Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
281
281
282
282
283
283
284
284
285
285
286
286
287
287
288
288
289
289
290
290
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.012598">
                <pb pagenum="636" xlink:href="016/01/283.jpg"/>
              omnia cuiuſdam præſtigiatrici artis opus po­
                <lb/>
              tius, quàm vel dæmonum, aut multò minus
                <lb/>
              miracula: ſed tamen quæ admirabilior eſſet,
                <lb/>
              quàm humanâ cogitatione poſſemus eam
                <lb/>
              aſſequi. </s>
              <s id="s.012599">Et niſi plures diuerſas chartas exci­
                <lb/>
              pere aliquando iuſſiſſet, ſuſpicatus fuiſſem
                <lb/>
              cumulum illum ſuppoſuiſſe, qui ex vniuſ­
                <lb/>
              modi chartis conſtaret, veluti geminorum
                <lb/>
              florum. </s>
              <s id="s.012600">Nam ea techna fieret, vt quicunque
                <lb/>
              chartam detraheret, ſemper in eandem inci­
                <lb/>
              dere videretur. </s>
              <s id="s.012601">Sed (vt dixi)varietas reliqua­
                <lb/>
              rum obſtabat. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012602">
                <margin.target id="marg1723"/>
              Damauti
                <lb/>
              ſeu Dalmagi
                <lb/>
              Hiſpani præ­
                <lb/>
              ſtigiatoris
                <lb/>
              hiſtoriis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012603">Quicquid ſit, memini me legiſſe hanc ar­
                <lb/>
              tem, háſque præſtigias, è nouo orbe tranſla­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1724"/>
                <lb/>
              tas eſſe, vbi earum miri ſunt artifices. </s>
              <s id="s.012604">Certum
                <lb/>
              eſt, antiquos authores non cognouiſſe, aut
                <lb/>
              adoraſſe: vt apud Pharaonem, & de Simone
                <lb/>
              Mago legitur. </s>
              <s id="s.012605">Cúmque tam mirabilis ſit hæc
                <lb/>
              ars, attamen nullo in pretio habetur, cùm vel
                <lb/>
              coquus, non vulgaris aliquam retineat exi­
                <lb/>
              ſtimationem. </s>
              <s id="s.012606">Cauſa multiplex eſt, vt opinor:
                <lb/>
              primò, quòd circa inutilia verſetur. </s>
              <s id="s.012607">Secundò,
                <lb/>
              quòd à vilibus hominibus tractetur. </s>
              <s id="s.012608">Tertiò,
                <lb/>
              quòd diuinitatis olim præſidio inniterentur,
                <lb/>
              nunc deſtituta ſit. </s>
              <s id="s.012609">Accedit quòd legibus dam­
                <lb/>
              netur: quodque decepti olim Principes dum
                <lb/>
              fruſtra ſperarent, contemptui expoſiti ſint.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012610">Etenim quid iuuat, aut ignem vorare, aut
                <lb/>
              efflare? </s>
              <s id="s.012611">Nam aut qui vorant illum, prius col­
                <lb/>
              lecta ſub lingua ſaliua extinguunt: qui
                <lb/>
              efflant, cotto & ſtupæ inuoluunt. </s>
              <s id="s.012612">Audaciæ
                <lb/>
              potius hæc ſunt portenta quàm ingenij. </s>
              <s id="s.012613">Infi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1725"/>
                <lb/>
              nita ſunt huius artis inuenta, transferre, oc­
                <lb/>
              culere, vorare, ex oculis, è fronte humorem
                <lb/>
              copioſum elicere, ab ore clauos, filúmque
                <lb/>
              educere, vitrum mandere, brachia, manúſve
                <lb/>
              ſtylo penetrare, nectere cathenas ferreas cir­
                <lb/>
              culis integris manentibus, imò quod maius
                <lb/>
              eſt ſurſum proiectos tres annulos deſcendere
                <lb/>
              vidi inuicem implicitos, cùm integri eſſent
                <lb/>
              & ſeparati antequàm, & dum proiiceren­
                <lb/>
              tur: formas varias in vno, eodémque libel­
                <lb/>
              lo oſtendunt, ſemper prioribus abſcenden­
                <lb/>
              tibus: enſem ab acie nudo ventre, vſque
                <lb/>
              ad capulum premendo flectunt, alij ab dere
                <lb/>
              illum, & abſcondere penetrantem videntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012614">Puerum ſine capite, caput ſine puero oſten­
                <lb/>
              dunt, viuunt tamen omnia, & nihil detri­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1726"/>
                <lb/>
              menti puer patitur interim. </s>
              <s id="s.012615">Iam ſi enume­
                <lb/>
              rem, quot, quantáque ſtatuis ligneis paruis,
                <lb/>
              magatellos vocat vulgus, dies me deficiet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012616">Nam ludunt, pugnant, venantur, ſaltant,
                <lb/>
              tuba canunt, coquinariam exercent artem,
                <lb/>
              atque hæc omnia, vt mirabilia ſunt, ita nul­
                <lb/>
              lius (vt dixi) vilitatis, & cùm reſciueris ra­
                <lb/>
              tionem qua oculos fallunt, ea autem duobus
                <lb/>
              conſtat inſtrumentis variis ad hoc paratis,
                <lb/>
              manuumque agilitate, nec ſi te docere velint
                <lb/>
              precariò digneris diſcere. </s>
              <s id="s.012617">Solùm quæ in ore
                <lb/>
              abſcondunt ratione naturali conſtant, nam
                <lb/>
              latent poſt columellam in quodam amplo
                <lb/>
              ſpatio, quòd aſperam arteriam, atque gulam,
                <lb/>
              & os palati interiacet: alij verò etiam vo­
                <lb/>
              rant, & cùm volunt, euomunt, longa conſue­
                <lb/>
              tudine adiuti. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012618">
                <margin.target id="marg1724"/>
              Cur iocula
                <lb/>
              riæ artis pe­
                <lb/>
              riti nullo in
                <lb/>
              pretio ha­
                <lb/>
              beantur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012619">
                <margin.target id="marg1725"/>
              Ioculariæ
                <lb/>
              artis opera.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012620">
                <margin.target id="marg1726"/>
              Quomodo in
                <lb/>
              ore res oc­
                <lb/>
              cultent.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012621">Fingunt alij vulnera adeò ad viuum, vt
                <lb/>
              chirurgos fallant. </s>
              <s id="s.012622">In manus dorſo fruſtrum
                <lb/>
              maſſæ tenuis fidibus interpoſitis compla­
                <lb/>
              nant: diuidunt gladio ad cutim vſque rimas
                <lb/>
              ſanguine recenti ſpargunt, miraberis. </s>
              <s id="s.012623">Talia
                <lb/>
              multa vir Græcus amicus noſter propoſita
                <lb/>
              mercede docebat. </s>
              <s id="s.012624">Nuper Phratrius quidam
                <lb/>
              Mantuanus ſenex, Petro Mariæ Locarno im­
                <lb/>
              poſita ſecuri, quàm nuper acuerat, ſuper cu­
                <lb/>
              tem è regione lienis claua ferrea, quàm dex­
                <lb/>
              tra habebat ponderis librarum duodecim,
                <lb/>
              cùm ſecurim ſiniſtra continet ſex magnis
                <lb/>
              ictibus (dictu incredibile ) vna die percuſſit,
                <lb/>
              ſequenti tribus, nec diuiſit cutim: ſed tamen
                <lb/>
              ſecuris acies quaſi rimam reliquit. </s>
              <s id="s.012625">Intus ve­
                <lb/>
              rò in ſubiectis membris, rugarum inſtar, il­
                <lb/>
              lata vulnera deprehendebantur. </s>
              <s id="s.012626">Dedit &
                <lb/>
              hic egregius vir vomitorium medicamen­
                <lb/>
              tum, quo penè peremit hominem, nec tamen
                <lb/>
              venter detumuit, nec lien ſolutus eſt. </s>
              <s id="s.012627">Conſtat
                <lb/>
              igitur cedente ventre, & percutientis dexte­
                <lb/>
              ritate, non verbulis illis miſeris, quæ ob­
                <lb/>
              murabat, interim non penetraſſe ſecurim:
                <lb/>
              forſitan & aciei clam obducta cera. </s>
              <s id="s.012628">Omnia
                <lb/>
              credas potius, quàm miraculum, quòd irri­
                <lb/>
              tum ſit: aut præcantationem, vel dæmonas,
                <lb/>
              vbi non illuſio ſenſuum, ſed res feria agitur,
                <lb/>
              ſeu quid diuiditur, aut frangitur, aut non fit
                <lb/>
              cùm fieri debeat, aut transfertur, dæmonas
                <lb/>
              carneos ipſis veris dæmonibus callidiores
                <lb/>
              eſſe ſcito. </s>
              <s id="s.012629">Verùm qui venena deuorant, & ſi
                <lb/>
              fraude ſæpe id fingant, periculoſiore tamen
                <lb/>
              exemplo, ac quod multis malè ceſſit, agunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012630">Ipſi tamen circulatores, præſtigiis ſi locus
                <lb/>
              non ſit, copioſo prius ingeſto butyro aduer­
                <lb/>
              ſum ea ſe muniunt. </s>
              <s id="s.012631">Alij tractant ſerpentes,
                <lb/>
              ſed vel innoxios, vel exenteratis prius den­
                <lb/>
              tibus, vel fame prius maceratos, vel frigo­
                <lb/>
              re torpentes, vel educatos familiariter. </s>
              <s id="s.012632">Vn­
                <lb/>
              de aliis temeritatem ſolùm ſine auxilio ad­
                <lb/>
              dunt, hiſque exemplis egregiè ſimplicibus
                <lb/>
              viris, tum pueris nocent, exponúntque pe­
                <lb/>
              riculis, vnde iure circulatores, ſycophantæ­
                <lb/>
              que ac impoſtores dicuntur, & infames ha­
                <lb/>
              bentur. </s>
              <s id="s.012633">Et nunc etiam aliquibus in vrbi­
                <lb/>
              bus puniuntur, tanquam malum abſque
                <lb/>
              nono afferentes. </s>
              <s id="s.012634">Sunt qui temere perculſos
                <lb/>
              diuino afflatu ſe fingant, res prorſus mira
                <lb/>
              ob perſeuerantiam, quàm conſuetudine ſibi
                <lb/>
              pararunt. </s>
              <s id="s.012635">Alij ſunt è minorum genere, &
                <lb/>
              ſaltatores, qui præterquàm quòd ſint inno­
                <lb/>
              xij: etiam delectant plurimùm, nec hi legibus
                <lb/>
              vllibi prohibentur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012636">Audaciores his ſunt, quos funambulos
                <lb/>
              vocamus. </s>
              <s id="s.012637">Iam verò in iſtis, artis aliquid
                <lb/>
              eſt, & naturalis rationis plus: propterea
                <lb/>
              de illis tractare incipiam, quaſi ab initio
                <lb/>
              naturalis magiæ originem ducens. </s>
              <s id="s.012638">Eſt enim
                <lb/>
              magia, cùm rationibus naturalibus, occul­
                <lb/>
              tis tamen aliquid mirabile perficitur. </s>
              <s id="s.012639">Er­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1727"/>
                <lb/>
              go funambulorum ratio hæc eſt. </s>
              <s id="s.012640">Vir au­
                <lb/>
              dax & exercitatus ſuper funem diſtentum
                <lb/>
              admodum, nudis pedibus inambulat, dex­
                <lb/>
              tra læuáque pondus decem, aut quindecim,
                <lb/>
              vel etiam 20. librarum plumbeum conti­
                <lb/>
              net, cùm ad dextram inclinatur intentus
                <lb/>
              operi ( ob hoc audaciſſimum eſſe oportet)
                <lb/>
              ſiniſtram intendit, ac extendit, remittit ac
                <lb/>
              contrahit dextram, ita antequàm vi dex­
                <lb/>
              tra præponderet ſiniſtræ, pondera æquat,
                <lb/>
              & corpus reducit ad æquilibrium, inde
                <lb/>
              ſenſim & pondera, & brachia priſtino ſta­
                <lb/>
              tui reſtituit. </s>
              <s id="s.012641">Hoc autem neceſſarium eſt:
                <lb/>
              nam antequàm caſurus ſit, oportet partem
                <lb/>
              alteram altera certa proportione pondere </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>