1paratus eſt nonne intelligitur indefinita, vt
Dialectici volunt, non ſolum pro pluribus, ſed
etiam vtili? Tofus non generatur vera gene
ratione, quæ eſt viuentium ſolum, ſed coa
gmentatur: generari tamen verbo vtimur,
quod vulgaris ſignificatio ad id extendatur.
Non erunt tria principia, imò ad genera
tionem concurrit materia, vt ſubiectum,
forma generantis ad præparationem, anima
autem ſeipſam exhibendo efficit. Quæ verò
diſputat contra animam mundi, perlegas
eorum reſponſiones in libris de Arcanis
æternitatis, quia eſt res prolixa, & quæ pe
culiari indiget opere: & non vt ab ipſo
obiter tractatur, cùm non ſolùm Philoſo
phiæ naturalis principia, ſed & diuinæ non
parua pars, & eorum, quæ ſenſibus ſubia
cent, ratio pendeat. Pariter & alia eiuſdem
exercitationis ad eandem doctrinam perti
nent. Ob idque ſuperſedeo hîc, niſi quod
admonere illum volo eius, quod adeò fir
miter negat, ſcilicet animam eſſe in corde
ſolùm, cùm id dicat Philoſophus, in libro
de Iuuentute & Senectute in initio: Επεὶ
δὲ π̔ρὶ ψυχοῡς ἐν ἑτέροις διώρισαι, καὶ δούλον ὅτε
οὐκ ὄιονται εἶναι σω̄μα τὴν οὐσίαν ἀυτοῡς, ἀλλ̓ ὅμως
ὅτιγε ἔντινι τοῡ σώματος ὑπάρχει χορίῳ φανε
ρόν. Interpretetur modò vt velit, nun
quam obtinebit, quin illud apertè velit
Ariſtoteles, vt anima ſit in aliqua parte
corporis. Id etiam oſtendimus in libris de
Rerum varietate, atque alio modo etiam
euidentius demonſtrari poteſt.
Dialectici volunt, non ſolum pro pluribus, ſed
etiam vtili? Tofus non generatur vera gene
ratione, quæ eſt viuentium ſolum, ſed coa
gmentatur: generari tamen verbo vtimur,
quod vulgaris ſignificatio ad id extendatur.
Non erunt tria principia, imò ad genera
tionem concurrit materia, vt ſubiectum,
forma generantis ad præparationem, anima
autem ſeipſam exhibendo efficit. Quæ verò
diſputat contra animam mundi, perlegas
eorum reſponſiones in libris de Arcanis
æternitatis, quia eſt res prolixa, & quæ pe
culiari indiget opere: & non vt ab ipſo
obiter tractatur, cùm non ſolùm Philoſo
phiæ naturalis principia, ſed & diuinæ non
parua pars, & eorum, quæ ſenſibus ſubia
cent, ratio pendeat. Pariter & alia eiuſdem
exercitationis ad eandem doctrinam perti
nent. Ob idque ſuperſedeo hîc, niſi quod
admonere illum volo eius, quod adeò fir
miter negat, ſcilicet animam eſſe in corde
ſolùm, cùm id dicat Philoſophus, in libro
de Iuuentute & Senectute in initio: Επεὶ
δὲ π̔ρὶ ψυχοῡς ἐν ἑτέροις διώρισαι, καὶ δούλον ὅτε
οὐκ ὄιονται εἶναι σω̄μα τὴν οὐσίαν ἀυτοῡς, ἀλλ̓ ὅμως
ὅτιγε ἔντινι τοῡ σώματος ὑπάρχει χορίῳ φανε
ρόν. Interpretetur modò vt velit, nun
quam obtinebit, quin illud apertè velit
Ariſtoteles, vt anima ſit in aliqua parte
corporis. Id etiam oſtendimus in libris de
Rerum varietate, atque alio modo etiam
euidentius demonſtrari poteſt.
8 Motu raritatis, quæ via eſt ad corru
ptionem: aliqua enim eſt, quæ non corrum
pit, & tamen natura eam refugit, quòd
via fit ad corruptionem. Motus à raritatis
cauſa, tardus ſemper eſt. Inter tabulas aut
perpetuò eſt aër, vel ſi non eſt, non fit mo
tus, ſed impeditur, quia deeſt. Et id ipſe in
frà affirmat, quaſi nos irridens, qui nega
mus non eſſe aërem. Quod ad motum ne
ceſſarium eſt, & tamen trahitur pars infe
rior, quia emoueri non poteſt: non tamen
aſcendit, ergo aſcenſus grauis etiam in aqua
propter raritatem impedimentum motus,
non motus.
ptionem: aliqua enim eſt, quæ non corrum
pit, & tamen natura eam refugit, quòd
via fit ad corruptionem. Motus à raritatis
cauſa, tardus ſemper eſt. Inter tabulas aut
perpetuò eſt aër, vel ſi non eſt, non fit mo
tus, ſed impeditur, quia deeſt. Et id ipſe in
frà affirmat, quaſi nos irridens, qui nega
mus non eſſe aërem. Quod ad motum ne
ceſſarium eſt, & tamen trahitur pars infe
rior, quia emoueri non poteſt: non tamen
aſcendit, ergo aſcenſus grauis etiam in aqua
propter raritatem impedimentum motus,
non motus.
9 Dicit ignem noſtrum, eſſe ignem ele
mentarem condenſatum, & ob id calidio
rem, ſicut glacies eſt aqua condenſata, & ob
id frigidior. Pulchrum dictum, & ſpecie
plauſibile, ſed omninò falſum: nam glacies
manet, & non depaſcitur, ſicut nec aqua:
at ignis noſter neque manet, vel momento,
& depaſcitur, ergo nullo modo eſt idem
ſpecie cum elementari. Si elementaris de
paſcitur, quæro vnde alimentum? huic ar
gumento debuerat reſpondere, quod à me
adducitur. Ex quo patet, quòd cùm deueni
tur ad res manifeſtas, & quæ ſenſibus poſ
ſunt diiudicari, falſus in omnibus deprehen
ditur. Sed ad ſingula.
mentarem condenſatum, & ob id calidio
rem, ſicut glacies eſt aqua condenſata, & ob
id frigidior. Pulchrum dictum, & ſpecie
plauſibile, ſed omninò falſum: nam glacies
manet, & non depaſcitur, ſicut nec aqua:
at ignis noſter neque manet, vel momento,
& depaſcitur, ergo nullo modo eſt idem
ſpecie cum elementari. Si elementaris de
paſcitur, quæro vnde alimentum? huic ar
gumento debuerat reſpondere, quod à me
adducitur. Ex quo patet, quòd cùm deueni
tur ad res manifeſtas, & quæ ſenſibus poſ
ſunt diiudicari, falſus in omnibus deprehen
ditur. Sed ad ſingula.
Aër in concauo orbis Lunæ non eſt fri
gidus aut obſcurus, quòd frigiditas aut ob
ſcuritas ſit aliquid, ideò cohærere poteſt cœ
lo. Sol quia non diſſipatur, conſeruat calo
rem motu, ideò ſolidus eſt, ignis autem diſ
ſipatur. Aqua incaleſcit leui motu, non ob
motum, ſed ob aërem, qui illius partes mo
tu ad ſuperficiem deductas calefacit. De ven
tis Cypri, & Rhodi quid opus eſt, cùm
in æſtuario experiamur? qui tamen validiſſi
mi ſunt, atque omnes frigidi. Vapor enim
longo tractu celerrimè deductus, neceſſariò
diſſipatur. Fumus, & calor ignis: quo torre
tur caro, & non lucent: at quomodo pro
bauit vnquam ( fateor enim, quod non lu
ceant) quòd ſint ignis, & in extremo calidi
tatis, quod falſum eſt. Inde ſupponit multas
propoſitiones, è quibus prima eſt euidenter
falſa, ignis eſt corpus, id eſt, naturale vel
elementum, nos enim ſæpè diximus, tria
tantùm eſſe elementa, terram, aquam, aërem
Quis dubitat, quòd ſi ignem ſtatuerimus
elementum, quin illum ſub Luna ob leuita
tem, & quòd alia loca ſciamus iam occupa
ta, non eſſemus collocaturi? Deinde cum vin
culis non poſſit lectores tenere, lacteis ver
bis vult hic ſtrenuus Peripateticus captare.
Sed interim tot declarationes à nobis alla
tas prætermittit: quòd aëris partes quanto
ſublimiores, tanto ſunt frigidiores, quòd eſ
ſet ibi nulli vſui: nam corpora, quæ corru
ptioni obnoxia ſunt, ſunt ſolùm propter ge
nerationem: at ille putat totum contrarium,
ſcilicet quòd immortalia, quæ propter ſe ſunt
non per ſe ſint, ſed fortuitò propter genera
tionem. Imperfecta enim propter perfecta,
non contrà. Quæ in diffinitione elementi ad
duntur, petunt (vt dici ſolet) principium. Vt
enim quod eſſet in concauo orbis Lunæ, aſ
ſumit, quòd ſit elementum, ita vt ſit ele
mentum, aſſumit, quòd ſit in concauo orbis
Lunæ.
gidus aut obſcurus, quòd frigiditas aut ob
ſcuritas ſit aliquid, ideò cohærere poteſt cœ
lo. Sol quia non diſſipatur, conſeruat calo
rem motu, ideò ſolidus eſt, ignis autem diſ
ſipatur. Aqua incaleſcit leui motu, non ob
motum, ſed ob aërem, qui illius partes mo
tu ad ſuperficiem deductas calefacit. De ven
tis Cypri, & Rhodi quid opus eſt, cùm
in æſtuario experiamur? qui tamen validiſſi
mi ſunt, atque omnes frigidi. Vapor enim
longo tractu celerrimè deductus, neceſſariò
diſſipatur. Fumus, & calor ignis: quo torre
tur caro, & non lucent: at quomodo pro
bauit vnquam ( fateor enim, quod non lu
ceant) quòd ſint ignis, & in extremo calidi
tatis, quod falſum eſt. Inde ſupponit multas
propoſitiones, è quibus prima eſt euidenter
falſa, ignis eſt corpus, id eſt, naturale vel
elementum, nos enim ſæpè diximus, tria
tantùm eſſe elementa, terram, aquam, aërem
Quis dubitat, quòd ſi ignem ſtatuerimus
elementum, quin illum ſub Luna ob leuita
tem, & quòd alia loca ſciamus iam occupa
ta, non eſſemus collocaturi? Deinde cum vin
culis non poſſit lectores tenere, lacteis ver
bis vult hic ſtrenuus Peripateticus captare.
Sed interim tot declarationes à nobis alla
tas prætermittit: quòd aëris partes quanto
ſublimiores, tanto ſunt frigidiores, quòd eſ
ſet ibi nulli vſui: nam corpora, quæ corru
ptioni obnoxia ſunt, ſunt ſolùm propter ge
nerationem: at ille putat totum contrarium,
ſcilicet quòd immortalia, quæ propter ſe ſunt
non per ſe ſint, ſed fortuitò propter genera
tionem. Imperfecta enim propter perfecta,
non contrà. Quæ in diffinitione elementi ad
duntur, petunt (vt dici ſolet) principium. Vt
enim quod eſſet in concauo orbis Lunæ, aſ
ſumit, quòd ſit elementum, ita vt ſit ele
mentum, aſſumit, quòd ſit in concauo orbis
Lunæ.
10 In ipſo principio negat adeſſe id, de
quo arguitur, & quod fermè omnes faten
tur, ſcilicet elementum vtramque qualitatem
extremam obtinere. Nam qui negant vtram
que qualitatem maximam eſſe, qui paucio
res ſunt, dicunt alteram eſſe maximam, alte
ram maximæ propinquam, vt res ad idem
quaſi redeat, nec fatente illo, quod petimus,
eſt amplius inſiſtendum. Quamuis enim per
tinacem plus mouit cum rei veritas inexpu
gnabilis, quàm inſtitutum defendendi etiam
in inferiore cauſa Ariſtotelem, Ariſtoteli
coſque. Itaque cùm rationes non habeat,
quibus aut conuincere, aut tueri ſe poſſit, de
clamatorem eximium agit ex Philoſopho re
pentè factus. Vnum tamen ſubiiciam, in quo
videatur excuſatione dignus, quòd difficilli
mum ſit veteres opiniones hominum ani
mis diu inſitas eradicare. Quodque, vt ait Ga
lenus, facilius diſcipulos Chriſtiani à lege
ſua ſubduxeris, quàm addictos in verba ali
cuius ſectæ à ſuis placitis, atque hæc ſuffi
ciant pro omnibus illius declamationibus. Vt
tamen breui quod diximus declaremus: ſi ca
lor non eſt qualitas extrema in aëre, erit ergo
humidum, quare in aqua frigiditas. Quomo
do igitur glacies aqua frigidior? Si dicas
non frigidior, ſed ob denſitatem talis videtur?
Ergo ſumma frigiditas cogit? Igitur omnis
aqua glacies, quare & immobilis, & non ele
mentum humidum. Et quia torquetur circa
quo arguitur, & quod fermè omnes faten
tur, ſcilicet elementum vtramque qualitatem
extremam obtinere. Nam qui negant vtram
que qualitatem maximam eſſe, qui paucio
res ſunt, dicunt alteram eſſe maximam, alte
ram maximæ propinquam, vt res ad idem
quaſi redeat, nec fatente illo, quod petimus,
eſt amplius inſiſtendum. Quamuis enim per
tinacem plus mouit cum rei veritas inexpu
gnabilis, quàm inſtitutum defendendi etiam
in inferiore cauſa Ariſtotelem, Ariſtoteli
coſque. Itaque cùm rationes non habeat,
quibus aut conuincere, aut tueri ſe poſſit, de
clamatorem eximium agit ex Philoſopho re
pentè factus. Vnum tamen ſubiiciam, in quo
videatur excuſatione dignus, quòd difficilli
mum ſit veteres opiniones hominum ani
mis diu inſitas eradicare. Quodque, vt ait Ga
lenus, facilius diſcipulos Chriſtiani à lege
ſua ſubduxeris, quàm addictos in verba ali
cuius ſectæ à ſuis placitis, atque hæc ſuffi
ciant pro omnibus illius declamationibus. Vt
tamen breui quod diximus declaremus: ſi ca
lor non eſt qualitas extrema in aëre, erit ergo
humidum, quare in aqua frigiditas. Quomo
do igitur glacies aqua frigidior? Si dicas
non frigidior, ſed ob denſitatem talis videtur?
Ergo ſumma frigiditas cogit? Igitur omnis
aqua glacies, quare & immobilis, & non ele
mentum humidum. Et quia torquetur circa