Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
321
321
322
322
323
323
324
324
325
325
326
326
327
327
328
328
329
329
330
330
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="683" xlink:href="016/01/330.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.014712">28 Rota illa etiamſi exquiſitiſſimè ela­
                <lb/>
              borata fuerit, non animaduertit, quod ma­
                <lb/>
              nubrium tamen ab aere circumuertetur, &
                <lb/>
              cum illo rota ſimul, adeò ſtupidus eſt. </s>
              <s id="s.014713">Præ­
                <lb/>
              terea omiſſo quod difficillimè in cardinibus
                <lb/>
              ad æquilibrium continebitur, non vertetur,
                <lb/>
              niſi lentè ob paucitatem aëris, & ita experi­
                <lb/>
              menta ſunt contra ipſum, & ipſe ſemet con­
                <lb/>
              ficit ſuis argumentis. </s>
              <s id="s.014714">Præter id enim quòd
                <lb/>
              aer non iuuabit, etiam ſi aër non moueret,
                <lb/>
              vexatus tamen & nimis denſatus impediret,
                <lb/>
              quo minus celeriter vertetur. </s>
              <s id="s.014715">Melius finxiſ­
                <lb/>
              ſet, vt digito abſque manubrio, quem ſtatim
                <lb/>
              amoueret, circumduceretur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014716">30 Aër vt elementum eſt proximus hy­
                <lb/>
              læ, ideò imago cœleſtis caloris ei dominatur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014717">Eſtque verius vapor quam aër. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014718">31 Aër liber non corrumpit: concluſus
                <lb/>
              non exedit, qui eſt in arcis exedit & cor­
                <lb/>
              rumpit: neque enim concluſus dicitur, ne­
                <lb/>
              que liber. </s>
              <s id="s.014719">Rupes viuunt, at non reſpirant, vt
                <lb/>
              nec plantæ, exigua eſt enim earum vita &
                <lb/>
              impetus, qui etiam animalibus noceat. </s>
              <s id="s.014720">Sic
                <lb/>
              & triticum quaſi anima caret, corrumpitur
                <lb/>
              in horreis eadem ratione qua in arcis panni.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014721">In aëre ſi frigidiſſimus ſit, non corrumpitur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014722">Huius habes exempla, in libris de Rerum
                <lb/>
              Varietate. </s>
              <s id="s.014723">At noſter aër non talis eſt, ne uti­
                <lb/>
              quam tamen calidiſſimus eſſe poteſt, vt hi
                <lb/>
              qui ex calidiſſimo in frigidiſſimum tranſmu­
                <lb/>
              tari poſſe exiſtimant. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014724">CAP. V. </s>
              <s id="s.014725">Intercludere actiuè, pro inter­
                <lb/>
              cipere: paſſiuè etiam pro includi, & occlu­
                <lb/>
              di. </s>
              <s id="s.014726">Tacitus: Intercluſa anima creditur mor­
                <lb/>
              talitatem expleuiſſe. </s>
              <s id="s.014727">Hic ad emphaſin inter­
                <lb/>
              cluſus aptius apponitur, quàm ſi incluſus di­
                <lb/>
              ceretur: quòd enim vndique intercludi­
                <lb/>
              tur, incluſum dicitur: at intercluduntur
                <lb/>
              animalia & aqua, includuntur terra ac la­
                <lb/>
              pides, poſtquam ad has quiſquilias deſcen­
                <lb/>
              dere oportet. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014728">33 Aconitum non mouetur, ideò metam
                <lb/>
              non habet: non enim lædit, niſi (vt ita di­
                <lb/>
              cam) volentes. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014729">34 Argentum viuum frigidiſſimum, vbi
                <lb/>
              deſtillatur, quia terreum eſt, fit igneum, ſi­
                <lb/>
              cut & later. </s>
              <s id="s.014730">Sulphur eſt aëreum, quia ex hu­
                <lb/>
              mido concocto conſtat (vt dixi) de quatuor
                <lb/>
              partibus deſtillationum, quas elementa vul­
                <lb/>
              gus vocat, non quòd aër ſit in illo. </s>
              <s id="s.014731">Corri­
                <lb/>
              piuntur ſenſim, ſicut & Sol ſenſim volat.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014732">Hoc mihi proprium eſt, multa paucis, &
                <lb/>
              quaſi contraria ſemper declarare. </s>
              <s id="s.014733">Senſim
                <lb/>
              nobis videntur hæc fieri, quæ tamen ma­
                <lb/>
              gnis progreſſibus fiunt. </s>
              <s id="s.014734">Sufficiat admonuiſ­
                <lb/>
              ſe, & quia libri noſtri his pleni ſunt, præ­
                <lb/>
              teribimus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014735">35 Terram quæ apud nos inuenitur ſyn­
                <lb/>
              ceram communi exiſtimatione, quæque op­
                <lb/>
              tima eſt, nam ſolùm vt matrem ad genera­
                <lb/>
              tionem concurrere diximus, caloréque ſolis
                <lb/>
              concipere pullam eſſe aio. </s>
              <s id="s.014736">Synceram vbi ſit
                <lb/>
              neſcio, quare nec qualis ſit: vt vis mecum
                <lb/>
              contendere de his, quæ experimento decer­
                <lb/>
              ni nequeunt? </s>
              <s id="s.014737">ego nolo. </s>
              <s id="s.014738">Tu tibi victoriam de
                <lb/>
              re nulli vſui futura, atque omninò incerta
                <lb/>
              talibus aſſuetus auferto. </s>
              <s id="s.014739">Sic alba, ſit viridis,
                <lb/>
              ſit nigra, mea nihil intereſt. </s>
              <s id="s.014740">Quam neque
                <lb/>
              oſtendere potes, ne declarare quidem quòd
                <lb/>
              talis ſit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014741">36 Ericam in libris de Rerum Varietate,
                <lb/>
              qui ante tuos commentarios editi ſunt, ap­
                <lb/>
              pellaſſe me conſtat, quamvis non minor ſit
                <lb/>
              lapſus metus in hoc quàm in illo,
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              enim
                <lb/>
              adeò certum eſt. </s>
              <s id="s.014742">At ego, vt Galeno obſe­
                <lb/>
              quar, de nominibus non contendo: modò de
                <lb/>
              re, quàm ſanè docemus conſtet. </s>
              <s id="s.014743">Tu modò
                <lb/>
              vel leporem, quòd ea lepores veſcantur ap­
                <lb/>
              pellato? </s>
              <s id="s.014744">per me licebit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014745">37 Neſcio quid cauſæ ſit, quòd cùm lo­
                <lb/>
              cum excitauerit, verbáque quæ antece­
                <lb/>
              dunt, recitauerit, omiſerit, quod in rem
                <lb/>
              facit? </s>
              <s id="s.014746">Nonne ſtatim hæc ſuccedunt,
                <foreign lang="grc">ἀφα­
                  <lb/>
                νίζεσθι δέ καὶ ποιεῖς νύκτα, δία τὸ ὑφελὴν εἰναι
                  <lb/>
                πρὸς ἄρκτον τὴν γῆν. </foreign>
              </s>
              <s id="s.014747">Nonne hoc eſt, conſpi­
                <lb/>
              cuum non eſſe ſolem, imò noctem obduci
                <lb/>
              ob altitudinem terræ ad Arctum poſitæ?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014748">cùm antea iam dixiſſet, ex eminentioribus
                <lb/>
              ad Septentriones locis vberrimum concitat
                <lb/>
              aquarum fluxum: vbique parùm profunda
                <lb/>
              eſſe maria, cum alibi in gurgites præaltos
                <lb/>
              effundantur. </s>
              <s id="s.014749">Neſcio certè cur velit cum in­
                <lb/>
              famia ſua hæc adeo manifeſta diſſimulare,
                <lb/>
              vt alteruter noſtrum inſanire videatur? </s>
              <s id="s.014750">Sed
                <lb/>
              hæc nimis. </s>
              <s id="s.014751">Inde neſcio quomodo etiam ter­
                <lb/>
              ræ rotunditatem exactam à Philoſopho com­
                <lb/>
              probatam, à Ptolomæo declaratam, com­
                <lb/>
              mentus, quid de montibus ac vallibus cona­
                <lb/>
              tur infringere: velut ſi quis dicat, turris
                <lb/>
              præaltæ ſuperficiem non eſſe æqualem, quòd
                <lb/>
              ei pulex inſideat: at montes ad terræ ma­
                <lb/>
              gnitudinem comparati, tum valles non ma­
                <lb/>
              iorem obtinent proportionem, hoc ipſo de­
                <lb/>
              tegit ſuam imperitiam, vt non videatur ar­
                <lb/>
              tium penetralia ingreſſus, ſed in limine ipſo
                <lb/>
              concediſſe. </s>
              <s id="s.014752">Sic vbi ego propoſui altitudinem
                <lb/>
              M. miliariorum, ruditatem rurſus ſuam pro­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s id="s.014753">Nam hoc proponitur ſe tuendi Ariſtote­
                <lb/>
              li, non quòd ita eſſe poſſit, & tamen vel ſic
                <lb/>
              conuincitur, ita peripateticus ille noſtra ſe­
                <lb/>
              pia dignus, nihil nouit, niſi adlatrare. </s>
              <s id="s.014754">Et ob
                <lb/>
              id ipſi admirabilis vir videtur, cùm neuter
                <lb/>
              declarationem noſtram intellexerit. </s>
              <s id="s.014755">Vnum
                <lb/>
              verò rudibus argumentum eſſe poteſt, illos
                <lb/>
              non attuliſſe quicquam ad rem, quod nullibi
                <lb/>
              quicquam commutauerim. </s>
              <s id="s.014756">Extremæ enim
                <lb/>
              dementiæ eſſet, ſi adduxiſſent: vel non reſ­
                <lb/>
              pondere, ſi inualidum: vel non commuta­
                <lb/>
              re, ſi firmum: voluiſſéque cùm integrum eſ­
                <lb/>
              ſet, mihi præſentibus, & poſteris ſatisfacere
                <lb/>
              pertinacia (à qua omninò natura, & inſtituto
                <lb/>
              procul abſum) omnes fallere, quod improbiſ­
                <lb/>
              ſimi eſſet hominis: & ſperare poſſe, quòd
                <lb/>
              ſummæ amentiæ foret. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014757">39 Elemento præcipuè quatuor conue­
                <lb/>
              niunt conditiones, puritas, magnitudo ge­
                <lb/>
              nerationis, principium, & loci neceſſitas. </s>
              <s id="s.014758">Pu­
                <lb/>
              ritate, ſeu ſimplicitate, ex equo fermè omnia
                <lb/>
              hæc tria ſunt: terra, aqua, aër. </s>
              <s id="s.014759">Loco terra
                <lb/>
              maximè eſt elementum, quòd centum mun­
                <lb/>
              di ſit: magnitudine aër: aqua neutro fermè,
                <lb/>
              nam locus cùm ſit inter aërem, & terram, &
                <lb/>
              incertus, quaſi non explet elementi condi­
                <lb/>
              tionem: multò minùs magnitudine, cùm
                <lb/>
              vix ſit ex trecentis millibus partibus vna ip­
                <lb/>
              ſius aëris: quis ergo audeat eam cum aëre
                <lb/>
              contingere, vt molem habere & ipſa dica­
                <lb/>
              tur, cuius ſit tam minima portio? </s>
              <s id="s.014760">At gene­
                <lb/>
              rationis principio maximè eſt elementum,
                <lb/>
              nam aër generationis principium eſſe poteſt, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>