Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
291
291
292
292
293
293
294
294
295
295
296
296
297
297
298
298
299
299
300
300
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013023">
                <pb pagenum="645" xlink:href="016/01/292.jpg"/>
              mine, qui à ſerpentibus eſſent vulnerati.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1778"/>
                <lb/>
              Eremitam ſolitum interrogare nuncium, an
                <lb/>
              vellet curam pro infirmo ipſe ſuſcipere, nun­
                <lb/>
              cio affirmante, iubebat nudum pedem in
                <lb/>
              terra firmare, quem cultelli circumſcribe­
                <lb/>
              bat acie, inde amoto pede hæc verba inſcri­
                <lb/>
              bebat: CARO CARVZE SANVM RE­
                <lb/>
              DVCERE, PVTA SANVM EMA­
                <lb/>
              NVEL, PARACLETVS, acie
                <expan abbr="eiuſdẽ">eiuſdem</expan>
              cultel­
                <lb/>
              li quæ
                <expan abbr="eodẽ">eodem</expan>
              cultello eradebat, ita vt ne
                <expan abbr="veſti-giũ">veſti­
                  <lb/>
                gium</expan>
              ſupereſſet. </s>
              <s id="s.013024">Hanc
                <expan abbr="totã">totam</expan>
              in paropſidem aqua
                <lb/>
              plenam imponebat, eò relinquens donec to­
                <lb/>
              ta ſubſideret: quàm poſtmodum excolatam
                <lb/>
              nuncij camiſia bibendam eidem propina­
                <lb/>
              bat, & confeſtim abſens æger curabatur. </s>
              <s id="s.013025">I
                <lb/>
              modò tu, & huius facti redde rationem. </s>
              <s id="s.013026">Ri­
                <lb/>
              debis forſan: & ego inaudita ſcribo, fides
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1779"/>
                <lb/>
              ſit apud autorem. </s>
              <s id="s.013027">Sed cùm illud mecum re­
                <lb/>
              puto, quod filio Hieronymi Legnani in vr­
                <lb/>
              be noſtra contingit, non poſſum non admi­
                <lb/>
              rari. </s>
              <s id="s.013028">Laborabat me præſente abſceſſu inter
                <lb/>
              pectinem & vmbilicum, qui quum eſſet
                <lb/>
              maximus, vbi perueniſſet ad vlcus, ab om­
                <lb/>
              nibus egregiis chirurgis deſperata ſalute,
                <lb/>
              quum puer eſſet annorum octo, & vt dice­
                <lb/>
              bant, etiam fæces per vmbilicum exire cu­
                <lb/>
              piſſent, quòd tamen ego non vidi, & ad
                <lb/>
              ſummam deductus, tabem, in manus inci­
                <lb/>
              dit cuiuſdam Antonij ex oppido Gallarate,
                <lb/>
              qui aqua putei cum quibuſdam verbis per
                <lb/>
              os, & ſuper vulnus exhibita, curabit illum
                <lb/>
              cùmque ego poſt aliquot menſes inuiſerem
                <lb/>
              matrem ægrotantem, huncque mortuum
                <lb/>
              exiſtimarem, occurrit hic puer monſtro ſi­
                <lb/>
              milis, qui præ morbi magnitudine, adeò
                <lb/>
              curuus remanſit, vt pectus, caputque ſolo
                <lb/>
              æquidiſtent, formam nactus erecti gnomo­
                <lb/>
              nis, viuitque ſic miſer iſte puer quamuis no­
                <lb/>
              bilis: nam pater tabellio eſt, & cauſidicus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1780"/>
                <lb/>
              egregius. </s>
              <s id="s.013029">Talia certè magna admiratione
                <lb/>
              digna ſunt: at quòd conſuta hellebori radix
                <lb/>
              nigri inter carnem, & pellem iumenti quod
                <lb/>
              vipera momorderit, ſanare ipſum poſſit: etſi
                <lb/>
              dignum ſit admiratione, & ad magiam po­
                <lb/>
              tius quàm ad veterinariam pertineat, eui­
                <lb/>
              dentem tamen habet rationem. </s>
              <s id="s.013030">Nam vim
                <lb/>
              attrahendi cum egregiam habeat, vndique
                <lb/>
              ſparſas veneni vires auocat à corde ad con­
                <lb/>
              traria arteriarum ora. </s>
              <s id="s.013031">Omnis enim arteria
                <lb/>
              ſenſibilis, præter eam quæ eſt in pulmoni­
                <lb/>
              bus, os vnum in corde habet, aliud ſub cu­
                <lb/>
              te. </s>
              <s id="s.013032">Quòd verò in animalibus arteriæ idem
                <lb/>
              penè radices in plantis. </s>
              <s id="s.013033">Vnde etiam apud
                <lb/>
              Boreales virere plantas affirmant, perpetua
                <lb/>
              fronde: quanquam præter generis naturam,
                <lb/>
              quòd in radicibus earum globi ſerpentum
                <lb/>
              lateant: quod maximè in Betullis contin­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1781"/>
                <lb/>
              git. </s>
              <s id="s.013034">Siccatur enim ſuperfluus humor, & ar­
                <lb/>
              bos ipſa incaleſcit viru anguium: cùm vul­
                <lb/>
              gus iners ſacras eas arbores eſſe dicat. </s>
              <s id="s.013035">Simi­
                <lb/>
              li ratione alia mentem turbant, vt vini fæx,
                <lb/>
              apollinaris herba, & tithymali radix, præ­
                <lb/>
              cipuè cypariſſij. </s>
              <s id="s.013036">Et ob id aues, & piſces, &
                <lb/>
              quæcunque cerebrum habent imbecille,
                <expan abbr="mẽ-te">men­
                  <lb/>
                te</expan>
              propria excutiuntur. </s>
              <s id="s.013037">Imbecille enim ce­
                <lb/>
              rebrum habent alia ob paruitatem, vt aues:
                <lb/>
              alia ob frigiditatem, vt piſces: alia ob per­
                <lb/>
              fectionem, vt mures ac caniculi: vnde ſi
                <lb/>
              caniculum vel leui palmæ ictu in parte ca­
                <lb/>
              pitis poſteriore percutias, ſubitò moritur.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1782"/>
                <lb/>
              At hominibus vix talia ſufficiunt. </s>
              <s id="s.013038">Sed quæ
                <lb/>
              veternum inducunt, humida, & fragida im­
                <lb/>
              modicé oportet, vt ſint: non enim materiam
                <lb/>
              tam grauis ac conſtantis ſomni præbere poſ­
                <lb/>
              ſent. </s>
              <s id="s.013039">At ſi modicum ex his miſceas, adhuc
                <lb/>
              grauem ſomnum non efficient. </s>
              <s id="s.013040">Si pluri­
                <lb/>
              mum, hominem occides. </s>
              <s id="s.013041">Et cor potius,
                <lb/>
              quàm cerebrum occupabit. </s>
              <s id="s.013042">Oportet igitur,
                <lb/>
              vt his miſceantur, quæ cæleriter caput pe­
                <lb/>
              tunt. </s>
              <s id="s.013043">Talia omnia tenuia ſunt, vt facilè in
                <lb/>
              vapores ſoluantur. </s>
              <s id="s.013044">Quod verò tenue eſt,
                <lb/>
              valde calidum eſt: oportet igitur medica­
                <lb/>
              mentum hoc ex frigidis, & humidis,
                <lb/>
              tum etiam calidis ac tenuibus conſtare.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013045">Quæ verò frigida, & humida immodi­
                <lb/>
              cè ſunt, excocta eſſe nequeunt: quod au­
                <lb/>
              tem non excoctum eſt, grauem habet odor
                <lb/>
              rem. </s>
              <s id="s.013046">Sed quod grauiter olet, cum iungitur
                <lb/>
              calidis, & tenuibus, multùm olet: odor
                <lb/>
              enim in tenui ſubſtantia, & calido ac ſicco
                <lb/>
              poſitus eſt. </s>
              <s id="s.013047">Quæcunque igitur veternum per
                <lb/>
              ſe excitare poſſunt, odoris grauitate pro­
                <lb/>
              duntur. </s>
              <s id="s.013048">Sed ſunt qui cum vino miſceant,
                <lb/>
              vbi præter veternum etiam homo vbi reſi­
                <lb/>
              puerit, mente læditur. </s>
              <s id="s.013049">Quamobrem qui ta­
                <lb/>
              lia exhibent, non minùs quàm qui vene­
                <lb/>
              num, ſupplicio digni ſunt. </s>
              <s id="s.013050">Exhibent au­
                <lb/>
              tem plerunque ob adulteria patranda. </s>
              <s id="s.013051">Sed
                <lb/>
              licet etiam veternum exterioribus prouoca­
                <lb/>
              re, quoties quæ tenuiſſima ſunt ſoporiferis
                <lb/>
              miſcentur. </s>
              <s id="s.013052">Hæc autem ad vigilias pellendas
                <lb/>
              ſtudioſorum: ſtudioſi enim maximè, & ſe­
                <lb/>
              nes, vigiliis vexantur. </s>
              <s id="s.013053">Pomum igitur ex
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1783"/>
                <lb/>
              opio, & mandragoræ ſucco coacto: vini fæ­
                <lb/>
              ce, & zibeto, ſomnum dulcem, & vbertim
                <lb/>
              conciliare poteſt. </s>
              <s id="s.013054">At rurſus bona in mala
                <lb/>
              verti conſueuêre. </s>
              <s id="s.013055">Nelphus de quo elegans
                <lb/>
              Aurelij Augurelli ode facti continens hiſto­
                <lb/>
              riam extat. </s>
              <s id="s.013056">Cùm in certamine equeſtri Pa­
                <lb/>
              tauij victor extitiſſet, depoſita galea, vt reſ­
                <lb/>
              piraret, ab inuidis, quod plebeius eſſet, co­
                <lb/>
              pioſo illito intus opio extinctus eſt. </s>
              <s id="s.013057">Nam ca­
                <lb/>
              lor galcæ, tum ſpiritus hauſerant quicquid
                <lb/>
              halitus pernicioſi intra caſſidem contineba­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.013058">Calore autem venarum oſcula omnia
                <lb/>
              patebant, vnde ſtatim receptus intra pene­
                <lb/>
              tralia hominem ſtrangulauit. </s>
              <s id="s.013059">Tantum po­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1784"/>
                <lb/>
              teſt virtus perſæpè ad mortem aſciſcendam,
                <lb/>
              quantum nec crimen. </s>
              <s id="s.013060">Forſan non docenda
                <lb/>
              talia quiſquam dicet. </s>
              <s id="s.013061">Sed maius in his au­
                <lb/>
              xilij præcauere docendo, quàm periculi de­
                <lb/>
              clarando. </s>
              <s id="s.013062">Nam qui talia facturus eſt, iam
                <lb/>
              hominem deſtinat morti: qui iam hoc fe­
                <lb/>
              cit, multas inueniet nocendi vias: facilius
                <lb/>
              autem eſt aliquid inuenire, & in præuiſam
                <lb/>
              frondem incidere, quàm omninò nihil in­
                <lb/>
              uenire: igitur maius eſt in docendo auxilij,
                <lb/>
              quàm periculi in his. </s>
              <s id="s.013063">At quæ per ſe non
                <lb/>
              adeò comperta ſunt, vt venenum, quod ta­
                <lb/>
              ctu ſolo occidat, aut ſolo odore leui, vt qui
                <lb/>
              puluere iniecto pannis peſtem excitabant,
                <lb/>
              aut herbæ incognitæ nocentem vim atque
                <lb/>
              morbo ſimilem, quæ tamen perimat, aut
                <lb/>
              venenum, quod tractu temporis occidat, ab
                <lb/>
              initio non ſentiatur, & generaliter quæcun­
                <lb/>
              que non prompta ſunt cuiquam inuentu, ſi
                <lb/>
              quis doceat, eò veneficio deterior eſt, quò
                <lb/>
              populus ſæuiens vnico viro. </s>
              <s id="s.013064">Quid populus </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>