Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012527
">
<
pb
pagenum
="
634
"
xlink:href
="
016/01/281.jpg
"/>
quid hæc nunc ſcriptura ab intellectu meo
<
lb
/>
differt? </
s
>
<
s
id
="
s.012528
">Intellectus verò meus eſt, quicquid
<
lb
/>
in me boni eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012529
">Sic igitur qui hæc leget, an
<
lb
/>
nos poſt bis mille, intellectum meum vide
<
lb
/>
bit, & aſſequetur. </
s
>
<
s
id
="
s.012530
">Atque hæc eſt vniuſcuiuſ
<
lb
/>
que intellectus perpetuitas, non autem æter
<
lb
/>
nitas. </
s
>
<
s
id
="
s.012531
">Manet ergo poſt fata quod optimum
<
lb
/>
eſt in nobis, etiam præter ſcripta, audiéntque
<
lb
/>
ſecula loquentem me: ita ex mortali homine
<
lb
/>
fit aliquid, quod ſemper manet: intellectus,
<
lb
/>
autem, & quod intelligitur vnum ſunt, &
<
lb
/>
ſubſtantia æterna. </
s
>
<
s
id
="
s.012532
">Dictum eſt autem de hoc
<
lb
/>
aliàs. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012533
">
<
margin.target
id
="
marg1715
"/>
Qui pauca
<
lb
/>
ſcripſerunt,
<
lb
/>
nullius au
<
lb
/>
ctoritatis eſ
<
lb
/>
ſe debent,
<
lb
/>
præterquam
<
lb
/>
in Poëſi, &
<
lb
/>
Mathemati
<
lb
/>
ca.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012534
">Gloria cur
<
lb
/>
expectatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012535
">In Poëſi tamen, qui parùm ſcribit, cùm
<
lb
/>
furore agatur, iudicium habere poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012536
">Et
<
lb
/>
in Mathematicis, quia ſolum probantur,
<
lb
/>
quæ finem habent, & qua ad demonſtran
<
lb
/>
dum finem ſunt neceſſaria: cùm tamen ob
<
lb
/>
id etſi multò plura ſcirent Euclides, & Ar
<
lb
/>
chimedes, quàm ſcripſerint, laudantur
<
lb
/>
magis, & in his atque probantur, qui plu
<
lb
/>
ra ſcripſerunt, vt Homerus, Virgilius,
<
lb
/>
Naſo, Archimedes, Euclides, Ptolomæus:
<
lb
/>
quàm qui pauca, vt Theocritus, Perſius,
<
lb
/>
Catullus aut Nicomachus, Diocles, & Ar
<
lb
/>
chitas.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1716
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012537
">
<
margin.target
id
="
marg1716
"/>
Theonis
<
lb
/>
laus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012538
">Sphæræ ad
<
lb
/>
aliorum cor
<
lb
/>
porum capa
<
lb
/>
citatem pro
<
lb
/>
portio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012539
">Im verò & inter celebres authores repo
<
lb
/>
natur Theon, qui Euclidis elementa, &
<
lb
/>
Ptolemæi magnam expoſuit compoſitionem.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012540
">Hic inter cætera inuenta demonſtrandi
<
lb
/>
ſphæram, omnium corporum eſſe capaciſ
<
lb
/>
ſimam. </
s
>
<
s
id
="
s.012541
">Ea ratio vt demonſtrat, ita etiam
<
lb
/>
arte verum hoc eſſe deprehendimus: etſi non
<
lb
/>
ad amuſſim, qualis ſit ratio capacitatis ſphæ
<
lb
/>
ræ ad reliqua corpora. </
s
>
<
s
id
="
s.012542
">Si igitur cubi latus
<
lb
/>
ſit quatuor, corpus ipſum erit 64. & am
<
lb
/>
bitus omnium ſuperficierum 96. at ſphæra,
<
lb
/>
cuius ambitus eſt 96. habet ex Archimede
<
lb
/>
maiorem circulum 24. ad vnguem: igi
<
lb
/>
tur demetiens erit ex Archimede cùm
<
lb
/>
area ſit 24. fermè quinque & dimidium
<
lb
/>
Igitur cylindrus ſuper maiorem circulum
<
lb
/>
erit quaſi 122. fit enim ex dimetiente in ba
<
lb
/>
ſin: at cylindrus ſuper circulum maximum
<
lb
/>
ſphæræ ex Archimede eſt ſeſquialter illi:
<
lb
/>
igitur cùm cylindrus ſit 132. fermè, erit
<
lb
/>
ſphæra quaſi 88. igitur cùm vbi ambitus eſt
<
lb
/>
96. ipſe cubus ſolidus eſt 64. cum autem
<
arrow.to.target
n
="
marg1717
"/>
<
lb
/>
ſphæræ ambitus eſt 96. ipſa ſphæra eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012543
">88.
<
lb
/>
igitur proportio ſphæræ ad cubum, cùm am
<
lb
/>
bitus eſt, idem erit fermè, & propinquiſ
<
lb
/>
ſima ei, quæ eſt 11. ad 8. Faciliùs demon
<
lb
/>
ſtrantur hæc in plano, corpora enim ſolida
<
lb
/>
omnia, quæ ſphæra includi poſſunt, cer
<
lb
/>
ta ratione in libris de Varietate rerum,
<
lb
/>
qualiter in plano poſſent deſcribi, docui
<
lb
/>
mus. </
s
>
<
s
id
="
s.012544
">Nunc ſphæram leui labore, & par
<
lb
/>
uo errore ex ambitu conficere, propoſitum
<
lb
/>
eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012545
">Typographicæ enim arti, ſeu cœleſtem,
<
lb
/>
ſeu terrenam conficere velimus, vtiliſſimum
<
lb
/>
hoc eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012546
">Proponamus ſphæram, cuius æqui
<
lb
/>
noctij circulus ſit 44. & diuidatur ſex circu
<
lb
/>
lis maioribus, per polos ductis in duode
<
lb
/>
cim partes æquales: ſeparentúrque duode
<
lb
/>
cim illæ zonæ, dico eas in plano extendi
<
lb
/>
poſſe, vt non lædantur. </
s
>
<
s
id
="
s.012547
">Quamobrem ex ſo
<
lb
/>
lido ad planum, & ex plano rurſus ad ſoli
<
lb
/>
dum, abſque errore notatu digno, tranſi
<
lb
/>
tus mutuus fiet: vt quæ in ſolido ratione
<
lb
/>
inuenta ſunt, poſſint in plano fingi: & in
<
lb
/>
plano ficta, ad ſolidum redigi. </
s
>
<
s
id
="
s.012548
">Maximum
<
lb
/>
enim, ſi quod erit diſcrimen, in medio erit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012549
">Pars ea 3 2/3 ex 44. in ſphæra habet. </
s
>
<
s
id
="
s.012550
">Sinus
<
lb
/>
igitur eius eſt quarta pars diametri, id eſt
<
lb
/>
3 1/2 duc in ſe fit 12 1/4 & tantùm debet produ
<
lb
/>
ci ex 14. diuiſo in duas partes. </
s
>
<
s
id
="
s.012551
">Igitur partes
<
lb
/>
erunt fermè 13 1/16 & 15/15. hæc igitur eſt ſagit
<
lb
/>
ta: quadrata igitur ſinus, & ſagittæ iuncta
<
lb
/>
ſunt 13 33/256. Igitur latus quod arcui par
<
lb
/>
tium 3 2/3 ſubtenditur, parùm differt à 3
<
lb
/>
5/8. Igitur arcus à recta ſua diſcrimen eſt
<
lb
/>
1/24. Quare ad partem æquinoctij interceptam
<
lb
/>
1/88 inſenſibile prorſus. </
s
>
<
s
id
="
s.012552
">Et hæc ratio in om
<
lb
/>
nibus parallelis eſt obſeruanda, vt ex his,
<
lb
/>
quæ in ſeptimo ſuper Euclidem demonſtra
<
lb
/>
uimus, patet, in paruis quoque minùs con
<
lb
/>
ſpicua erit. </
s
>
<
s
id
="
s.012553
">Quare ſeu in charta, ſeu in pa
<
lb
/>
pyro, dum extenditur, nihil differt. </
s
>
<
s
id
="
s.012554
">Atque
<
lb
/>
eo modo ſenſu deprehendi etiam poteſt
<
lb
/>
proportio ſphæræ ad reliqua omnia corpo
<
lb
/>
ra, quæ ambitum æqualem habent. </
s
>
<
s
id
="
s.012555
">Cùm
<
lb
/>
verò, vr ſuperiùs dictum eſt, leuis ſit ſphæ
<
lb
/>
rica figura, & plus continet, omnia quaſi
<
lb
/>
quendam habent ſenſum: nam quò plus
<
lb
/>
continet, eò robuſtior redditur ad reſiſten
<
lb
/>
dum: itaque elementa liquida, maximè vt
<
lb
/>
aër, & aqua, & obſcurius terra, in rotundam
<
lb
/>
formam ſpontè ſe vertunt, vt tutiſſimam ab
<
lb
/>
externa iniuria.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1718
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012556
">
<
margin.target
id
="
marg1717
"/>
Sphæra quo
<
lb
/>
modo ex pla
<
lb
/>
nis fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.012557
">
<
margin.target
id
="
marg1718
"/>
Viuentium
<
lb
/>
facultates
<
lb
/>
tres princi
<
lb
/>
pales, &
<
lb
/>
quatuor
<
lb
/>
ſeruientes.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.012558
">Verùm viuentia ipſa præter hunc laten
<
lb
/>
tem ſenſum alias habent facultates: princi
<
lb
/>
pales tres, generationem, nutritionem, au
<
lb
/>
gmentum. </
s
>
<
s
id
="
s.012559
">Quatuor his ſeruientes: attra
<
lb
/>
ctionem, quæ fit à magno calore, & multo
<
lb
/>
humido: retentricem, quæ ſpecies attra
<
lb
/>
ctionis leuis: nam quæ attrahit, retinet
<
lb
/>
etiam, ideò à maiore calore trahitur, & ca
<
lb
/>
lore ille humido non indiget. </
s
>
<
s
id
="
s.012560
">Si verò calor
<
lb
/>
ſit paruus, & humidum abundet, expellitur:
<
lb
/>
cum verò calor, & humidum maxima ſunt,
<
lb
/>
concoquitur. </
s
>
<
s
id
="
s.012561
">Maximus igitur calor aut cum
<
lb
/>
maximo humido eſt, & concoquit: aut cùm
<
lb
/>
mediocri, & trahit: mediocris calor cum
<
lb
/>
multo humido expellit, abſque humido
<
lb
/>
retinet. </
s
>
<
s
id
="
s.012562
">Sunt & tria genera cauſarum,
<
lb
/>
trium virtutum in animalibus præter has:
<
lb
/>
nam cùm quæ retinet, trahit, expellitve,
<
lb
/>
non tamen quæ concoquit, fieri poſſint à
<
lb
/>
villis ſeu fibris: fiunt etiam à muſculis vo
<
lb
/>
luntati obedientibus: tertio a vacuo, vt in
<
lb
/>
corde. </
s
>
<
s
id
="
s.012563
">De his verò aliàs dictum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.012564
">Expul
<
lb
/>
tricis in plantis: indicia, & exemplum à la
<
lb
/>
chrymis earum, ſumendum eſt: nam odiſſe
<
lb
/>
videntur, quod expellunt, & fugiunt, quan
<
lb
/>
tum licet. </
s
>
<
s
id
="
s.012565
">Verùm cum inſtrumentis ad fu
<
lb
/>
gam aptis careant, expellunt potiùs. </
s
>
<
s
id
="
s.012566
">At ani
<
lb
/>
malium nonnulla genera, vt grues ac hirun
<
arrow.to.target
n
="
marg1719
"/>
<
lb
/>
dines, verno tempore ad nos veniunt, æſtuo
<
lb
/>
ſam regionem fugientes: autemno timen
<
lb
/>
tes hyemem, in calidas regiones caternatim
<
lb
/>
commigrant, vnde videntur in Alexandria.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.012567
">Iam infinitum ſit, ſi velim artium omnium
<
lb
/>
mira inuenta explicare, ſed hæc pro exem
<
lb
/>
plo ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.012568
">Animaduerti ſaltantes procul ma
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1720
"/>
<
lb
/>
gis è ſublimi loco ſaltare: id qua ratione fo
<
lb
/>
ret, quærere volui. </
s
>
<
s
id
="
s.012569
">Igitur planum AB, in
<
lb
/>
plano ex A in C, ſaltus fiat: ſit murus erectus
<
lb
/>
ſuper planum A D: dico quòd ex D, ſalta-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>