Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
281
281
282
282
283
283
284
284
285
285
286
286
287
287
288
288
289
289
290
290
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.012942">
                <pb pagenum="643" xlink:href="016/01/290.jpg"/>
              cognitionem poſſe peruenire. </s>
              <s id="s.012943">Verùm quòd
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1769"/>
                <lb/>
              non licet aſſequi eſt deſcriptio ſphæræ in
                <lb/>
              plano, abſque maximo errore. </s>
              <s id="s.012944">Partem, in­
                <lb/>
              quam, docet Ptolemæus deſcribere quartæ
                <lb/>
              parti ſatis proximam: at de tota oportet
                <lb/>
              primum ſupponere, neceſſarium fore vt quæ
                <lb/>
              iuncta ſunt, maximè diſtent. </s>
              <s id="s.012945">Sic cum in hoc
                <lb/>
              partes diuiſas deſcribere volueris, iam hoc
                <lb/>
              te ſuperius docui fermè abſque errore vllo.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012946">Sed ſi iunctam totam atque continuam, ſup­
                <lb/>
              ponemus AB à polo ad polum rectam, & ei
                <lb/>
              æqualem CD, & aliam quoque ei æqualem
                <lb/>
              CE, in directum iunctam, & erit ED du­
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.290.1.jpg" xlink:href="016/01/290/1.jpg" number="154"/>
                <lb/>
              pla AB. </s>
              <s id="s.012947">Diuidemus CD & CE, per æqualia
                <lb/>
              in partes 4. vt ſit E F vna quarta pars E C,
                <lb/>
              & CD, & ducemus arcum F H G æqualem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1770"/>
                <lb/>
              E D. </s>
              <s id="s.012948">Quòd ſic faciemus: conſtat enim ex
                <lb/>
              demonſtratis hîc, quòd proportio periferiæ
                <lb/>
              circuli ad ſuam diametrum, eſt propinquiſſi­
                <lb/>
              ma ei quæ eſt 47. ad 15. ſaltem in facilibus
                <lb/>
              numeris: igitur poſita periferia circuli 360.
                <lb/>
              vt à Ptolemæo ſupponitur, eſt diameter ea­
                <lb/>
              rundem partium 115. nam diſcrimen eſt exi­
                <lb/>
              guum. </s>
              <s id="s.012949">Ptolemæus autem ponit centum vi­
                <lb/>
              ginti. </s>
              <s id="s.012950">Quæres igitur in tabula de arcu &
                <lb/>
              chorda, arcum qui ſit ſeſquitertius ſuæ rectæ
                <lb/>
              detracta parte vigeſimaquarta, & illius re­
                <lb/>
              ctam, abſque diminutione illa accipies. </s>
              <s id="s.012951">Erit
                <lb/>
              autem partium fermè centum quadraginta
                <lb/>
              ſeptem. </s>
              <s id="s.012952">Diuide igitur F G in totidem par­
                <lb/>
              tes, & iuxta has aſſume duas lineas quæ ſint
                <lb/>
              ſexaginta, ex quibus & FG triangulo facto
                <lb/>
              conum habebis pro centro. </s>
              <s id="s.012953">Ducta igitur
                <lb/>
              FHG, æqualem, & ſuper eadem ſemidiame­
                <lb/>
              tro deſcribes ſuper K, punctum medium AB,
                <lb/>
              quæ fit LKM, ita vt dimidium eius vtrinque
                <lb/>
              promineat: inde accepta parallelorum cir­
                <lb/>
              culorum tabula, deſcribes vnumquenque
                <lb/>
              circulorum ſuper eodem centro in debita
                <lb/>
              diſtantia citra, & vltra LKM, & cum debita
                <lb/>
              magnitudine, extendendo eos qui proximio­
                <lb/>
              res ſunt L K M vltra lineas, quæ à centro
                <lb/>
              communi prouenirent ad L & M. </s>
              <s id="s.012954">Et quan­
                <lb/>
              tò paralleli erunt frequentiores, eò exactior
                <lb/>
              erit complanatio. </s>
              <s id="s.012955">Inde diuides vnumquen­
                <lb/>
              que circulorum in partes trecentas ſexagin­
                <lb/>
              ta, & per illas duces lineas meridianorum
                <lb/>
              loco à polo ad polum, quæ neque rectæ
                <lb/>
              erunt, nec circulorum portiones, ſed iuxta
                <lb/>
              ſymmetriam oculi, & inclinationum ducen­
                <lb/>
              dæ erunt. </s>
              <s id="s.012956">Hîc igitur habebis longitudinem
                <lb/>
              latitudini duplam, vt in globi ſuperficie, &
                <lb/>
              diſtantiam circulorum ſeruatam. </s>
              <s id="s.012957">Meridiani
                <lb/>
              etiam non niſi ob obliquitatem maiores vi­
                <lb/>
              debuntur, quàm eſſe debeant. </s>
              <s id="s.012958">Quamobrem id
                <lb/>
              genus tranſlationis è figura rotunda in pla­
                <lb/>
              nam, videtur omnium eſſe præſtantiſſimum:
                <lb/>
              quod & cœlo, & terræ deſcribendæ commu­
                <lb/>
              ne noſtrum inuentum eſt. </s>
              <s id="s.012959">Verùm (vt dixi
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              quiſpiam forſan hæc, taliáque in numero
                <lb/>
              mirabilium habenda non cenſebit, ſed vene­
                <lb/>
              ficia tantùm, aliáque his ſimilia. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012960">
                <margin.target id="marg1769"/>
              Sphæræ quo­
                <lb/>
              modo in pla­
                <lb/>
              no deſcribi
                <lb/>
              poſſit.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.012961">
                <margin.target id="marg1770"/>
              Periferiæ
                <lb/>
              circuli ad
                <lb/>
              diæmetrum
                <lb/>
              proportio
                <lb/>
              propinquiſſi­
                <lb/>
              ma.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.012962">Porrò veneficiorum genera quatuor ſunt:
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1771"/>
                <lb/>
              in inanimatis, in plantis, in animalibus, &
                <lb/>
              hominibus. </s>
              <s id="s.012963">In hominibus autem ſpecies ſunt
                <lb/>
              vndecim: alia enim amorem conciliant, alia
                <lb/>
              odium ſerunt, quędam tabefaciunt, alia pror­
                <lb/>
              ſus occidunt, alia rurſus veternum prouo­
                <lb/>
              cant, alia faciunt diuinare, quædam morbos
                <lb/>
              curant, quædam impotentes ad Venerem fa­
                <lb/>
              ciunt, quædam augent fœlicitatem, quædam
                <lb/>
              omninò infœlicia, alia mentem mouent
                <lb/>
              Quæ mentem mouent, rurſus ſeptem ſunt
                <lb/>
              ſpecierum: alia enim terrorem, alia auda­
                <lb/>
              ciam, quædam mœrorem, quædam inſaniam
                <lb/>
              excitant: alia ſpectra videri per ſomnum
                <lb/>
              faciunt, aut etiam verè, & dum vigilant.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012964">Sed quæcunque dum vigilant, ſpectra vide­
                <lb/>
              ri faciunt ad ludicram artem, aut dæmonas
                <lb/>
              pertinere ſæpius videntur: nonnunquam ta­
                <lb/>
              men ad veneficia. </s>
              <s id="s.012965">Sunt & quæ ſtuporem in­
                <lb/>
              ducant non ſolùm in animis hominum, ſed
                <lb/>
              & in corporibus, vt alij mentem immotam
                <lb/>
              habeant, alij cruciatus non ſentiant. </s>
              <s id="s.012966">Cauſæ
                <lb/>
              horum ſunt quatuor: vires manifeſtæ re­
                <lb/>
              rum, & occultæ, & fides, atque id quod no­
                <lb/>
              bis ignotum eſt, ſeu dæmones, ſeu inferi, ſeu
                <lb/>
              aliquid melius atque præſtantius. </s>
              <s id="s.012967">Materia
                <lb/>
              autem in cibis, potibus, ſuſpenſione, lumini­
                <lb/>
              bus, ſuffitis, lectulis, tactu, verbis, prælimi­
                <lb/>
              naribus figuris, & notis quas characteres
                <lb/>
              vocant: immolationibus, mentis concuſſio­
                <lb/>
              nibus, ſponſionibus, homicidiis, pompis ſa­
                <lb/>
              cris, atque prophanis, aliíſque innumeris,
                <lb/>
              quæ recitare longum eſſet. </s>
              <s id="s.012968">Horum minima
                <lb/>
              pars licita eſt, ſcilicet quæ bonum habent
                <lb/>
              finem, & vel naturæ viribus innititur, aut
                <lb/>
              ſimplici ſupplicationi. </s>
              <s id="s.012969">Aliorum exempla
                <lb/>
              ſubiiciam, vt intelligant homines quàm pa­
                <lb/>
              rum fidei his, talibúſque ſit habendum: nam
                <lb/>
              nullum horum quæ naturali ſubiecto ca­
                <lb/>
              rent, perpetuum eſt, frequentiúſque fallit,
                <lb/>
              quàm efficiat. </s>
              <s id="s.012970">Quòd ſi beneficio fidei effi­
                <lb/>
              ciat, nonne impuriſſimi eſt hominis, atque
                <lb/>
              ingratiſſimi, vti munere eius qui dedit, ad­
                <lb/>
              uerſus eum qui dedit? </s>
              <s id="s.012971">Vtque ſciant homi­
                <lb/>
              nes, etiam ſi ſuccedant pro votis malè quæ­
                <lb/>
              ſita, quàm parum vtilitatis ſint allatura. </s>
              <s id="s.012972">Ne­
                <lb/>
              que enim talibus ditari magis contingit,
                <lb/>
              quàm mercaturam exercendo, aut ſapere,
                <lb/>
              quàm ſtudendo, vel in arte militari facilius
                <lb/>
              euadere glorioſum, quàm ſtrenuis factis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.012973">Quinimò horum omnium vita plerunque
                <lb/>
              flagitioſa, & calamitoſa, fama contaminata,
                <lb/>
              exiſtimatio contempta, finíſque miſerri­
                <lb/>
              mus. </s>
              <s id="s.012974">Quis magis talia profeſſus noſtris tem­
                <lb/>
              poribus vno Cornelio Agrippa, cuius om­
                <lb/>
              nes nouerunt caſus, vitam, paupertatem, in­
                <lb/>
              teritum. </s>
              <s id="s.012975">Et inter principes Ludouicus Sfor­
                <lb/>
              tia ſolus inter ſuæ familiæ, mortuus mi­
                <lb/>
              ſerrimè in carceribus. </s>
              <s id="s.012976">Et Patruelis eius
                <lb/>
              Laudenſis Epiſcopus, dum talibus operam
                <lb/>
              dat, vix credi poteſt, & ipſe inopia mor­
                <lb/>
              tuuus eſt, quum tamen eſſet illuſtri ſan­
                <lb/>
              guine, & (vt dixi) Epiſcopus. </s>
              <s id="s.012977">Nam ho­
                <lb/>
              rum tutiſſimæ ſunt opes, ac reditus ſecu­
                <lb/>
              riſſimi. </s>
              <s id="s.012978">Quis Martino ſeptimo Pontiſice ma­
                <lb/>
              gis his delectabatur, quum librum etiam
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt fertur) harum ſuperſtitionum in ſinu </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>