1hac de cauſa malo appoſita erat, acceſſiſſe.
Carbones quoque qui ibi aderant deuoraſſe,
& galli ſanguinem petiiſſe, quem protinus
iugulato gallo exugit. Inde rogaſſe, quid
nam peterent? reſpondente nauclero, ven
tos, & qua ex parte exponente, illos intra
triduum daturum ſe pollicitus eſt. Admonuit
quoque eos vt in occaſionem parati eſſent.
Soluta coniuratione Arabs nullius eorum
quæ vel prædixerat, vel paſſus fuiſſet me
mor. Tempore tamen conſtituto, omnia ex
ſententia ſucceſſerunt. Ergo videntur ali
quid, aut poſſe, aut præſcire dæmones, ſed
ob contemptum multa obliterata ſunt. Con
temptus euenit, quoniam plerique his ar
tibus confiſi non ſolùm malè periere, ſed
nihil egregium in arte ſua ſunt conſecuti.
Id non tantùm artis leuitate contingit,
quantum tractantium audacia, qui hoc ſo
lo auxilio ſibi multa pollicentur. Sed qui
iam armis, aut eruditione, aut arte aliqua
præſtant, videntur ab his non leue incre
mentum habuiſſe: velut Petrus Aponenſis
Conciliator dictus, qui palàm eſt gloriam
æternam conſecutus necromantiæ auxilio,
vt ipſemet teſtatum reliquit. Erat vir alio
quin inclytus, ſi labe hac caruiſſet. Vigebat
olim in Hiſpania hæc ars, publicéque doce
batur in Salamantica academia, nunc ve
rò publicis legibus ſublata eſt. Vnde ibi
aliqua adhuc artis experimenta ſuper
ſunt.
Carbones quoque qui ibi aderant deuoraſſe,
& galli ſanguinem petiiſſe, quem protinus
iugulato gallo exugit. Inde rogaſſe, quid
nam peterent? reſpondente nauclero, ven
tos, & qua ex parte exponente, illos intra
triduum daturum ſe pollicitus eſt. Admonuit
quoque eos vt in occaſionem parati eſſent.
Soluta coniuratione Arabs nullius eorum
quæ vel prædixerat, vel paſſus fuiſſet me
mor. Tempore tamen conſtituto, omnia ex
ſententia ſucceſſerunt. Ergo videntur ali
quid, aut poſſe, aut præſcire dæmones, ſed
ob contemptum multa obliterata ſunt. Con
temptus euenit, quoniam plerique his ar
tibus confiſi non ſolùm malè periere, ſed
nihil egregium in arte ſua ſunt conſecuti.
Id non tantùm artis leuitate contingit,
quantum tractantium audacia, qui hoc ſo
lo auxilio ſibi multa pollicentur. Sed qui
iam armis, aut eruditione, aut arte aliqua
præſtant, videntur ab his non leue incre
mentum habuiſſe: velut Petrus Aponenſis
Conciliator dictus, qui palàm eſt gloriam
æternam conſecutus necromantiæ auxilio,
vt ipſemet teſtatum reliquit. Erat vir alio
quin inclytus, ſi labe hac caruiſſet. Vigebat
olim in Hiſpania hæc ars, publicéque doce
batur in Salamantica academia, nunc ve
rò publicis legibus ſublata eſt. Vnde ibi
aliqua adhuc artis experimenta ſuper
ſunt.
Petrus Apo
nenſis maxi
mus necro
manticus.
nenſis maxi
mus necro
manticus.
Narrabat mihi Don Conſtantinus Fon
tanus Hiſpanus Theologus, & ab exomolo
geſi Principis Philippi Hiſpaniarum, dum
in Pinthia, ſeu Valleoletana, vulgato no
mine Vagliadolit ciuitate Hiſpaniæ, in do
mo typographi, quæ malè obſtrepitus au
diebat nocturnos diuerſaretur, prima nocte
incubum ſenſiſſe: ſed cùm oliuas nigras in
cœna comediſſet, naturale exiſtimaſſe,
cùm incubus inter morbos numeretur. Se
quenti nocte ſuper lecto videt, auditque fe
les concertantes, quod quanquam durum
videretur, quia tamen eſſe poterat, & hoc
naturale eſſe duxit. Tertia autem nocte
cùm nondum dormitum iſſet, de hiſque diſ
ſereret, tubæ vocem quaſi in aure audiuit.
Exiſtimans ſibili ſpeciem eſſe, pueros vide
bat, qui ibi aſtabant ridentes: tum vox illa
cubiculum circuire cœpit, perfectoque cir
cuitu ſub lecto ſe abdidit, ibi diu ſtrepens,
cùm nihil videretur. Sed nullibi magis ſeu
dæmonum, ſeu mortuorum veſtigia videre,
aut audire licet, quàm circa morituros, aut
poſt ingentes clades, vel peſtilentiæ tempo
ribus. Dupliciter autem morituris hæc eue
niunt: vel ipſis, vnuſquiſque enim antequam
moriatur aliquid videns terretur: & poſt
quàm viderit, non ſuperuiuit. Et quanquam
naturale eſſe poſſit, mirum tamen eſt. Vidi
clariſſimum virum qui cùm mouere ſe non
poſſet, vbi cò ventum eſt, parum abfuit
quin lecto ſe excuteret, aufugerintque cu
ſtodes: nam alta nocte id contigit. Vel aliis
hæc contingunt: quòd enim Principibus
fulgura, & Cometes, & ſidus in cœlo,
mortis præſagia, id priuatis inconditis ſtre
pitus, quales ego circa tales ſæpius vidi, &
audiui, ab aliiſque accepi. Verùm in his quæ
ego ſum aſſecutus non decipior. Vbi etiam
multa cadauera hominum malè ſepulta ia
cent, proculdubio quædam apparent terri
bilia, ſed quibus etiam naturalis ratio ſub
ſcribere poſſit. Porrò de his & peſtilentiæ
inuſitatis vocibus, curruumque imaginibus
quæ videntur, & tanquam ſubitò euertan
tur ſtrepitibus, & fragoribus, in libris de
Varietate rerum ſatis locuti ſumus: nec ſat
monuiſſe, fuerit, experimenta perſuadere,
non demonſtrare. Diſputationiſque genus
hoc tale eſſe, vt affirmantibus nunquam de
futura ſit fuga, atque certamen contradi
centium, negantibus experimenta: vt non
ſatis hæc futura videantur ad opinionem de
dæmonibus apud ſtudioſos confirmandam.
Nam de Telchinibus, cauſam dicere poſſu
mus eſſe naturam lapidum, aut nimis fragi
lium, aut corrupto ſpiritu redundantium
ſulphure, ac bitumine exuſtis. Illud nos ma
gis mouet, quòd cùm aër, ætherque tantæ
ſint magnitudinis, regioque illa adeò amœna,
videamuſque terram habere ſua viuentia,
metalla, lapides plantas, aquam, & ipſam
piſces, tum aërem hunc infimum, quæ reſ
pirant animalia, veriſimile haud videtur tan
tam molem vita ex toto eſſe deſtitutam:
quin potius credendum eſt animalîa ibi eſ
ſe tanto his inferioribus excellentiora, quan
to regio illa clarior iſta eſt, ac purior in
feriore. Hoc enim in cæteris ( vt dixi ) ele
mentis cùm obſeruatum à natura videamus,
nec in Elementis tantùm, ſed etiam cœlo,
credendum eſt hanc totam machinam aë
ris ſublimioris animalibus his, quæ nos dæ
monas quaſi ſapientes vocamus, plenam eſ
ſe. Nolim ego ad trutinam hæc ſectari, ve
lut Porphyrius, Pſellus, Plotinus, Proclus,
Iamblicus, qui copiosè de his quæ non vide
re, velut hiſtoriam natæ rei ſcripſerunt.
Philoſophus ſum ego, placitis quantum li
cet Peripateticorum hærens: hi verò non
admittunt dæmonas: nec probabilis eſt opi
nio, quæ illos concedit in tam vaſta mole,
nam hic vt aues, & longè plus frequentes
adeſſent: cùm vix in vna prouincia tota ſe
mel veſtigium, & in pluribus annis appa
reat. Principes etiam, quorum fortuna eſ
ſe ſapientiſſimos mortalium ſuadet, hæc, ta
liaque contemnunt. Illud multos mouet,
quòd ſi vitas primas, ſeu mentes agnoſcunt,
mortales erunt ſimul ac immortales, quod
eſſe non poteſt, Si non, quid prohibetne hu
manum genus deleant? inuiſibiles quum
ſint, & nullius imperio addicti. Vnum tan
tùm ſcire præſtat, non dicere quenquam
probum hominem, dæmonum, etiam ſi ſint,
auxilio vti, contempto Dei optimi benefa
ctoris, & à quo cuncta accepimus, noſtri nu
mine. Ingratiſſimi enim opus eſt hoc homi
nis: videmuſque eos qui talibus ſtudent, aut
illorum falſa perſuaſione dementatos. Con
ſtat enim ex religionis inſtituto peſſimos
eſſe. Si verò aliquid aliud eſt, tum ex ſacri
ficiis, tum ex natura ac potentia ambitio
ſiſſimos. Quod ſi Dei conſenſu iſta fiunt, pa
rent miniſtri regi. Dæmonum igitur auxiliis
inniti fallax, & periculoſum plerunque, im
probi autem aut ſtupidi ſemper. Dei enim
omnia ſunt. Præcantationes autem quæcun-
tanus Hiſpanus Theologus, & ab exomolo
geſi Principis Philippi Hiſpaniarum, dum
in Pinthia, ſeu Valleoletana, vulgato no
mine Vagliadolit ciuitate Hiſpaniæ, in do
mo typographi, quæ malè obſtrepitus au
diebat nocturnos diuerſaretur, prima nocte
incubum ſenſiſſe: ſed cùm oliuas nigras in
cœna comediſſet, naturale exiſtimaſſe,
cùm incubus inter morbos numeretur. Se
quenti nocte ſuper lecto videt, auditque fe
les concertantes, quod quanquam durum
videretur, quia tamen eſſe poterat, & hoc
naturale eſſe duxit. Tertia autem nocte
cùm nondum dormitum iſſet, de hiſque diſ
ſereret, tubæ vocem quaſi in aure audiuit.
Exiſtimans ſibili ſpeciem eſſe, pueros vide
bat, qui ibi aſtabant ridentes: tum vox illa
cubiculum circuire cœpit, perfectoque cir
cuitu ſub lecto ſe abdidit, ibi diu ſtrepens,
cùm nihil videretur. Sed nullibi magis ſeu
dæmonum, ſeu mortuorum veſtigia videre,
aut audire licet, quàm circa morituros, aut
poſt ingentes clades, vel peſtilentiæ tempo
ribus. Dupliciter autem morituris hæc eue
niunt: vel ipſis, vnuſquiſque enim antequam
moriatur aliquid videns terretur: & poſt
quàm viderit, non ſuperuiuit. Et quanquam
naturale eſſe poſſit, mirum tamen eſt. Vidi
clariſſimum virum qui cùm mouere ſe non
poſſet, vbi cò ventum eſt, parum abfuit
quin lecto ſe excuteret, aufugerintque cu
ſtodes: nam alta nocte id contigit. Vel aliis
hæc contingunt: quòd enim Principibus
fulgura, & Cometes, & ſidus in cœlo,
mortis præſagia, id priuatis inconditis ſtre
pitus, quales ego circa tales ſæpius vidi, &
audiui, ab aliiſque accepi. Verùm in his quæ
ego ſum aſſecutus non decipior. Vbi etiam
multa cadauera hominum malè ſepulta ia
cent, proculdubio quædam apparent terri
bilia, ſed quibus etiam naturalis ratio ſub
ſcribere poſſit. Porrò de his & peſtilentiæ
inuſitatis vocibus, curruumque imaginibus
quæ videntur, & tanquam ſubitò euertan
tur ſtrepitibus, & fragoribus, in libris de
Varietate rerum ſatis locuti ſumus: nec ſat
monuiſſe, fuerit, experimenta perſuadere,
non demonſtrare. Diſputationiſque genus
hoc tale eſſe, vt affirmantibus nunquam de
futura ſit fuga, atque certamen contradi
centium, negantibus experimenta: vt non
ſatis hæc futura videantur ad opinionem de
dæmonibus apud ſtudioſos confirmandam.
Nam de Telchinibus, cauſam dicere poſſu
mus eſſe naturam lapidum, aut nimis fragi
lium, aut corrupto ſpiritu redundantium
ſulphure, ac bitumine exuſtis. Illud nos ma
gis mouet, quòd cùm aër, ætherque tantæ
ſint magnitudinis, regioque illa adeò amœna,
videamuſque terram habere ſua viuentia,
metalla, lapides plantas, aquam, & ipſam
piſces, tum aërem hunc infimum, quæ reſ
pirant animalia, veriſimile haud videtur tan
tam molem vita ex toto eſſe deſtitutam:
quin potius credendum eſt animalîa ibi eſ
ſe tanto his inferioribus excellentiora, quan
to regio illa clarior iſta eſt, ac purior in
feriore. Hoc enim in cæteris ( vt dixi ) ele
mentis cùm obſeruatum à natura videamus,
nec in Elementis tantùm, ſed etiam cœlo,
credendum eſt hanc totam machinam aë
ris ſublimioris animalibus his, quæ nos dæ
monas quaſi ſapientes vocamus, plenam eſ
ſe. Nolim ego ad trutinam hæc ſectari, ve
lut Porphyrius, Pſellus, Plotinus, Proclus,
Iamblicus, qui copiosè de his quæ non vide
re, velut hiſtoriam natæ rei ſcripſerunt.
Philoſophus ſum ego, placitis quantum li
cet Peripateticorum hærens: hi verò non
admittunt dæmonas: nec probabilis eſt opi
nio, quæ illos concedit in tam vaſta mole,
nam hic vt aues, & longè plus frequentes
adeſſent: cùm vix in vna prouincia tota ſe
mel veſtigium, & in pluribus annis appa
reat. Principes etiam, quorum fortuna eſ
ſe ſapientiſſimos mortalium ſuadet, hæc, ta
liaque contemnunt. Illud multos mouet,
quòd ſi vitas primas, ſeu mentes agnoſcunt,
mortales erunt ſimul ac immortales, quod
eſſe non poteſt, Si non, quid prohibetne hu
manum genus deleant? inuiſibiles quum
ſint, & nullius imperio addicti. Vnum tan
tùm ſcire præſtat, non dicere quenquam
probum hominem, dæmonum, etiam ſi ſint,
auxilio vti, contempto Dei optimi benefa
ctoris, & à quo cuncta accepimus, noſtri nu
mine. Ingratiſſimi enim opus eſt hoc homi
nis: videmuſque eos qui talibus ſtudent, aut
illorum falſa perſuaſione dementatos. Con
ſtat enim ex religionis inſtituto peſſimos
eſſe. Si verò aliquid aliud eſt, tum ex ſacri
ficiis, tum ex natura ac potentia ambitio
ſiſſimos. Quod ſi Dei conſenſu iſta fiunt, pa
rent miniſtri regi. Dæmonum igitur auxiliis
inniti fallax, & periculoſum plerunque, im
probi autem aut ſtupidi ſemper. Dei enim
omnia ſunt. Præcantationes autem quæcun-