1cauſa liberati.
Non paruam ſomni curam ha
bendam cenſeo, qui præterquam quòd ſaluti
hominis ſit neceſſarius, tertiam ipſius vitæ
partem occupat. Quæ igitur arteriis tempo
rum, & manum ac pedum illinuntur, tum
etiam magis colli, vbi ſunt quas ſoporarias
vocamus, in vaporem, & halitum conuerſa
ſtatim occupant ſpiritus ac mentem, adeò
vt etiam per vigilias multa videri facere poſ
ſint. Sicut & fumi quarundam rerum, quæ
propiores ſunt veneficio, quàm ſoporiferis.
Inſomnia verò terrifica plerunque, aut an
tecedunt, aut ſubſequuntur magnas calami
tates. Si enim ob memoriam ſubeunt præ
ceſſit infortunium. Sin autem ob humores
fiant, mortem, aut grauem morbum præſa
giunt: horum enim cauſa in corpore eſt.
Quòd ſi ab aſtris contingant, carceres, iniu
rias, exilia, iacturámque corporis ſignifica
bunt. Non enim impreſſionis ſignificatum
abſque imprimente cauſa. Significatum au
tem in homine eſt. Si verò ab anima id eue
niat, conſenſu mouetur, & ob id charæ per
ſonæ amiſſionem declarat. Hæc igitur talia eſſe
eſſe debent, vt ſomnus ob id ſoluatur: vin
citur enim quies tunc ab affectu. Aut ſi pau
lò pòſt omninò ſoluatur ſomnus. Inſpicere
etiam oportet an violentum aliquid turba
rit antè animam: vt cibi, potuſve copia, aut
qualitas praua, aut intempeſtiua aſſumptio:
an agitatio corporis magna, aut animi, velut
metus, & maximè: hæc enim terrores inanes,
& vanas etiam ſpes excitare ſolent. At de
ſomniorum ſignificatis integrè à nobis tra
ctatum eſt. Vigilias autem non eſt cur do
ceam facere: nam camphora cum aceto ar
teriis illita, etſi minus prodeſt oculis, vigila
re facit, vt ruta, caſtoreúmque. Quòd facies
illita ſepo vrſi, debeat intellectum augere,
non videtur habere cauſam, ſi verum ſit. Sed
quòd mulæ medulla pota ſtupidum reddat,
etſi eſſe poſſit, non tamen apud me certum
eſt. Sed quòd ſudor mulæ vtero impoſitus,
prohibeat concipere mulierem hoc ſatis eſt
veriſimile. Sed & quòd oculus canis nigri in
manu detentus, prohibeat ne canes latrent,
faueátque non parum furibus & adulteris,
hoc eſſe poteſt propter odorem: nam canes
(vt notum eſt) mirum in modum percipiunt
odores, quamuis tenuiſſimos. In recenti igi
tur oculo, non olim eruto, ſi modò hoc ve
rum eſt, experiri licet.
bendam cenſeo, qui præterquam quòd ſaluti
hominis ſit neceſſarius, tertiam ipſius vitæ
partem occupat. Quæ igitur arteriis tempo
rum, & manum ac pedum illinuntur, tum
etiam magis colli, vbi ſunt quas ſoporarias
vocamus, in vaporem, & halitum conuerſa
ſtatim occupant ſpiritus ac mentem, adeò
vt etiam per vigilias multa videri facere poſ
ſint. Sicut & fumi quarundam rerum, quæ
propiores ſunt veneficio, quàm ſoporiferis.
Inſomnia verò terrifica plerunque, aut an
tecedunt, aut ſubſequuntur magnas calami
tates. Si enim ob memoriam ſubeunt præ
ceſſit infortunium. Sin autem ob humores
fiant, mortem, aut grauem morbum præſa
giunt: horum enim cauſa in corpore eſt.
Quòd ſi ab aſtris contingant, carceres, iniu
rias, exilia, iacturámque corporis ſignifica
bunt. Non enim impreſſionis ſignificatum
abſque imprimente cauſa. Significatum au
tem in homine eſt. Si verò ab anima id eue
niat, conſenſu mouetur, & ob id charæ per
ſonæ amiſſionem declarat. Hæc igitur talia eſſe
eſſe debent, vt ſomnus ob id ſoluatur: vin
citur enim quies tunc ab affectu. Aut ſi pau
lò pòſt omninò ſoluatur ſomnus. Inſpicere
etiam oportet an violentum aliquid turba
rit antè animam: vt cibi, potuſve copia, aut
qualitas praua, aut intempeſtiua aſſumptio:
an agitatio corporis magna, aut animi, velut
metus, & maximè: hæc enim terrores inanes,
& vanas etiam ſpes excitare ſolent. At de
ſomniorum ſignificatis integrè à nobis tra
ctatum eſt. Vigilias autem non eſt cur do
ceam facere: nam camphora cum aceto ar
teriis illita, etſi minus prodeſt oculis, vigila
re facit, vt ruta, caſtoreúmque. Quòd facies
illita ſepo vrſi, debeat intellectum augere,
non videtur habere cauſam, ſi verum ſit. Sed
quòd mulæ medulla pota ſtupidum reddat,
etſi eſſe poſſit, non tamen apud me certum
eſt. Sed quòd ſudor mulæ vtero impoſitus,
prohibeat concipere mulierem hoc ſatis eſt
veriſimile. Sed & quòd oculus canis nigri in
manu detentus, prohibeat ne canes latrent,
faueátque non parum furibus & adulteris,
hoc eſſe poteſt propter odorem: nam canes
(vt notum eſt) mirum in modum percipiunt
odores, quamuis tenuiſſimos. In recenti igi
tur oculo, non olim eruto, ſi modò hoc ve
rum eſt, experiri licet.
Ergo omnia talia aliquando quidem ope
rantur, quandoque verò non: nec rhabar
barum omne, nec ſemper bilem purgat: vt
antiquum inane, leue, carioſum in pituitoſo,
hyeméque admodum frigida: vel in corpore
robuſtiore. Quare ergo vis, vt quæ hîc di
cuntur, nunquam fallant? cùm res omnes
mortales errori ſubiiciantur: & tamen hæc
quæ dixi, verſa ſunt vniuerſim, quæque ego
probaui. Dicunt quòd lapis à cane morſus in
potu ſumptus, facit hominem clamare. Igi
tur ſi clamat, vel cogitur, vel volens facit. Si
cogitur, noceat egregiè neceſſe eſt. At non
dicunt nocere. Si ſpontè clamat, igitur vel
ludit, atque ſid experimentum irridetur, vel
ſenſu caret: igitur adiicere oportet, ebriis da
tus: nec ſcio an etiam ſic verum ſit: attamen
nocet, & ad iram prouocat lapis à cane mor
ſus, ſi in potu ſumatur. Sic rectè forſan di
cunt, ſpumam cameli in potu datam ebrio,
illum reddere dæmoniacum: immodicè enim
ſicca cùm ſit, cerebrum iam imbecille acri
ter commouet. Ventriculum arietis in aqua
& vino coctum, pleroſque ouium morbos
ſanare in potu datum, haud immeritò pro
ditum eſt, nam ſympathia eſt. Sic & arietis
cornu, in ſparagos verti ſi ſepeliatur, ac pu
treſcat, tametſi non ſim expertus, multorum
tamen teſtimonio concredam. Non procul
eſt à Metamorphoſi hoc: ſed putredo, vt di
xi aliàs, mater eſt multarum rerum. Idem
cornu iuxta ficum ſepultum, eam adiuuat ad
celerem fructuum, vt dicunt, maturationem.
Teſtis dexter Pardi menſes cit, ſi quid aliud.
Eiuſdem verò fel, venenum eſt præſenta
neum quod in vna die occîdit. Ita ad ſtran
guriam lingua anſeris ebibita mirabilis: &
illius teſtes, tum leporis vterus, ad genera
tionem mirum in modum valent: valet &
piſcis qui ſquilla vocatur: quod mihi quan
doque ſucceſſit: oportet autem remota eſſe
impedimenta, & purgatum etiam corpus &
vterum.
rantur, quandoque verò non: nec rhabar
barum omne, nec ſemper bilem purgat: vt
antiquum inane, leue, carioſum in pituitoſo,
hyeméque admodum frigida: vel in corpore
robuſtiore. Quare ergo vis, vt quæ hîc di
cuntur, nunquam fallant? cùm res omnes
mortales errori ſubiiciantur: & tamen hæc
quæ dixi, verſa ſunt vniuerſim, quæque ego
probaui. Dicunt quòd lapis à cane morſus in
potu ſumptus, facit hominem clamare. Igi
tur ſi clamat, vel cogitur, vel volens facit. Si
cogitur, noceat egregiè neceſſe eſt. At non
dicunt nocere. Si ſpontè clamat, igitur vel
ludit, atque ſid experimentum irridetur, vel
ſenſu caret: igitur adiicere oportet, ebriis da
tus: nec ſcio an etiam ſic verum ſit: attamen
nocet, & ad iram prouocat lapis à cane mor
ſus, ſi in potu ſumatur. Sic rectè forſan di
cunt, ſpumam cameli in potu datam ebrio,
illum reddere dæmoniacum: immodicè enim
ſicca cùm ſit, cerebrum iam imbecille acri
ter commouet. Ventriculum arietis in aqua
& vino coctum, pleroſque ouium morbos
ſanare in potu datum, haud immeritò pro
ditum eſt, nam ſympathia eſt. Sic & arietis
cornu, in ſparagos verti ſi ſepeliatur, ac pu
treſcat, tametſi non ſim expertus, multorum
tamen teſtimonio concredam. Non procul
eſt à Metamorphoſi hoc: ſed putredo, vt di
xi aliàs, mater eſt multarum rerum. Idem
cornu iuxta ficum ſepultum, eam adiuuat ad
celerem fructuum, vt dicunt, maturationem.
Teſtis dexter Pardi menſes cit, ſi quid aliud.
Eiuſdem verò fel, venenum eſt præſenta
neum quod in vna die occîdit. Ita ad ſtran
guriam lingua anſeris ebibita mirabilis: &
illius teſtes, tum leporis vterus, ad genera
tionem mirum in modum valent: valet &
piſcis qui ſquilla vocatur: quod mihi quan
doque ſucceſſit: oportet autem remota eſſe
impedimenta, & purgatum etiam corpus &
vterum.
Pardi teſtis
dexter ma
ximum in pro
uocando men
ſes.
Eiuſdem fel
venenum
præſentaneum.
Ad ſtrangu
riam.
dexter ma
ximum in pro
uocando men
ſes.
Eiuſdem fel
venenum
præſentaneum.
Ad ſtrangu
riam.
Verùm ſi nati ſtatim moriantur nec edu
cari poſſunt, prægnans aſſiduè edat oua te
ſtudinum. Sed ſi cotoneo prægnans edat fre
quentius, naſcitur puer, aut puella ingenio
ſa, induſtriáque. Quid mirum, nam qui ab
ebriis generantur, aut qui capas edunt, aut
frequentius ieiunantibus, aut nimis ſtudio
ſis, plerunque redduntur inſani: nam nutri
mentum cerebri, & ſpiritus cum illo, ſi ma
lè afficiantur, tales procreant, quales fuerint
affectus: atque ita è triſtibus triſtes, aut ex
inuidentibus inuidi naſcuntur. Arcent igi
tur cotonea vapores à cerebro: quo fit vt
infantis ſubſtantia cerebri purior reddatur,
vnde ingenium clarius Galeno & medicis
omnibus teſtibus proficiſcitur. Vulgatum
eſt, quod cor ſimiæ prohibet pulſum cordis,
& curat comitiales, augétque audaciam &
intellectum. Quid mirum? quòd ſimilia à ſi
milibus egregiè iuuentur. Hoc enim vide
mus in ventriculis gallinarum, qui ante ci
bum aſſumpti, dummodo concoquantur, ſunt
enim difficiles, mirum in modum confirmant
ventriculum: tale enim conficitur, quod ali
tur (vt dixi)quale id quod alit. Aliqua tamen
non ſunt ſimilia, vt piri ſemina, quæ ſunt
pulmoni commoda non parum, vt Simeon
refert.
cari poſſunt, prægnans aſſiduè edat oua te
ſtudinum. Sed ſi cotoneo prægnans edat fre
quentius, naſcitur puer, aut puella ingenio
ſa, induſtriáque. Quid mirum, nam qui ab
ebriis generantur, aut qui capas edunt, aut
frequentius ieiunantibus, aut nimis ſtudio
ſis, plerunque redduntur inſani: nam nutri
mentum cerebri, & ſpiritus cum illo, ſi ma
lè afficiantur, tales procreant, quales fuerint
affectus: atque ita è triſtibus triſtes, aut ex
inuidentibus inuidi naſcuntur. Arcent igi
tur cotonea vapores à cerebro: quo fit vt
infantis ſubſtantia cerebri purior reddatur,
vnde ingenium clarius Galeno & medicis
omnibus teſtibus proficiſcitur. Vulgatum
eſt, quod cor ſimiæ prohibet pulſum cordis,
& curat comitiales, augétque audaciam &
intellectum. Quid mirum? quòd ſimilia à ſi
milibus egregiè iuuentur. Hoc enim vide
mus in ventriculis gallinarum, qui ante ci
bum aſſumpti, dummodo concoquantur, ſunt
enim difficiles, mirum in modum confirmant
ventriculum: tale enim conficitur, quod ali
tur (vt dixi)quale id quod alit. Aliqua tamen
non ſunt ſimilia, vt piri ſemina, quæ ſunt
pulmoni commoda non parum, vt Simeon
refert.
Ericij terreſtris cinis fiſtulas, & omnia vl
cera ſiccat: & ipſe eſus conſumit humidum
membrorum ſuperfluum: præcipuè valent il
lius iecur & renes, hócque receptum eſt à me
dicis. Ad illius pinguedinem pulices congre
gati aiunt. Inueni ad hirci ſanguinem in fouea
poſitum congregari polices, nec eſſet mirum:
nam ſi illis dulcior videatur, ad illum ve
nient. Sciebam olim, ſed oblitus ſum, pin
guedinem, quæ illita ligneo orbi, cimi
ces omnes ad ſe trahebat. Vnde infixo gla
dio, præcantare eos ille fingebat, quum
cera ſiccat: & ipſe eſus conſumit humidum
membrorum ſuperfluum: præcipuè valent il
lius iecur & renes, hócque receptum eſt à me
dicis. Ad illius pinguedinem pulices congre
gati aiunt. Inueni ad hirci ſanguinem in fouea
poſitum congregari polices, nec eſſet mirum:
nam ſi illis dulcior videatur, ad illum ve
nient. Sciebam olim, ſed oblitus ſum, pin
guedinem, quæ illita ligneo orbi, cimi
ces omnes ad ſe trahebat. Vnde infixo gla
dio, præcantare eos ille fingebat, quum