Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
281
281
282
282
283
283
284
284
285
285
286
286
287
287
288
288
289
289
290
290
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.012786">
                <pb pagenum="640" xlink:href="016/01/287.jpg"/>
              cauſa liberati. </s>
              <s id="s.012787">Non paruam ſomni curam ha­
                <lb/>
              bendam cenſeo, qui præterquam quòd ſaluti
                <lb/>
              hominis ſit neceſſarius, tertiam ipſius vitæ
                <lb/>
              partem occupat. </s>
              <s id="s.012788">Quæ igitur arteriis tempo­
                <lb/>
              rum, & manum ac pedum illinuntur, tum
                <lb/>
              etiam magis colli, vbi ſunt quas ſoporarias
                <lb/>
              vocamus, in vaporem, & halitum conuerſa
                <lb/>
              ſtatim occupant ſpiritus ac mentem, adeò
                <lb/>
              vt etiam per vigilias multa videri facere poſ­
                <lb/>
              ſint. </s>
              <s id="s.012789">Sicut & fumi quarundam rerum, quæ
                <lb/>
              propiores ſunt veneficio, quàm ſoporiferis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012790">Inſomnia verò terrifica plerunque, aut an­
                <lb/>
              tecedunt, aut ſubſequuntur magnas calami­
                <lb/>
              tates. </s>
              <s id="s.012791">Si enim ob memoriam ſubeunt præ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1750"/>
                <lb/>
              ceſſit infortunium. </s>
              <s id="s.012792">Sin autem ob humores
                <lb/>
              fiant, mortem, aut grauem morbum præſa­
                <lb/>
              giunt: horum enim cauſa in corpore eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012793">Quòd ſi ab aſtris contingant, carceres, iniu­
                <lb/>
              rias, exilia, iacturámque corporis ſignifica­
                <lb/>
              bunt. </s>
              <s id="s.012794">Non enim impreſſionis ſignificatum
                <lb/>
              abſque imprimente cauſa. </s>
              <s id="s.012795">Significatum au­
                <lb/>
              tem in homine eſt. </s>
              <s id="s.012796">Si verò ab anima id eue­
                <lb/>
              niat, conſenſu mouetur, & ob id charæ per­
                <lb/>
              ſonæ
                <expan abbr="amiſſionẽ">amiſſionem</expan>
              declarat. </s>
              <s id="s.012797">Hæc igitur talia eſſe
                <lb/>
              eſſe debent, vt ſomnus ob id ſoluatur: vin­
                <lb/>
              citur enim quies tunc ab affectu. </s>
              <s id="s.012798">Aut ſi pau­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1751"/>
                <lb/>
              lò pòſt omninò ſoluatur ſomnus. </s>
              <s id="s.012799">Inſpicere
                <lb/>
              etiam oportet an violentum aliquid turba­
                <lb/>
              rit antè animam: vt cibi, potuſve copia, aut
                <lb/>
              qualitas praua, aut intempeſtiua aſſumptio:
                <lb/>
              an agitatio corporis magna, aut animi, velut
                <lb/>
              metus, & maximè: hæc enim terrores inanes,
                <lb/>
              & vanas etiam ſpes excitare ſolent. </s>
              <s id="s.012800">At de
                <lb/>
              ſomniorum ſignificatis integrè à nobis tra­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1752"/>
                <lb/>
              ctatum eſt. </s>
              <s id="s.012801">Vigilias autem non eſt cur do­
                <lb/>
              ceam facere: nam camphora cum aceto ar­
                <lb/>
              teriis illita, etſi minus prodeſt oculis, vigila­
                <lb/>
              re facit, vt ruta, caſtoreúmque. </s>
              <s id="s.012802">Quòd facies
                <lb/>
              illita ſepo vrſi, debeat intellectum augere,
                <lb/>
              non videtur habere cauſam, ſi verum ſit. </s>
              <s id="s.012803">Sed
                <lb/>
              quòd mulæ medulla pota ſtupidum reddat,
                <lb/>
              etſi eſſe poſſit, non tamen apud me certum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1753"/>
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.012804">Sed quòd ſudor mulæ vtero impoſitus,
                <lb/>
              prohibeat concipere mulierem hoc ſatis eſt
                <lb/>
              veriſimile. </s>
              <s id="s.012805">Sed & quòd oculus canis nigri in
                <lb/>
              manu detentus, prohibeat ne canes latrent,
                <lb/>
              faueátque non parum furibus & adulteris,
                <lb/>
              hoc eſſe poteſt propter odorem: nam canes
                <lb/>
              (vt notum eſt) mirum in modum percipiunt
                <lb/>
              odores, quamuis tenuiſſimos. </s>
              <s id="s.012806">In recenti igi­
                <lb/>
              tur oculo, non olim eruto, ſi modò hoc ve­
                <lb/>
              rum eſt, experiri licet. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012807">
                <margin.target id="marg1749"/>
              Qui ſurgunt
                <lb/>
              in ſomno
                <lb/>
              quomodo co­
                <lb/>
              hibeantur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012808">
                <margin.target id="marg1750"/>
              Terror in
                <lb/>
              ſomno quid
                <lb/>
              ſignificet.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012809">
                <margin.target id="marg1751"/>
              Semniorum
                <lb/>
              verorum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012810">cauſæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012811">
                <margin.target id="marg1752"/>
              Vigilari quæ
                <lb/>
              faciant.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012812">
                <margin.target id="marg1753"/>
              Ad
                <expan abbr="prohibẽ">prohiben-
                  <lb/>
                dum</expan>
              ne mu­
                <lb/>
              lier concipiat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012813">Canes ne ad­
                <lb/>
              latrent.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012814">Ergo omnia talia aliquando quidem ope­
                <lb/>
              rantur, quandoque verò non: nec rhabar­
                <lb/>
              barum omne, nec ſemper bilem purgat: vt
                <lb/>
              antiquum inane, leue, carioſum in pituitoſo,
                <lb/>
              hyeméque admodum frigida: vel in corpore
                <lb/>
              robuſtiore. </s>
              <s id="s.012815">Quare ergo vis, vt quæ hîc di­
                <lb/>
              cuntur, nunquam fallant? </s>
              <s id="s.012816">cùm res omnes
                <lb/>
              mortales errori ſubiiciantur: & tamen hæc
                <lb/>
              quæ dixi, verſa ſunt vniuerſim, quæque ego
                <lb/>
              probaui. </s>
              <s id="s.012817">Dicunt quòd lapis à cane morſus in
                <lb/>
              potu ſumptus, facit hominem clamare. </s>
              <s id="s.012818">Igi­
                <lb/>
              tur ſi clamat, vel cogitur, vel volens facit. </s>
              <s id="s.012819">Si
                <lb/>
              cogitur, noceat egregiè neceſſe eſt. </s>
              <s id="s.012820">At non
                <lb/>
              dicunt nocere. </s>
              <s id="s.012821">Si ſpontè clamat, igitur vel
                <lb/>
              ludit, atque ſid experimentum irridetur, vel
                <lb/>
              ſenſu caret: igitur adiicere oportet, ebriis da­
                <lb/>
              tus: nec ſcio an etiam ſic verum ſit: attamen
                <lb/>
              nocet, & ad iram prouocat lapis à cane mor­
                <lb/>
              ſus, ſi in potu ſumatur. </s>
              <s id="s.012822">Sic rectè forſan di­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1754"/>
                <lb/>
              cunt, ſpumam cameli in potu datam ebrio,
                <lb/>
              illum reddere dæmoniacum: immodicè enim
                <lb/>
              ſicca cùm ſit, cerebrum iam imbecille acri­
                <lb/>
              ter commouet. </s>
              <s id="s.012823">Ventriculum arietis in aqua
                <lb/>
              & vino coctum, pleroſque ouium morbos
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1755"/>
                <lb/>
              ſanare in potu datum, haud immeritò pro­
                <lb/>
              ditum eſt, nam ſympathia eſt. </s>
              <s id="s.012824">Sic & arietis
                <lb/>
              cornu, in ſparagos verti ſi ſepeliatur, ac pu­
                <lb/>
              treſcat, tametſi non ſim expertus, multorum
                <lb/>
              tamen teſtimonio concredam. </s>
              <s id="s.012825">Non procul
                <lb/>
              eſt à Metamorphoſi hoc: ſed putredo, vt di­
                <lb/>
              xi aliàs, mater eſt multarum rerum. </s>
              <s id="s.012826">Idem
                <lb/>
              cornu iuxta ficum ſepultum, eam adiuuat ad
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1756"/>
                <lb/>
              celerem fructuum, vt dicunt, maturationem.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012827">Teſtis dexter Pardi menſes cit, ſi quid aliud.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012828">Eiuſdem verò fel, venenum eſt præſenta­
                <lb/>
              neum quod in vna die occîdit. </s>
              <s id="s.012829">Ita ad ſtran­
                <lb/>
              guriam lingua anſeris ebibita mirabilis: &
                <lb/>
              illius teſtes, tum leporis vterus, ad genera­
                <lb/>
              tionem mirum in modum valent: valet &
                <lb/>
              piſcis qui ſquilla vocatur: quod mihi quan­
                <lb/>
              doque ſucceſſit: oportet autem remota eſſe
                <lb/>
              impedimenta, & purgatum etiam corpus &
                <lb/>
              vterum. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012830">
                <margin.target id="marg1754"/>
              Vt ebrius
                <lb/>
              dæmoniacus
                <lb/>
              videatur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012831">
                <margin.target id="marg1755"/>
              Ouium mor­
                <lb/>
              bis curandis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012832">Arietis cor­
                <lb/>
              nu in ſpara­
                <lb/>
              gum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012833">
                <margin.target id="marg1756"/>
              Pardi teſtis
                <lb/>
              dexter
                <expan abbr="ma-ximũ">ma­
                  <lb/>
                ximum</expan>
              in pro­
                <lb/>
              uocando
                <expan abbr="mẽ-ſes">men­
                  <lb/>
                ſes</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012834">Eiuſdem fel
                <lb/>
              venenum
                <lb/>
                <expan abbr="præſentaneũ">præſentaneum</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012835">Ad ſtrangu­
                <lb/>
              riam.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012836">Verùm ſi nati ſtatim moriantur nec edu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1757"/>
                <lb/>
              cari poſſunt, prægnans aſſiduè edat oua te­
                <lb/>
              ſtudinum. </s>
              <s id="s.012837">Sed ſi cotoneo prægnans edat fre­
                <lb/>
              quentius, naſcitur puer, aut puella ingenio­
                <lb/>
              ſa, induſtriáque. </s>
              <s id="s.012838">Quid mirum, nam qui ab
                <lb/>
              ebriis generantur, aut qui capas edunt, aut
                <lb/>
              frequentius ieiunantibus, aut nimis ſtudio­
                <lb/>
              ſis, plerunque redduntur inſani: nam nutri­
                <lb/>
              mentum cerebri, & ſpiritus cum illo, ſi ma­
                <lb/>
              lè afficiantur, tales procreant, quales fuerint
                <lb/>
              affectus: atque ita è triſtibus triſtes, aut ex
                <lb/>
              inuidentibus inuidi naſcuntur. </s>
              <s id="s.012839">Arcent igi­
                <lb/>
              tur cotonea vapores à cerebro: quo fit vt
                <lb/>
              infantis ſubſtantia cerebri purior reddatur,
                <lb/>
              vnde ingenium clarius Galeno & medicis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1758"/>
                <lb/>
              omnibus teſtibus proficiſcitur. </s>
              <s id="s.012840">Vulgatum
                <lb/>
              eſt, quod cor ſimiæ prohibet pulſum cordis,
                <lb/>
              & curat comitiales, augétque audaciam &
                <lb/>
              intellectum. </s>
              <s id="s.012841">Quid mirum? </s>
              <s id="s.012842">quòd ſimilia à ſi­
                <lb/>
              milibus egregiè iuuentur. </s>
              <s id="s.012843">Hoc enim vide­
                <lb/>
              mus in ventriculis gallinarum, qui ante ci­
                <lb/>
              bum aſſumpti, dummodo concoquantur, ſunt
                <lb/>
              enim difficiles, mirum in modum confirmant
                <lb/>
              ventriculum: tale enim conficitur, quod ali­
                <lb/>
              tur
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt dixi)quale id quod alit. </s>
              <s id="s.012844">Aliqua tamen
                <lb/>
              non ſunt ſimilia, vt piri ſemina, quæ ſunt
                <lb/>
              pulmoni commoda non parum, vt Simeon
                <lb/>
              refert. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012845">
                <margin.target id="marg1757"/>
              Ad genera­
                <lb/>
              tionem filio­
                <lb/>
              rum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012846">Vt nati edu­
                <lb/>
              centur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012847">Vt filij inge­
                <lb/>
              nioſi pro­
                <lb/>
              creentur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012848">
                <margin.target id="marg1758"/>
              Cor ſimiæ
                <lb/>
              multum con­
                <lb/>
              ferre cordi.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012849">Sed ad ſimiæ cor reuertor. </s>
              <s id="s.012850">Hoc (dicunt)
                <lb/>
              dormienti ſuppoſitum, feras per ſomnum
                <lb/>
              oſtendere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012851">Ericij terreſtris cinis fiſtulas, & omnia vl­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1759"/>
                <lb/>
              cera ſiccat: & ipſe eſus conſumit humidum
                <lb/>
              membrorum ſuperfluum: præcipuè valent il­
                <lb/>
              lius iecur & renes,
                <expan abbr="hócq;">hócque</expan>
              receptum eſt à me­
                <lb/>
              dicis. </s>
              <s id="s.012852">Ad illius pinguedinem pulices congre­
                <lb/>
              gati aiunt. </s>
              <s id="s.012853">Inueni ad hirci
                <expan abbr="ſanguinẽ">ſanguinem</expan>
              in fouea
                <lb/>
              poſitum congregari polices, nec eſſet mirum:
                <lb/>
              nam ſi illis dulcior videatur, ad illum ve­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1760"/>
                <lb/>
              nient. </s>
              <s id="s.012854">Sciebam olim, ſed oblitus ſum, pin­
                <lb/>
              guedinem, quæ illita ligneo orbi, cimi­
                <lb/>
              ces omnes ad ſe trahebat. </s>
              <s id="s.012855">Vnde infixo gla­
                <lb/>
              dio, præcantare eos ille fingebat, quum </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>