Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014163
">
<
pb
pagenum
="
669
"
xlink:href
="
016/01/316.jpg
"/>
denſiſſimum terra, mediocre aqua rariſſi
<
lb
/>
mum aër: omniáque frigida. </
s
>
<
s
id
="
s.014164
">Sed aër, quod
<
lb
/>
rarus ſit, minùs frigidus eſſe videtur? </
s
>
<
s
id
="
s.014165
">iuxta
<
lb
/>
cœlum autem ob perpetuum motum rareſcit
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1887
"/>
<
lb
/>
mirum in modum, atque is æther vocatur,
<
lb
/>
adeò ob raritatem parùm frigidus, vt tempe
<
lb
/>
ramento proximus ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.014166
">Cœlum verò cùm ſit
<
lb
/>
æthere longè tenuius, temperatiſſimum eſt
<
lb
/>
aut ſimpliciter, aut inter omnia corpora. </
s
>
<
s
id
="
s.014167
">Si
<
lb
/>
quidem ſimpliciter, æternum erit, vt Ariſto
<
lb
/>
teles ſentit: ſi inter reliqua corpora ſolùm,
<
lb
/>
aliquando & ipſum finem habebit, vt legi
<
lb
/>
noſtræ placet, & nos de his in libris de Arca
<
lb
/>
nis æternitatis diximus. </
s
>
<
s
id
="
s.014168
">Sed & lucem, & lu
<
lb
/>
men calida eſſe, ſuperiùs docuimus. </
s
>
<
s
id
="
s.014169
">Subſtan
<
lb
/>
tia igitur cœli tenuiſſima eſt: non autem tota
<
lb
/>
ſimiliter, ſed vt lux luce clarior, ita etiam
<
lb
/>
ſubſtantia tenuior. </
s
>
<
s
id
="
s.014170
">Propagantur autem quæ
<
lb
/>
cunque non per ſe æterna ſunt, alia quidem
<
lb
/>
vt ſubſtantię, alia vt accidentia. </
s
>
<
s
id
="
s.014171
">Et rurſus, alia
<
lb
/>
verè ſimile ſibi generando atque idem, vt
<
lb
/>
equus equum: alia ſimile, ſed non idem, vt
<
lb
/>
lux lumen. </
s
>
<
s
id
="
s.014172
">Miſerta enim natura, quòd in ſin
<
lb
/>
gulari perpetuum ſeruare nequit, generatio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1888
"/>
<
lb
/>
ne reparat. </
s
>
<
s
id
="
s.014173
">Sed poſtquam ſemel natum fue
<
lb
/>
rit, ampliùs redire non poteſt: æternum enim
<
lb
/>
eſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.014174
">Pars enim æternitatis, quæ rationem
<
lb
/>
habet, infinitum tempus continet: velut ſi in
<
lb
/>
centum annis ephemeris idem ſemper redi
<
lb
/>
ret, par eſſet immortalibus. </
s
>
<
s
id
="
s.014175
">Sed tamen im
<
lb
/>
mortalis non eſſet: æternitas enim quodlibet
<
lb
/>
tempus infinitum continet. </
s
>
<
s
id
="
s.014176
">Et quicquid infi
<
lb
/>
nito multiplicatur, eſt infinitum. </
s
>
<
s
id
="
s.014177
">Sed & aliud
<
lb
/>
maius in his periculum, quoniam quod ge
<
lb
/>
neratur, neceſſariò poteſt ex aliqua materia
<
lb
/>
generari:
<
expan
abbr
="
nã
">nam</
expan
>
ſi non poteſt ex vlla materia ge
<
lb
/>
nerari, aut generabitur, quod generari non
<
lb
/>
poteſt ( repugnantiam autem hoc continet
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
lb
/>
aut abſque materia generabitur: non erit igi
<
lb
/>
tur compoſitum. </
s
>
<
s
id
="
s.014178
">Materia igitur aliqua eſt, ex
<
lb
/>
qua generabitur, quod generari debet. </
s
>
<
s
id
="
s.014179
">Dum
<
lb
/>
igitur genitum eſt ac manet, potentia illa
<
lb
/>
deſiit, atque in actum tranſmutata eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014180
">Vel
<
lb
/>
igitur alia in eadem materia relicta eſt po
<
lb
/>
tentia, atque ſic dum eſt, denuò poteſt gene
<
lb
/>
rari, quod eſſe non poteſt: quod enim gene
<
lb
/>
ratur, in eadem materia non eſt, vel in alia
<
lb
/>
materia, aut materiæ parte potentia illa reli
<
lb
/>
cta eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014181
">Itaque tunc generetur: quod cùm iam
<
lb
/>
ſit, erunt iam duo illa vnum ex ſuppoſito, po
<
lb
/>
teritque vnum tamen corrumpi, & alterum
<
lb
/>
manere, atque ita eſſe, & non eſſe, corrumpi,
<
lb
/>
& non corrumpi, vnúmque corpus in duobus
<
lb
/>
locis,
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
alia innumera perabſurda. </
s
>
<
s
id
="
s.014182
">Abſur
<
lb
/>
dum eſt & illud, ſi iam corrupta potentia
<
lb
/>
poſtquam genitum eſt, in eadem redeat, poſt
<
lb
/>
corruptum ſit: erit enim potentia potentiæ:
<
lb
/>
nec niſi in eadem materia illud generari po
<
lb
/>
terit, quod eſt
<
expan
abbr
="
abſurdiſſimũ
">abſurdiſſimum</
expan
>
, cùm ad minimas
<
lb
/>
partes diſpergatur, & vt continua nunquam
<
lb
/>
in idem redeat: neque enim ſi talis eſſet, vbi
<
lb
/>
diſſolui poſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.014183
">Itaque quod ſemel generatur,
<
lb
/>
vt ampliùs redeat, eſt impoſſibile. </
s
>
<
s
id
="
s.014184
">Sed non vt
<
lb
/>
ſimile. </
s
>
<
s
id
="
s.014185
">Horum igitur, quæ generantur, alia
<
lb
/>
ſerò, & parùm multiplicantur, vt animalia,
<
lb
/>
& plantæ: alia celerrimè, non tamen plurima
<
lb
/>
producunt, vt ignis: ſtatim enim ignis ignem
<
lb
/>
generat, atque ille alium: eóque modo ſi ma
<
lb
/>
teria non deſit, in immenſum creſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.014186
">Corpo
<
lb
/>
ra igitur in infinitum propagantur, quia lo
<
lb
/>
cus in orbe finitus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014187
">Sed ſimplia celerius,
<
lb
/>
& inter compoſita quæcunque ſunt imperfe
<
lb
/>
ctiora, vt muſcæ ac vermes: & inter ea, quæ
<
lb
/>
ſunt parentibus genita viliſſima quæque, vt
<
lb
/>
mures, & cuniculi: vnumquódque enim vt
<
lb
/>
perfectius eſt, eò minùs multiplicatur atque
<
lb
/>
ſeriùs: quod verò perfectum eſt, nequaquam.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014188
">Lux verò corpus non eſt, è corpore tamen
<
lb
/>
prodit, quare ſibi ſimile generat, non autem
<
lb
/>
ſpecie idem, nec quod producitur alia gene
<
lb
/>
rare poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014189
">Sed infinita eſt illius propagatio,
<
lb
/>
quoniam quod generatur, ſubſtantia non eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014190
">Cùm enim Sol exurgit, illius infinitæ ſunt
<
lb
/>
ſpecies: dico autem lucis, non Solis. </
s
>
<
s
id
="
s.014191
">Quicquid
<
lb
/>
autem ſic generatur, protinus etiam per ſe
<
lb
/>
corrumpitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014192
">Intellectus autem cum ſubſtan
<
lb
/>
tia quædam ſit, ſed abſque corpore, ſubitò
<
lb
/>
multiplicatur in infinitum: audientes enim
<
lb
/>
omnes intelligunt: & ſi hi proferrent, qui
<
lb
/>
audiunt, intelligerent & alij non minùs. </
s
>
<
s
id
="
s.014193
">Igi
<
lb
/>
tur intellectus infinities propagatur, ſi ab
<
lb
/>
abſque impedimento ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.014194
">Eadem ratio eſt
<
lb
/>
omnium, quæ intelligunt ſubſtantiarum, ſed
<
lb
/>
non eodem modo. </
s
>
<
s
id
="
s.014195
">Nam (vt dictum eſt) noſter
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1889
"/>
<
lb
/>
intellectus eſt vmbratilis. </
s
>
<
s
id
="
s.014196
">Neque tamen in
<
lb
/>
tellectus tempori ſubiacent, ſed ſpatium, quo
<
lb
/>
permanent, imaginantur, æuumque id ap
<
lb
/>
pellant. </
s
>
<
s
id
="
s.014197
">Eſt autem vt in circulo centrum: vni
<
lb
/>
cuique enim parti circuli correſpondet: & ſi
<
lb
/>
circulus moueatur, immobile manet
<
expan
abbr
="
centrũ
">centrum</
expan
>
,
<
lb
/>
vt in tempore æuum, atque in tempore ſem
<
lb
/>
piterno. </
s
>
<
s
id
="
s.014198
">Æuum igitur nec extenditur, nec
<
lb
/>
fluit, ſed ſempiternum manet. </
s
>
<
s
id
="
s.014199
">Viſum eſt au
<
lb
/>
tem quibuſdam, ob id tempus circulo finiri:
<
lb
/>
at de hoc libris de Arcanis æternitatis ſatis
<
lb
/>
dictum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014200
">Seu igitur tempori æuum confe
<
lb
/>
ratur, ſeu non, diuiſionis eſt expers, Scio La
<
lb
/>
tinos hoc nomine aliud intelligere: ſed nos
<
lb
/>
quid velimus expoſuimus: nam res, non no
<
lb
/>
mina, hîc tractantur. </
s
>
<
s
id
="
s.014201
">Hoc verò æuum, in quo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1890
"/>
<
lb
/>
intellectus manent, neceſſariò aut factum,
<
lb
/>
aut æternum eſt: quia in æternis, quod eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014202
">eſſe neceſſe eſt: quod non eſt, eſſe non poteſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014203
">Nam mortalis natura, non magis immorta
<
lb
/>
litatis eſt capax, quàm immortalis mortali
<
lb
/>
tatis. </
s
>
<
s
id
="
s.014204
">Deus autem omnibus aliquid melius,
<
lb
/>
neque in æuo, neque in tempore. </
s
>
<
s
id
="
s.014205
">Quod igi
<
lb
/>
tur ſtabile per ſe, eſt æternitas: quod profluit,
<
lb
/>
& manet, eſt ęuum: quod non manet, & fluit,
<
lb
/>
tempus. </
s
>
<
s
id
="
s.014206
">Mundus igitur, quoniam manere vi
<
lb
/>
detur, in æuo eſt, & in mundo tempus. </
s
>
<
s
id
="
s.014207
">Mun
<
lb
/>
di optimam partem vocant paradiſum, id eſt,
<
lb
/>
hortum conſitum, ſeu locum amœniſſimum,
<
lb
/>
& voluptatum. </
s
>
<
s
id
="
s.014208
">Duplex hic, cœleſtis beato
<
lb
/>
rum, & terreſtris. </
s
>
<
s
id
="
s.014209
">Omiſſo eo, Zeilam inſula
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1891
"/>
<
lb
/>
non procul è Chalecuto paradiſus eſſe vide
<
lb
/>
tur: eſt enim orbis locus amœniſſimus, ſalu
<
lb
/>
britate aëris, vitæ longitudine (nam homines
<
lb
/>
ibi ad 150. annos perueniunt) fontibus, ſyl
<
lb
/>
uis, pratis, frugibus, fructibus, feris, elephan
<
lb
/>
tis, piſcibus, aromatibus, margaritis, gem
<
lb
/>
mis, auro atque argento. </
s
>
<
s
id
="
s.014210
">Hæc igitur orbis
<
lb
/>
pars præſtantiſſima, ſed non vniuerſi. </
s
>
<
s
id
="
s.014211
">Opti
<
lb
/>
mum enim in his inferioribus, peſſimum eo
<
lb
/>
rum, quæ ſuperiùs continentur. </
s
>
<
s
id
="
s.014212
">Medij autem
<
lb
/>
ſunt motus quidam, quos actiones vocamus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014213
">Tria autem ſunt actionum genera. </
s
>
<
s
id
="
s.014214
">Primum
<
lb
/>
quòd fit à corpore in corpus, vocatúrque
<
lb
/>
mutatio. </
s
>
<
s
id
="
s.014215
">Secundum influxus: hic in corpus,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg1892
"/>
<
lb
/>
ſed non à corpore, verùm occulta quadam </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>