1tamen ad alimentum, non ad verba, accur
rant. Mirum erat videre orbem illum cimi
cibus contectum, vt vix lignum videri poſ
ſet. Talia proculdubio & ſunt, & eſſe neceſſe
eſt, ſed vt ſciantur oportet. Cor veſpertilionis
prohibere exitum formicarum affirmant,
ſed ſulphur illas prohibet credo odoris ma
gnitudine & prauitate. Nihil, vt expertus
ſum, in arboribus aqua tutius: circundantur
cera, illa aqua impletur. Ariſtoteles tradit
illas arceri origano cum ſulphure miſto:
nam hoc rationi congruit, quoniam vtrun
que vehementer & grauiter olet, & ipſe te
ſtis dignus eſt cui fides habeatur. Neque
mirum videri debet, quòd corium calcanei
dextri vulturis ſuper pedem dextrum, & ſini
ſtri ſuper ſiniſtrum podagrici, leuare poſſit
dolores. Sicut & vmbilicus infantis, qui præ
ciſus eſt dum naſcitur, in argenteo annulo
geſtatus, vt carnem tangeret, multis me vi
dente profuit coli doloribus paratis, vt hoc
præſidio integra valetudine per multos an
nos fruerentur: forſan illis profuit fides,
nam omnibus contingere hoc minimè cre
dendum eſt, vt ſuperius oſtendi. Dubia ſem
per fuit eorum quæ ſuſpenduntur, atque ſuſ
pecta vtilitas: iactura non adeò. Ad poda
gras, maſculæ pæoniæ radicem prægrandem
plenilunij die collectam, collóque ſuſpen
ſam, vtiliſſimam expertus eſt amicus no
ſter: non tamen auſim dicere omnibus pro
futuram.
rant. Mirum erat videre orbem illum cimi
cibus contectum, vt vix lignum videri poſ
ſet. Talia proculdubio & ſunt, & eſſe neceſſe
eſt, ſed vt ſciantur oportet. Cor veſpertilionis
prohibere exitum formicarum affirmant,
ſed ſulphur illas prohibet credo odoris ma
gnitudine & prauitate. Nihil, vt expertus
ſum, in arboribus aqua tutius: circundantur
cera, illa aqua impletur. Ariſtoteles tradit
illas arceri origano cum ſulphure miſto:
nam hoc rationi congruit, quoniam vtrun
que vehementer & grauiter olet, & ipſe te
ſtis dignus eſt cui fides habeatur. Neque
mirum videri debet, quòd corium calcanei
dextri vulturis ſuper pedem dextrum, & ſini
ſtri ſuper ſiniſtrum podagrici, leuare poſſit
dolores. Sicut & vmbilicus infantis, qui præ
ciſus eſt dum naſcitur, in argenteo annulo
geſtatus, vt carnem tangeret, multis me vi
dente profuit coli doloribus paratis, vt hoc
præſidio integra valetudine per multos an
nos fruerentur: forſan illis profuit fides,
nam omnibus contingere hoc minimè cre
dendum eſt, vt ſuperius oſtendi. Dubia ſem
per fuit eorum quæ ſuſpenduntur, atque ſuſ
pecta vtilitas: iactura non adeò. Ad poda
gras, maſculæ pæoniæ radicem prægrandem
plenilunij die collectam, collóque ſuſpen
ſam, vtiliſſimam expertus eſt amicus no
ſter: non tamen auſim dicere omnibus pro
futuram.
Podagra do
loribus.
Ad præſer
uandum à
cholica.
loribus.
Ad præſer
uandum à
cholica.
Mumia olim concretus erat ſanguis cor
porum Ægyptiorum, myrrha, aloe, atque
aliis odoribus conditorum, qualia ſunt caſ
ſia, amomum. Hoc medicamenti genus vn
decunque ſanguis flueret, & ad confracta,
colliſáque viſcera, vtiliſſimum erat.
porum Ægyptiorum, myrrha, aloe, atque
aliis odoribus conditorum, qualia ſunt caſ
ſia, amomum. Hoc medicamenti genus vn
decunque ſanguis flueret, & ad confracta,
colliſáque viſcera, vtiliſſimum erat.
Adeò reclamarunt, quibus mores cum li
teris Gręcorum placent, vt malint ægros pe
rire, quàm auxiliis, quæ illi non cognoue
rint vti, vt vſus eius exoleuerit. Auxítque
contemptum, quòd nunc fruſta deferantur
cadauerum, quæ in mari rubro, ob ventorum
calorem ac ſiccitatem, tum regionis æſtum
in nauibus mortuorum ac ſiccatorum, ad nos
tum eorum qui in arena ſuffocati ſunt, pro
mumia deteruntur. Quanquam nec hoc ge
nus mumiæ inutile ſit medicamentum ad
ſiſtendum ſanguinem, modò loco applice
tur, tametſi fœdum, & triſte. Horret enim
omne ſimile maximè ſimile cùm corruptum
eſt: vt canes canum corpora plus quam ho
minum, vel luporum, boum autem & ouium
edunt. Hinc natum conciliandi odium, aut
amoris veneficium. Verùm vt mirabilium
effectuum genera per capita diſtinguam,
ſeptem modis mirabilia contingunt: aut na
tura, aut coporis viribus, aut ingenij, aut
proprietate, aut viribus certis, ſed eximiis,
aut quia occulta ſit cauſa, induſtria, vel ſim
pliciter. Proprietatum quidem & corporis
virium, & occultatæ per induſtriam cauſæ,
exempla plurima poſui cùm de Damauto,
vel (vt aliis placet) Dalmago, & Turcis fu
nambulis, ac dum lupi hiſtoriam texerem.
Quæ verò manifeſtis viribus agunt, ſed egre
giis, exemplo radicis pæoniæ patefeci. Eo
rum quæ ſimpliciter cauſam ignotam ha
bent, multa poſt hæc exempla ſubiiciam:
nam ad præcantationes genus hoc pertinet:
velut veneficia, partim quidem ad quartum,
partim ad quintum, partim etiam ad ſepti
mum genus pertinent. Reliquum eſt vt mi
rabilium, quæ natura contingunt, quæque
ingenij viribus maximis fiunt, mentionem
ſubiiciam. Naturæ quidem multa hucuſque
narrauimus exempla, ſed quæ ad monſtra
pertinent, non iam defectu artificis, ſed ip
ſius induſtria, vnum fuit quòd Conrado Geſ
nero autore inuentum eſt corpore toto hu
mano ac facie, niſi quòd pedibus eſſet & vn
guibus aquilinis, ac mutum, anno ſalutis
milleſimo, quingenteſimo, trigeſimoprimo
in ſaltu Hamesberbio Miſniæ ſubflauum,
barbatum, & quaſi pilis criſtam referebat.
Dorſi ſumma parte & ſylueſtri crurum, quæ
illi humana erant, & brachiorum ſolùm pi
loſum, pronum, & caudatum. Quid aliud di
cere poſſes, quàm expoſitum infantem, nullo
doctore factum quadrupedem? Inde nec lo
qui didiciſſe, creuiſſéque vngues, ferarum in
modum, cæteráque quæ locorum cogit aſpe
ritas. Nutritum feræ indulgentia, qualiſcun
que fuerit, inde agreſtibus fructibus, abdi
tum ſpeluncis, fati vi ac robore natiuo po
tius vixiſſe, quàm ratione vlla. Sic etiam Al
berti Magni tempore captos duos, maſcu
lum fœminámque in Germaniæ lucis homi
nes, vt ita dicam, quadrupedes. Rara ſunt
hæc, raras ob cauſas. Et quæ his miranda vi
dentur hac ratione aliis non ſunt. Ne quis
culpæ tribuat, quod nos non ignoramus.
Ingenij verò mirabilis tria exempla ſubii
cere ſufficiet. Vnum, in quo quod quæſitum
eſt aſſequimur. Secundum, in quo licet ſem
per proficere, non tamen vnquam ad exa
ctam notitiam peruenire. Tertium, quòd ſu
pra humanas vires eſt, neceſſéque fuit non
obſcurè labi. Primùm igitur eſt cùm velut in
artificioſis currum, aut nauim facere volu
mus, quæ quot millia paſſuum exegerit non
doceat. Rota cuius ambitus ſit pedum duo
decim cum dimidio: atque tympanum circa
axem cum denticulo, qui vbi tota verſa fue
rit rotæ occurrens, quatuor centum dentium
vnum ex illis transferat. Ita perfectis qua
tuor centum reuolutionibus rotæ primæ,
quinque millia pedum exacti eruut paſſus
mille. Vbi verò rota hæc conuerſa fuerit al
tero denticulo detegat modiolum, ex quo la
pis in ſubiectum vas æneum excidat, vt ſo
no & numero lapillorum millia, paſſuum
multitudinem oſtendat. Aut verſo indice
indicabit in alia rota paſſuum millia. Ita in
artificioſis (vt Vitruuius docet) facilè eſt ad
exactam rerum cognitionem peruenire. Sed
in contemplationibus exemplum erit. Vt in
cœleſtibus, quæ circulis hîc demonſtrantur,
& in proportionibus ſphæralium circulo
rum per ſinus exactiſſimè demonſtratis. Pro
priè autem, vt cùm per meteoroſcopium co
gnita loci diſtantia, ſcimus illius longitudi
nem ac latitudinem: vel cognita diſtan
tia, & latitudine, longitudinem cognoſ
cimus.
teris Gręcorum placent, vt malint ægros pe
rire, quàm auxiliis, quæ illi non cognoue
rint vti, vt vſus eius exoleuerit. Auxítque
contemptum, quòd nunc fruſta deferantur
cadauerum, quæ in mari rubro, ob ventorum
calorem ac ſiccitatem, tum regionis æſtum
in nauibus mortuorum ac ſiccatorum, ad nos
tum eorum qui in arena ſuffocati ſunt, pro
mumia deteruntur. Quanquam nec hoc ge
nus mumiæ inutile ſit medicamentum ad
ſiſtendum ſanguinem, modò loco applice
tur, tametſi fœdum, & triſte. Horret enim
omne ſimile maximè ſimile cùm corruptum
eſt: vt canes canum corpora plus quam ho
minum, vel luporum, boum autem & ouium
edunt. Hinc natum conciliandi odium, aut
amoris veneficium. Verùm vt mirabilium
effectuum genera per capita diſtinguam,
ſeptem modis mirabilia contingunt: aut na
tura, aut coporis viribus, aut ingenij, aut
proprietate, aut viribus certis, ſed eximiis,
aut quia occulta ſit cauſa, induſtria, vel ſim
pliciter. Proprietatum quidem & corporis
virium, & occultatæ per induſtriam cauſæ,
exempla plurima poſui cùm de Damauto,
vel (vt aliis placet) Dalmago, & Turcis fu
nambulis, ac dum lupi hiſtoriam texerem.
Quæ verò manifeſtis viribus agunt, ſed egre
giis, exemplo radicis pæoniæ patefeci. Eo
rum quæ ſimpliciter cauſam ignotam ha
bent, multa poſt hæc exempla ſubiiciam:
nam ad præcantationes genus hoc pertinet:
velut veneficia, partim quidem ad quartum,
partim ad quintum, partim etiam ad ſepti
mum genus pertinent. Reliquum eſt vt mi
rabilium, quæ natura contingunt, quæque
ingenij viribus maximis fiunt, mentionem
ſubiiciam. Naturæ quidem multa hucuſque
narrauimus exempla, ſed quæ ad monſtra
pertinent, non iam defectu artificis, ſed ip
ſius induſtria, vnum fuit quòd Conrado Geſ
nero autore inuentum eſt corpore toto hu
mano ac facie, niſi quòd pedibus eſſet & vn
guibus aquilinis, ac mutum, anno ſalutis
milleſimo, quingenteſimo, trigeſimoprimo
in ſaltu Hamesberbio Miſniæ ſubflauum,
barbatum, & quaſi pilis criſtam referebat.
Dorſi ſumma parte & ſylueſtri crurum, quæ
illi humana erant, & brachiorum ſolùm pi
loſum, pronum, & caudatum. Quid aliud di
cere poſſes, quàm expoſitum infantem, nullo
doctore factum quadrupedem? Inde nec lo
qui didiciſſe, creuiſſéque vngues, ferarum in
modum, cæteráque quæ locorum cogit aſpe
ritas. Nutritum feræ indulgentia, qualiſcun
que fuerit, inde agreſtibus fructibus, abdi
tum ſpeluncis, fati vi ac robore natiuo po
tius vixiſſe, quàm ratione vlla. Sic etiam Al
berti Magni tempore captos duos, maſcu
lum fœminámque in Germaniæ lucis homi
nes, vt ita dicam, quadrupedes. Rara ſunt
hæc, raras ob cauſas. Et quæ his miranda vi
dentur hac ratione aliis non ſunt. Ne quis
culpæ tribuat, quod nos non ignoramus.
Ingenij verò mirabilis tria exempla ſubii
cere ſufficiet. Vnum, in quo quod quæſitum
eſt aſſequimur. Secundum, in quo licet ſem
per proficere, non tamen vnquam ad exa
ctam notitiam peruenire. Tertium, quòd ſu
pra humanas vires eſt, neceſſéque fuit non
obſcurè labi. Primùm igitur eſt cùm velut in
artificioſis currum, aut nauim facere volu
mus, quæ quot millia paſſuum exegerit non
doceat. Rota cuius ambitus ſit pedum duo
decim cum dimidio: atque tympanum circa
axem cum denticulo, qui vbi tota verſa fue
rit rotæ occurrens, quatuor centum dentium
vnum ex illis transferat. Ita perfectis qua
tuor centum reuolutionibus rotæ primæ,
quinque millia pedum exacti eruut paſſus
mille. Vbi verò rota hæc conuerſa fuerit al
tero denticulo detegat modiolum, ex quo la
pis in ſubiectum vas æneum excidat, vt ſo
no & numero lapillorum millia, paſſuum
multitudinem oſtendat. Aut verſo indice
indicabit in alia rota paſſuum millia. Ita in
artificioſis (vt Vitruuius docet) facilè eſt ad
exactam rerum cognitionem peruenire. Sed
in contemplationibus exemplum erit. Vt in
cœleſtibus, quæ circulis hîc demonſtrantur,
& in proportionibus ſphæralium circulo
rum per ſinus exactiſſimè demonſtratis. Pro
priè autem, vt cùm per meteoroſcopium co
gnita loci diſtantia, ſcimus illius longitudi
nem ac latitudinem: vel cognita diſtan
tia, & latitudine, longitudinem cognoſ
cimus.