<
lb
/>
rùm dicet aliquis: Si quod concreſcit, iam
<
lb
/>
erat in vrina, cur non turbulentam ab initio
<
lb
/>
reddidit? </
s
>
<
s
id
="
s.012445
">nam palàm eſt totam vrinam con
<
lb
/>
turbari. </
s
>
<
s
id
="
s.012446
">Quomodo igitur concreſcere potue
<
lb
/>
runt partes, at non minui? </
s
>
<
s
id
="
s.012447
">quæ enim con
<
lb
/>
creſcunt, contrahuntur: & dum aliis ad
<
lb
/>
iunguntur, prima vt deſerant, neceſſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012448
">Videtur autem oleum non minui non ſolùm
<
lb
/>
verùm dum congelatur, etiam augeri. </
s
>
<
s
id
="
s.012449
">Dum
<
lb
/>
igitur pars pinguis in humido aqueo con
<
lb
/>
creſcit, tenuis admodum liquor in aërem
<
lb
/>
vertitur, & creſcit ob id reliquum conden
<
lb
/>
ſatum fit turbulentum. </
s
>
<
s
id
="
s.012450
">Ergo in omni tur
<
lb
/>
bulento oleo, tum vrina, ob frigus, par
<
lb
/>
tes neceſſe eſt plurimas eſſe perſpicuas, &
<
lb
/>
magis quàm antè conturbarentur, ſed
<
lb
/>
frequentibus interpoſitis grumis totum vi
<
lb
/>
deri turbulentum. </
s
>
<
s
id
="
s.012451
">Terreum verò quod
<
lb
/>
in vrinis eſt, tenue eſt caloris non ex
<
lb
/>
pers. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012452
">
<
margin.target
id
="
marg1702
"/>
Vrina aqua
<
lb
/>
leuior.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012453
">
<
margin.target
id
="
marg1703
"/>
Vrina cur, &
<
lb
/>
quomodo
<
lb
/>
præſit
<
expan
abbr
="
vẽtris
">ventris</
expan
>
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
inflãmatio-ni
">inflammatio
<
lb
/>
ni</
expan
>
. </
s
>
<
s
id
="
s.012454
">Vrina cur
<
lb
/>
conturbetur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012455
">Similiores vrinæ ſunt aquæ ſpontè cali
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1704
"/>
<
lb
/>
dæ. </
s
>
<
s
id
="
s.012456
">Sunt in his, quæ ſulphur, & alumen
<
lb
/>
continent, aut ſalem, aut aſphaltum, tur
<
lb
/>
bulentiores ſunt, quoniam miſcentur ab
<
lb
/>
externo calore: quæ verò ferrum aut ar
<
lb
/>
gentum, vel æs, claræ: nam à natura
<
lb
/>
miſcente, metallorum excremento tales
<
lb
/>
fiunt: has igitur ars imitari nequit, priores
<
lb
/>
autem poteſt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1705
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012457
">
<
margin.target
id
="
marg1704
"/>
Thermæ an
<
lb
/>
arte poſſint
<
lb
/>
confici.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012458
">
<
margin.target
id
="
marg1705
"/>
Cœleſtium,
<
lb
/>
&
<
expan
abbr
="
terreſtriũ
">terreſtrium</
expan
>
<
lb
/>
in producen
<
lb
/>
do
<
expan
abbr
="
diſcrimẽ
">diſcrimen</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012459
">Eſt enim cœleſtis ille calor, qui verè miſ
<
lb
/>
cet, vt ſæpiùs dictum eſt atque hic tale
<
lb
/>
aliquid efficit, quale ipſum eſt, quod
<
lb
/>
habet potentia. </
s
>
<
s
id
="
s.012460
">Calor enim cœli eſt in
<
lb
/>
eo, quod potentia hominem continet, ſed
<
lb
/>
hominem actu procreat: ſed calor iſte no
<
lb
/>
ſter naturalis potentia tale efficit, quale
<
lb
/>
eſt id, quo continetur, velut homo non
<
lb
/>
hominem generat ſubitò, & abſque me
<
lb
/>
dio, imò ſemen, quod potentia eſt ho
<
lb
/>
mo, cùm ab homine ipſo, tum viuente
<
lb
/>
decidatur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012461
">Sed vt diſcrimen, ita ſimilitudo, in qua
<
arrow.to.target
n
="
marg1706
"/>
<
lb
/>
ſpeculanda non leui conſideratione opus eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012462
">Sydera ibi, hîc gemmæ: intellectus ibi, &
<
lb
/>
mouentes ſubſtantiæ, hîc verò animalia ge
<
lb
/>
nerum diuerſorum: varia ibi corporum ſub
<
lb
/>
ſtantia, atque ſpiſſitudo, hic terræ, & aquæ &
<
lb
/>
aëris varietas maxima: ibi miracula, &
<
lb
/>
monſtra plura, vt acies, enſes, hîc partus
<
lb
/>
bicipites, piloſi, dentatique infantes: ibi
<
lb
/>
ſubſtantiæ quædam corporibus iunctæ, vt
<
lb
/>
hîc plantæ, & metallica: motus ibi peren
<
lb
/>
nes, hîc aquæ circuitus: ibi lux, lumenque,
<
lb
/>
ſed & hîc. </
s
>
<
s
id
="
s.012463
">In vniuerſum, tot tantaque na
<
lb
/>
tura hæc æmula ſuperiorum, quot ibi erant,
<
lb
/>
per genera ac ſpecies, & accidentia finxit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012464
">Propria vis quædam in illis, manifeſtior
<
lb
/>
in mòrtalibus. </
s
>
<
s
id
="
s.012465
">Quædam tamen cùm occulta
<
lb
/>
videantur, ratione procedere manifeſtiſſi
<
lb
/>
mam habent cauſam: vt propter quid eſt,
<
lb
/>
quòd caro vituli cùm humidior ſit, ſucco
<
lb
/>
ſior ac pinguior bouina? </
s
>
<
s
id
="
s.012466
">vt etiam Galenus
<
lb
/>
teſtatur: attamen ius è carne bouis ſuccu
<
lb
/>
lentum eſt ac pingue, è vitulina inane ac
<
lb
/>
inſipidum. </
s
>
<
s
id
="
s.012467
">Cauſa eſt, quoniam in bouina
<
lb
/>
carne pingue illud denſius eſt, quàm in
<
lb
/>
vitulina, ideoque minime exhalat ob
<
expan
abbr
="
ignẽ
">ignem</
expan
>
,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1707
"/>
<
lb
/>
aquamque pinguem reddit. </
s
>
<
s
id
="
s.012468
">Cur butyrum
<
lb
/>
prohibet quandoque ne aqua ebulliat? </
s
>
<
s
id
="
s.012469
">an
<
lb
/>
quia denſum cùm ſit, aëreum ac pingue,
<
lb
/>
trahit ad ſe vapores, qui feruere aquam fa
<
lb
/>
ciant? </
s
>
<
s
id
="
s.012470
">Cur argilla trahit impura? </
s
>
<
s
id
="
s.012471
">quòd
<
lb
/>
tenax ſit, nec calore diſſoluitur, ſed denſa
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.012472
">Itaque cùm feruent, miſcentur, hæ
<
lb
/>
rentque feſtucæ, ſcobs, terra, & quæcun
<
lb
/>
que talia ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.012473
">Nux verò cur celeriùs
<
lb
/>
pullos eoqui facit? </
s
>
<
s
id
="
s.012474
">an quia virtutem ha
<
lb
/>
bet aërem, & calorem penetrare cogit,
<
lb
/>
eo modo, quo ſuperiùs de ſinapi dictum
<
lb
/>
eſt?
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1708
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012475
">
<
margin.target
id
="
marg1706
"/>
Cœleſtium,
<
lb
/>
& morta
<
lb
/>
lium ſimili
<
lb
/>
tudo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012476
">
<
margin.target
id
="
marg1707
"/>
Cur ius ex
<
lb
/>
bouina car
<
lb
/>
ne ſuccoſius,
<
lb
/>
quam ex vi
<
lb
/>
tulina.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012477
">Cur buty
<
lb
/>
rum prohi
<
lb
/>
bet aquam
<
lb
/>
ne ebulliat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012478
">Argilla cur
<
lb
/>
impurum
<
lb
/>
trahat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012479
">Nux cur ad
<
lb
/>
coctionem
<
lb
/>
iuuet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012480
">
<
margin.target
id
="
marg1708
"/>
Balſamum
<
lb
/>
cur ex vno
<
lb
/>
puteo
<
expan
abbr
="
tãtum
">tantum</
expan
>
<
lb
/>
irrigari poſ
<
lb
/>
ſet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012481
">Eadem ratione, cur balſamum non niſi
<
lb
/>
è quodam puteo irrigari poterat, qui pro
<
lb
/>
pinquus Nilo erat? </
s
>
<
s
id
="
s.012482
">an quia omne quod nu
<
lb
/>
tritur, tale eſt, quale nutrimentum? </
s
>
<
s
id
="
s.012483
">itaque
<
lb
/>
aqua. </
s
>
<
s
id
="
s.012484
">Nili tenuiſſima eſt, atque aëreæ ſub
<
lb
/>
ſtantiæ. </
s
>
<
s
id
="
s.012485
">Eadem imbuta certo bituminis
<
lb
/>
genere alere poteſt Balſami arbuſta, non
<
lb
/>
autem alia, niſi ei conſimilis. </
s
>
<
s
id
="
s.012486
">Similiter </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>