Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014607
">
<
pb
pagenum
="
681
"
xlink:href
="
016/01/328.jpg
"/>
cognitionem quid ſit ignis, & ob id tot ab
<
lb
/>
ſurda dicit, nec poteſt ſe explicare, quatuor
<
lb
/>
verbis quamuis & aliàs dixerim dicam. </
s
>
<
s
id
="
s.014608
">Ignis
<
lb
/>
eſt ſubſtantia corrupta ab extremo calore, ſi
<
lb
/>
cut glacies eſt ſubſtantia corrupta ab extre
<
lb
/>
mo frigore. </
s
>
<
s
id
="
s.014609
">Vel verius, ignis eſt caliditas, &
<
lb
/>
ſiccitas extrema, corrumpens ſubiectum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014610
">Quòd etiam dicat vnum eſſe Elementum,
<
lb
/>
dicimus eſſe tria. </
s
>
<
s
id
="
s.014611
">Sola enim terra eſt expers
<
lb
/>
omnis qualitatis, & tamen non eſt neceſſa
<
lb
/>
rium elemento, vt habeat qualitatem, quia
<
lb
/>
non concurrit ad vllam actionem, ſed velut
<
lb
/>
oleum mirabolani, quòd expers eſt odoris,
<
lb
/>
aptiſſimúmque ob id ad omnes odores. </
s
>
<
s
id
="
s.014612
">Ve
<
lb
/>
rùm ob id terra hylen quaſi refert. </
s
>
<
s
id
="
s.014613
">Arguit
<
lb
/>
contradictionem, quia motus accendit calo
<
lb
/>
rem, ergo non extinguit. </
s
>
<
s
id
="
s.014614
">Dixi quod motus
<
lb
/>
in ſubiecto, quòd reſiſtat quoniam reſiſtit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014615
">Videt experimentum in aqua & lapide. </
s
>
<
s
id
="
s.014616
">Si de
<
lb
/>
aqua dubitat, quoniam ſponte frigida ſit, de
<
lb
/>
vino experiatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014617
">Sed ſpontè in his quæ vo
<
lb
/>
luntate carent, non licet dicere? </
s
>
<
s
id
="
s.014618
">feci vt Ver
<
lb
/>
gilium ab infamia liberarem:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Sponte ſua ſandix paſcentibus veſtiet agnos.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014619
">11 Reſilit ad primum librum. </
s
>
<
s
id
="
s.014620
">In quo
<
lb
/>
etiam animaduertendum eſt hunc egregium
<
lb
/>
virum in hoc, & ſequentibus ſimulare ſe
<
lb
/>
non intelligere, vt anſam accuſandi, quàm
<
lb
/>
alioqui habere non poteſt, arripiat: ita non
<
lb
/>
abſimilis videtur ei, qui ſe caſtrauit, vt vxo
<
lb
/>
rem offenderet. </
s
>
<
s
id
="
s.014621
">Quis neſcit in pyrio puluere
<
lb
/>
tria accidere, per quæ ſphæra propellitur, ra
<
lb
/>
ritatem dum è puluere fit ignis, qui locum
<
lb
/>
occupare nititur: inde condenſari præter
<
lb
/>
naturam ob loci anguſtiam, atque ideò ap
<
lb
/>
petere exitum, inde natura vincente rareſ
<
lb
/>
cere, túncque propellere. </
s
>
<
s
id
="
s.014622
">At ille adeò inuo
<
lb
/>
luit bene inuenta, vt ego non pro meis,
<
lb
/>
quantò minus alius quiſdam queat agnoſce
<
lb
/>
re. </
s
>
<
s
id
="
s.014623
">Et ideò fungitur officio ſepiæ, quæ turbat
<
lb
/>
aquas ne videatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014624
">Aër impellit: atque hic eſt
<
lb
/>
motus quo aqua quieſcit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014625
">12 In quo differt mutatio in qualitate à
<
lb
/>
generatione, vel additione, ſi non intenditur
<
lb
/>
qualitas, ſed ſolùm augetur? </
s
>
<
s
id
="
s.014626
">At hoc etiam
<
lb
/>
ego non dico qualitatem non augeri. </
s
>
<
s
id
="
s.014627
">Suffi
<
lb
/>
cit quod intendatur, ſeu additione, ſeu aliter.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014628
">Hucuſque ſanè ſperaueram me cum viro do
<
lb
/>
cto diſputare: ſed cùm animaduerti illum, vt
<
lb
/>
credidit, conuictum meis rationibus eò re
<
lb
/>
fugiſſe, vt concederet ferro extincto ferrum
<
lb
/>
generari, iam illum elleboro prorſus indi
<
lb
/>
gere animaduerti. </
s
>
<
s
id
="
s.014629
">Atque hic fortunam alio
<
lb
/>
rum quotcumque me accuſare nixi ſunt,
<
lb
/>
qui amentiam ſuam prodiderunt, nactus eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014630
">Primùm quis vnquam audiuit ferrum ge
<
lb
/>
nerari ex aquæ frigidæ ſola immerſione? </
s
>
<
s
id
="
s.014631
">vbi
<
lb
/>
omnes cauſas ſuſtulit, & earum ordinem in
<
lb
/>
ter ſe, tum etiam cum effectu ipſo. </
s
>
<
s
id
="
s.014632
">Deinde
<
lb
/>
liceret ex ſilice aurum facere, nam exuſto
<
lb
/>
auro in igne generatur aurum, vt ipſe fate
<
lb
/>
tur? </
s
>
<
s
id
="
s.014633
">ergo extincto ſilice aurum generabitur?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014634
">nam cauſæ ſunt eædem aquæ & ignis. </
s
>
<
s
id
="
s.014635
">De
<
lb
/>
inde cùm paulatim refrigerabitur, paulatim
<
lb
/>
generabitur ferrum, atque ita ſubſtantia in
<
lb
/>
eadem parte augebitur, motúſque verus ine
<
lb
/>
rit, qualis in qualitate. </
s
>
<
s
id
="
s.014636
">Diſpeream ſi reſur
<
lb
/>
gat Ariſtoteles, ni malit mihi accuſatori,
<
lb
/>
quàm tali defenſori amicus eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.014637
">Et ſi non
<
lb
/>
melius argumentum meum ſolui poſſet à
<
lb
/>
Peripateticis, quàm ab illo, iam pæana ca
<
lb
/>
nerem. </
s
>
<
s
id
="
s.014638
">Sed illi dicerent, in ferro ignito duas
<
lb
/>
eſſe ſubſtantias, atque imperfectam vtram
<
lb
/>
que: quod neque ignis ſuam retineat leui
<
lb
/>
tatem, nec ferrum frigiditatem. </
s
>
<
s
id
="
s.014639
">Et quan
<
lb
/>
quam hæc reſponſio argumento meo non
<
lb
/>
ſatisfaciat, ob abſurda principia, quæ tueri
<
lb
/>
coguntur, vt Ariſtotelem defendant, non ta
<
lb
/>
men adeò impudens eſt, vt noſtri calumnia
<
lb
/>
toris, qui hæc deliramenta admiſit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014640
">13 In infinitum apud Grammaticos
<
lb
/>
progredi dicuntur, quæ nullos certos limi
<
lb
/>
tes habent conſtitutos. </
s
>
<
s
id
="
s.014641
">Vnde proprij infiniti,
<
lb
/>
quod Grammaticis ignotum fuit, ratio de
<
lb
/>
ducta eſt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014642
">14 Vbique prodit ſuam imperitiam, víx
<
lb
/>
que ex centum locis ſeptem rectè interpre
<
lb
/>
tatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014643
">Meta non vna eſt, vt fiat ignis, ſed
<
lb
/>
tum incipit hæc meta cùm aërem vincere
<
lb
/>
poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014644
">Meta eundi in Gallias non vna eſt,
<
lb
/>
poſſum ire Taurinum, Lugdunum, Lute
<
lb
/>
tiam, Rhotomagum, meta tamen ingreſſus
<
lb
/>
eſt Valentia, ex vrbe noſtra eunti. </
s
>
<
s
id
="
s.014645
">O præcla
<
lb
/>
ram redargutionem, argumentum ſolum
<
lb
/>
præbens, vel maleuoli omninò animi, vel
<
lb
/>
ſtuporis maximi. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014646
">15 In omnibus eſt ea vis, ſed in quibuſ
<
lb
/>
dam non perficitur agendo, in quibus pro
<
lb
/>
ducendo miratur de lapide, ſed magis de ha
<
lb
/>
linitro mirari debuit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014647
">16 Vreret, non ſi elementaris eſſet, rectè
<
lb
/>
in hoc: ſed ſi eſſet, qualis excutitur, qui pa
<
lb
/>
bulo indiget proculdubio vreret, & ſi eſſet
<
lb
/>
elementaris condenſatus: at aqua non made
<
lb
/>
facit, quia commiſta eſt, madefactio autem
<
lb
/>
non penetrat, calor penetrat, Galeno teſte in
<
lb
/>
libris de Elementis. </
s
>
<
s
id
="
s.014648
">Deinde impudentiſſimè
<
lb
/>
obiicit me negare ex chalybe, vel ex por
<
lb
/>
phyritide ignem generari, cùm ego vbique
<
lb
/>
adiiciam etiam in prima editione non ma
<
lb
/>
gis fieri, ſed minus ex his quam ex illis. </
s
>
<
s
id
="
s.014649
">Vi
<
lb
/>
de hîc prorſus inexcuſabilem ſtuporem ho
<
lb
/>
minis, aut improbitatem. </
s
>
<
s
id
="
s.014650
">Purum ignem nul
<
lb
/>
lum eſſe dico, id eſt, qui non ſit in ſubſtan
<
lb
/>
tia, ſed modo medicorum, in quo forma ma
<
lb
/>
teriæ dominatur, vt in flamma, ſecus carbo,
<
lb
/>
& ferrum ignitum. </
s
>
<
s
id
="
s.014651
">Admiratur dictum illud
<
lb
/>
quod ſimpliciter verum eſt, ſi incaleſcit ve
<
lb
/>
hementi motu, vehementer incaleſcit. </
s
>
<
s
id
="
s.014652
">Eſt
<
lb
/>
enim cauſa (vt dici ſolet) adæquata, & pro
<
lb
/>
pria (vt ſi quis dicat. </
s
>
<
s
id
="
s.014653
">Diuitiæ hominem bea
<
lb
/>
tum faciunt) per ſe eſt vera, nec tamen ſem
<
lb
/>
per diues beatus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014654
">Ab accidenti enim ad
<
lb
/>
rem quod dicunt, ab aſtractis ad concreta
<
lb
/>
non valet, argumentum. </
s
>
<
s
id
="
s.014655
">Color viridis eſt
<
lb
/>
pulcherrimus, ergo viridia pulcherrima. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014656
">17 Cùm loquor Latinè, hic Philoſophus
<
lb
/>
Ciceronianus, me reprehendit: ſi barbarè
<
lb
/>
vellem, vt à ſui generis hominibus intel
<
lb
/>
ligerer, accuſaret. </
s
>
<
s
id
="
s.014657
">Vnus eſt modus quem
<
lb
/>
ſolùm admittit, vt ſuo more, ſcilicet
<
lb
/>
peſſimè loquar. </
s
>
<
s
id
="
s.014658
">Sed ego tunc diuinare non
<
lb
/>
potui. </
s
>
<
s
id
="
s.014659
">Breuiter materia ferri formam ad ſe
<
lb
/>
rapit & equi, & abſynthij: nec vna con
<
lb
/>
uenire poteſt alteri: & hoc etiam affirmat
<
lb
/>
Philoſophus, formas ſibi decernere mate
<
lb
/>
riam propriam: quæ ob id ſecunda dicitur
<
lb
/>
quoniam cum quantitate certa eſt materiæ
<
lb
/>
primæ, & qualitatibus. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>