Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
291
291
292
292
293
293
294
294
295
295
296
296
297
297
298
298
299
299
300
300
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.013301">
                <pb pagenum="650" xlink:href="016/01/297.jpg"/>
              primantur, propter illarum nitorem ac
                <expan abbr="perſ-picuitatẽ">perſ­
                  <lb/>
                picuitatem</expan>
              . </s>
              <s id="s.013302">
                <expan abbr="Certũ">Certum</expan>
              eſt enim, quòd quibus talia
                <lb/>
              eueniunt, his eft anima valde ſolers
                <expan abbr="atq;">atque</expan>
              ſa­
                <lb/>
              gax, vt de illis mulieribus
                <expan abbr="dictũ">dictum</expan>
              eſt. </s>
              <s id="s.013303">Nam
                <expan abbr="dẽ-tium">den­
                  <lb/>
                tium</expan>
              maculæ plus pollicetur, quo ad
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              ,
                <lb/>
              quia ad Solem referuntur, ſicut vnguium ad
                <lb/>
              fortunam, quia ad
                <expan abbr="Lunã">Lunam</expan>
              . </s>
              <s id="s.013304">Hoc mihi
                <expan abbr="obſeruã-ti">obſeruan­
                  <lb/>
                ti</expan>
              verius viſum eſt, quàm aliud augurij ge­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1815"/>
                <lb/>
              nus, ac non parùm profuit. </s>
              <s id="s.013305">Diuinatio enim
                <lb/>
              tantùm prodeſſe videtur, quantum per fa­
                <lb/>
              tum licet. </s>
              <s id="s.013306">Fiunt & technæ non leues in hoc
                <lb/>
              genere: velut qui ouo inſcribunt, quæcun­
                <lb/>
              que velint intus, quòd cortex ſi peruius, &
                <lb/>
              admittat colores. </s>
              <s id="s.013307">Gallas cum alumine tritas
                <lb/>
              aceto ſubige: inde inſcribe hoc liquore quod
                <lb/>
              velis cortici, & ſiccatum impone muriæ:
                <lb/>
              vel cera obline ouum, & inſcriptis literis
                <lb/>
              ſtylo vt cera dehiſcat, maneantque lituræ,
                <lb/>
              in quibus humor imponatur: ſiccum ouum
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1816"/>
                <lb/>
              coquito, donec dureſcat, inde acri aceto
                <lb/>
              infunde, ſic enim literæ fiunt penetrabiles,
                <lb/>
              quas cortice detracto videbis in ouo. </s>
              <s id="s.013308">Ace­
                <lb/>
              tum enim mollit oui corticem, vt in angu­
                <lb/>
              ſtum vrceum immitti poſſit, aqua verò du­
                <lb/>
              reſcit. </s>
              <s id="s.013309">Horum duorum noſtrorum experi­
                <lb/>
              mentorum ſi rationem ſubiecero, rem pri­
                <lb/>
              mò tractatione ipſa dignam fecero, viam­
                <lb/>
              que ad alia experimenta huius generis inue­
                <lb/>
              nienda patefactam. </s>
              <s id="s.013310">Quòd enim cortex ace­
                <lb/>
              ti vi molleſcat, id contingit, quia poros, vt
                <lb/>
              Græci dicunt, habet: ſudat enim, igitur
                <lb/>
              combibit illud. </s>
              <s id="s.013311">Acetum autem tenuis eſt
                <lb/>
              ſubſtantiæ, igitur penetrat in illius ſubſtan­
                <lb/>
              tiam. </s>
              <s id="s.013312">Cùm verò oui cortex à frigido ſit con­
                <lb/>
              cretus, & teneræ ſubſtantiæ, ab humido
                <lb/>
              diſſoluetur. </s>
              <s id="s.013313">At aqua ob immodicam frigidi­
                <lb/>
              tatem exprimit, quod tenue eſt humidum
                <lb/>
              in ſubſtantia contentum, reliquum conge­
                <lb/>
              lat: igitur cortex oui, qui aceto mollis eua­
                <lb/>
              ſerat, in aqua dureſcit. </s>
              <s id="s.013314">Cùm igitur gallas
                <lb/>
              & alumen aceto ſubegeris, acetum vim
                <lb/>
              vtriuſque recipit, quamobrem ſcriptis li­
                <lb/>
              teris acetum per meatus corticis penetrat
                <lb/>
              intus. </s>
              <s id="s.013315">In albo autem oui galla colorem ſub­
                <lb/>
              croceum relinquit Sed alumen prohibet, ne
                <lb/>
              ab igne patiatur: color igitur adhærebit
                <lb/>
              vehementiùs vel ſi in muria ſiccetur: con­
                <lb/>
              ſtans enim literarum forma fiet. </s>
              <s id="s.013316">Inde in
                <lb/>
              acri aceto infunditur, vel vt quòd muria
                <lb/>
              conditum eſt, transferat è cortice magis ad
                <lb/>
              oui candidum: vel ſi decoctum fuit in igne
                <lb/>
              reliquias in cortice manentes intus trahat:
                <lb/>
              ſiquidem aceti prima vi fit, vt in corticem
                <lb/>
              figura penetret, non vt omninò maior pars
                <lb/>
              vſque ad oui candidum, propter aceti pau­
                <lb/>
              citatem. </s>
              <s id="s.013317">Secundò autem transfertur figura
                <lb/>
              ad albi oui ſuperficiem: omne enim quod
                <lb/>
              actus eſt particeps, imaginem recipit eius
                <lb/>
              quod actu eſt: & eam transfert, ſi non cor­
                <lb/>
              rumpat. </s>
              <s id="s.013318">Figuræ actu ſunt iam per ignem
                <lb/>
              in cortice, & acetum actu eſt acre: diſſol­
                <lb/>
              uit enim, vt demonſtratum eſt, oui corticem
                <lb/>
              abſque calore: defert igitur acetum litera­
                <lb/>
              rum imaginem, & eas, quæ in cortice ſunt,
                <lb/>
              obliterat, vt non videantur. </s>
              <s id="s.013319">Vbi igitur cor­
                <lb/>
              ticem detraxeris, vel denuò imprudenter
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1817"/>
                <lb/>
              alius ouum coxerit, propter vim aluminis
                <lb/>
              retentis imaginibus, literæ detracto cortice
                <lb/>
              conſpicuæ apparebunt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013320">
                <margin.target id="marg1812"/>
              Exempla va
                <lb/>
              ticiniorum
                <lb/>
              ex extis
                <lb/>
              egregia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013321">
                <margin.target id="marg1813"/>
              Vnguium
                <lb/>
              veſtigia
                <lb/>
              quid ſigni­
                <lb/>
              ficent.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013322">
                <margin.target id="marg1814"/>
              Vngues, &
                <lb/>
              dentes in
                <lb/>
              quanto tem­
                <lb/>
              pore muten­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013323">
                <margin.target id="marg1815"/>
              Modus in­
                <lb/>
              ſcribendi,
                <lb/>
              quæ velis in
                <lb/>
              ouo interiùs.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013324">
                <margin.target id="marg1816"/>
              Oua molleſ­
                <lb/>
              cunt aceto
                <lb/>
              ſic, vt vrceis
                <lb/>
              includantur.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.013325">
                <margin.target id="marg1817"/>
              Autor ad­
                <lb/>
              monitus per
                <lb/>
              ſomnum, vt
                <lb/>
              libros con­
                <lb/>
              ſcriberet.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.013326">Verùm his relictis ad veras viſiones re­
                <lb/>
              deundum. </s>
              <s id="s.013327">Trium hæc ſunt generum, quæ­
                <lb/>
              dam per ſomnum, quædam in ectaſi, quæ­
                <lb/>
              dam in pura vigilia videntur Horum ſubii­
                <lb/>
              ciam exempla. </s>
              <s id="s.013328">Per ſomnum non ſemel
                <lb/>
              admonitus ſum, vt hunc librum conſcri­
                <lb/>
              berem, diuiſum quidem, vt mihi videba­
                <lb/>
              tur in 21. partes: tractationes erant variæ,
                <lb/>
              & circa medium paucula geometrica. </s>
              <s id="s.013329">Inde
                <lb/>
              per totum variæ ac nouæ diſputationes ad­
                <lb/>
              modum elegantes, & rebus veris: cando­
                <lb/>
              re linguæ haud mediocri, cum quadam
                <lb/>
              grata obſcuritate: tum verò ob ſtyli conti­
                <lb/>
              nuitatem, rationumque ſubtilitatem, res
                <lb/>
              mihi penè diuina videbatur, adeò vt per
                <lb/>
              ſomnum tanta perfunderer voluptate, vt pa­
                <lb/>
              rem illi nunquam ſenſerim. </s>
              <s id="s.013330">Extra ſenſum
                <lb/>
              rapi videbar, & poſt ſomnum etiam memo­
                <lb/>
              ria illius iucunditatis mirum in modum me
                <lb/>
              delectabat. </s>
              <s id="s.013331">Agnoui materiam, quæ de om­
                <lb/>
              nibus tractaret, nomenque libri, notam te­
                <lb/>
              nuem ac pulchram. </s>
              <s id="s.013332">Procul impreſſus liber
                <lb/>
              videbatur, paucaque in vrbe exemplaria.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013333">Tria non conueniunt, nam alterius videba­
                <lb/>
              tur ille liber, non meus: magnitudo quo­
                <lb/>
              que longè maior, & ſtylus noſtro elegan­
                <lb/>
              tior. </s>
              <s id="s.013334">Forſan hæc aliquando in melius muta­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1818"/>
                <lb/>
              buntur, aut velut in ſpeculis contingit ea­
                <lb/>
              dem videri, ſed diuerſa tamen ratione, ma­
                <lb/>
              iora, pulchriora, ac mutata ſerie: vel quòd
                <lb/>
              ſomnium quædam augeat, alia minuat: do­
                <lb/>
              lorum etenim, qui nondum inceperunt ſpe­
                <lb/>
              ciem auget, morborum verò, qui nos iam
                <lb/>
              opprimunt minuit. </s>
              <s id="s.013335">Igitur cum ſæpè hoc
                <lb/>
              mihi contigiſſet, libellum quatuor primum
                <lb/>
              chartis incœpi: pòſt ad ſeptem vſque ſuper­
                <lb/>
              auxi, inde vſque ad 35. nunquam interim
                <lb/>
              ceſſantibus imaginibus iiſdem, & iucundi­
                <lb/>
              tate illa, quam legendo percipiebam in
                <lb/>
              ſomno: ſed eò rarius in ſomnium reuerte­
                <lb/>
              batur, quò liber magis creſcebat. </s>
              <s id="s.013336">Auctus eſt
                <lb/>
              poſtmodum ad 57. chartas, demum ad 76.
                <lb/>
              tuncque primum adiecta tabula editus eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013337">Cùm tamen dimidio minor videretur, quàm
                <lb/>
              is, qui mihi per ſomnum oſtenſus fuit, exi­
                <lb/>
              ſtimaui aliàs ab aliquo alio abſoluendum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.013338">Nam iam ter idem excuſſus erat, Norim­
                <lb/>
              bergæ primum, inde Lugduni, demum Lu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg1819"/>
                <lb/>
              tetiæ Pariſiorum. </s>
              <s id="s.013339">Cùm verò in Galeni di­
                <lb/>
              ctum incidiſſem forte fortuna, quo libro­
                <lb/>
              rum abſoluendorum methodus traditur, aſ­
                <lb/>
              ſumpto iterum argumento tanquam de no­
                <lb/>
              uo conficerem, illum ad methodi normam
                <lb/>
              aucto fermè tantundem quantus fuerat in
                <lb/>
              prima editione, perfeci, his propemodum
                <lb/>
              auxiliis adiutus, quæ in præcedenti libro
                <lb/>
              demum adieci. </s>
              <s id="s.013340">Conſtat enim auctio tota
                <lb/>
              chartis quinquaginta ſex, totus verò liber
                <lb/>
              132. Inde tabulis additis parùm, vt exiſti­
                <lb/>
              mo, ab eo, quem per quietem vidi, omninò
                <lb/>
              differt. </s>
              <s id="s.013341">Sed neque augere illum poſſum
                <lb/>
              etiam ſi velim, primum quòd abſolutus ſit
                <lb/>
              ordo, deinde quod oporteret totum ipſum
                <lb/>
              ab initio reuoluere: quod mihi nunc pror­
                <lb/>
              ſus non ſolum incommodum foret, ſed im­
                <lb/>
              poſſibile. </s>
              <s id="s.013342">Si tamen illi ſubiungantur tres
                <lb/>
              libri de Rerum varietate, qui eiuſdem ſunt
                <lb/>
              argumenti, tunc omninò, & character,
                <lb/>
              & magnitudo, & locus figurarum mathe-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>