Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.014817
">
<
pb
pagenum
="
685
"
xlink:href
="
016/01/332.jpg
"/>
nenſium, è mari procedere: & tamen hu
<
lb
/>
milius eſſe mare Liguſticum fateor. </
s
>
<
s
id
="
s.014818
">Hinc
<
lb
/>
colligere potes, hos falſos peripateticos ni
<
lb
/>
hil ſcire, ſed nugari, quandoquidem ipſe nec
<
lb
/>
vllus alius potuit modum inuenire, quo
<
lb
/>
aquæ à fontibus, & in cacumine montium
<
lb
/>
ſcaturiant, & quomodo dulceſcant, aliæ au
<
lb
/>
tem ſalſæ è puteis hauriantur, & ex monti
<
lb
/>
bus nulla ſcaturiat ſalſa. </
s
>
<
s
id
="
s.014819
">Et ita nugantur im
<
lb
/>
pudentiſſimè. </
s
>
<
s
id
="
s.014820
">Sed audi modum, qui vnus
<
lb
/>
eſt, & ſimpliciſſimus, & vide quomodo in
<
lb
/>
dictis noſtris, quæ ille putat adeò inuicem
<
lb
/>
contraria eſſe, nihil penitus ſit diſcors, &
<
lb
/>
quomodo ſub noſtra breuitate plura lateant
<
lb
/>
pulcherrima, & qualia ſint, certè nunquam
<
lb
/>
à ſæculis inuenta, ne cogar, vt tu propria lau
<
lb
/>
dare. </
s
>
<
s
id
="
s.014821
">Is modus eſt, cum quo omnia experi
<
lb
/>
menta, omnia noſtra verba concordant. </
s
>
<
s
id
="
s.014822
">Lon
<
lb
/>
giuſculis fui, vt breuitatem, & orationis va
<
lb
/>
rietatem, quam tu inconſtantiam appellas,
<
lb
/>
agnoſcas: & quanta vbique non ſolùm hoc
<
lb
/>
in volumine, ſed in vniuerſis noſtris libris
<
lb
/>
comprehendatur. </
s
>
<
s
id
="
s.014823
">Et quia ob importunita
<
lb
/>
tem plura dixi, quàm deceret, breuiſſimè,
<
lb
/>
ſed tamen lucidè rem ipſam docebo. </
s
>
<
s
id
="
s.014824
">Aqua
<
lb
/>
maris velut in ſpongia ſub terra vbique ex
<
lb
/>
ſudat, quibuſdam etiam in locis lata via pro
<
lb
/>
cedit: atque tunc ſalſa hauritur è puteis, vt
<
lb
/>
ad Salam in agro Placentino, cùm tamen
<
lb
/>
pluſquam 10000. paſſuum à mari quoquo
<
lb
/>
verſum diſtet, & tunc nunquam ſpontè aſ
<
lb
/>
cendit, vnde nullus fons ſalſus ex infinitis
<
lb
/>
fermè: ſi ſit, neceſſe eſt in decliuiore à mari
<
lb
/>
loco eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.014825
">Reliqua tota aqua, quæ exugitur,
<
lb
/>
neceſſariò percolatur, atque ideò dulceſcit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014826
">Trahitur ergo ad ſuperficiem à calore ſolis,
<
lb
/>
& pluuia, atque ibi coactis ob frigiditatem
<
lb
/>
in acumine montis vaporibus fiunt riui, qui
<
lb
/>
fluunt ad humiliorem locum, ex quorum
<
lb
/>
multitudine fluuij. </
s
>
<
s
id
="
s.014827
">Aſcenſus ergo perpetuus
<
lb
/>
eſt, quoniam non ſolùm calore ſyderum, ſed
<
lb
/>
terra in imò exhalant vapores, velut in di
<
lb
/>
ſtillatorio vaſe. </
s
>
<
s
id
="
s.014828
">Materia igitur deeſſe non
<
lb
/>
poteſt, vt quæ à mari ſuppeditetur, exhala
<
lb
/>
tionis cauſa etiam ſemper adeſt calor cœ
<
lb
/>
leſtis, & viſcerum terræ frigiditas, lapidum,
<
lb
/>
& aëris in cacumine montium: ergo ſca
<
lb
/>
turitio perpetua, id eſt valdè diuturna, quia
<
lb
/>
ſub ſole (vt dici ſolet) perpetuum nihil: ſed
<
lb
/>
verè nihil in elementari regione. </
s
>
<
s
id
="
s.014829
">Cùm verò
<
lb
/>
vapores paulò altius attolluntur ſupra cacu
<
lb
/>
mina montium, fiunt nebulæ, inde pluuia.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014830
">Hoc autem duplici modo, vel ob vaporis
<
lb
/>
abundantiam, & tunc etiam creſcunt flumi
<
lb
/>
na: vel ob caloris vehementiam, & tunc
<
lb
/>
tantò plus decreſcunt flumina, quantò plu
<
lb
/>
uiæ augentur. </
s
>
<
s
id
="
s.014831
">Ideò cum ſiccantur fluuij, ma
<
lb
/>
gnos imbres expectare oportet, quod & ra
<
lb
/>
tione efficientis cauſæ, & materiæ conuenit,
<
lb
/>
& finis. </
s
>
<
s
id
="
s.014832
">Ita ſapientiſſimè Deus hæc diſpo
<
lb
/>
ſuit. </
s
>
<
s
id
="
s.014833
">Videas ergo in montium viſceribus
<
lb
/>
perpetuum quaſi fumum vndique: quo cùm
<
lb
/>
tenuior pars ſolùm aſcendat, tum quia ex
<
lb
/>
percolata iam aqua dulciſſimi fontes pro
<
lb
/>
deunt. </
s
>
<
s
id
="
s.014834
">Et ſi omninò ſalſi ob maris propin
<
lb
/>
quitatem aſcendat, vt iuxta maris littus, ac
<
lb
/>
in fontibus inſularum, & promontoriorum
<
lb
/>
admiſta puriore aqua ac dulci ſalſus ſapor
<
lb
/>
obtunditur, velut & in pluuia aqua ob ean
<
lb
/>
dem cauſam licet non deſit, latet. </
s
>
<
s
id
="
s.014835
">In terra
<
lb
/>
verò non tam facilè oriuntur fontes, ni vel
<
lb
/>
deriuentur, vel lapides propè ſint, quoniam
<
lb
/>
vapor non adeò cogitur. </
s
>
<
s
id
="
s.014836
">Ita rectè ergo di
<
lb
/>
ximus, ſupra fontes partem oriri, ob maris
<
lb
/>
aquam, partim ob tranſmutationem. </
s
>
<
s
id
="
s.014837
">Nec
<
lb
/>
partim intelligendum eſt ad aquam referen
<
lb
/>
do, cùm ſit vniuſmodi generatio eius, ſed ad
<
lb
/>
cauſas generationis aquæ. </
s
>
<
s
id
="
s.014838
">In verticibus er
<
lb
/>
go altiſſimorum montium (non compreſſa
<
lb
/>
redundat, vt ipſe adeò ineptè putat, nam nec
<
lb
/>
perpetua, nec diuturna eſſe poſſet) & in par
<
lb
/>
uis inſulis, aqua dulciſſima ac limpidiſſima,
<
lb
/>
perenníſque ſcaturire ſolet. </
s
>
<
s
id
="
s.014839
">En vides quo
<
lb
/>
modo veris principiis omnia experimenta,
<
lb
/>
omnia noſtra dicta conſentiant? </
s
>
<
s
id
="
s.014840
">nihil fal
<
lb
/>
ſum, nihil pugnans, nihil abſurſum eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.014841
">Ipſe
<
lb
/>
aquam perpetuò, & terram collocat extra
<
lb
/>
locum ſuum, vim infert naturæ, opificem
<
lb
/>
imprudentiæ arguit: & cùm omnia hæc illi
<
lb
/>
conceſſerimus, etiam ortus fontium nullam
<
lb
/>
veram cauſam afferri poteſt, nec motus aqua
<
lb
/>
rum, ſed experimento manifeſtè contradi
<
lb
/>
centem. </
s
>
<
s
id
="
s.014842
">Nunc vſque inauditam doctrinam
<
lb
/>
declarauimus. </
s
>
<
s
id
="
s.014843
">Poſt vt hoc, quod ſenſu pa
<
lb
/>
tent, viderint, inuenient Ariſtotelem centum
<
lb
/>
in locis dixiſſe, tractúmque per capillos non
<
lb
/>
per veſtes ſolùm, cogent, vt dixerit, quæ nec
<
lb
/>
ſomniauit. </
s
>
<
s
id
="
s.014844
">Tribuere conantur omnia anti
<
lb
/>
quitati, cùm tamen ex illo pauca ſcire poſſi
<
lb
/>
mus, partim quòd noui Græci erant, nec
<
lb
/>
dum artes, & diſciplinæ inuentæ, ipſe Phi
<
lb
/>
loſophus tumultuosè hinc, & inde colligens
<
lb
/>
in vnum congeſſit, non potens afferre iudi
<
lb
/>
cium, nec ad ulteriora penetrare, ſtimulis
<
lb
/>
etiam contradicendi, tum præſentibus occu
<
lb
/>
pationibus ob ambitionem impediebatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014845
">Et optima quæque ex illo in cauerna periê
<
lb
/>
re: quæ ad nos peruenêre mutilata, corru
<
lb
/>
pta, vix intellecta, ob breuitatem, & pondus
<
lb
/>
ſententiarum, argutúmque contextum, ac
<
lb
/>
quod maius omnibus eſt, ob energiæ, &
<
lb
/>
conſuetudinis loquendi modum amiſſum,
<
lb
/>
vt etiam Auerroës docebat in ſecundo Me
<
lb
/>
teororum. </
s
>
<
s
id
="
s.014846
">Et tamen vel ſic Ariſtotelem ip
<
lb
/>
ſum non negauerim rebus naturalibus ma
<
lb
/>
ximum lumen attuliſſe, ob ingenij peritiæ
<
lb
/>
ac iudicij præſtantiam, omnéſque qui ad
<
lb
/>
hanc vſque ætatem floruerunt, vtilitate do
<
lb
/>
ctrinæ longè antecelluiſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.014847
">Vt verò ad ho
<
lb
/>
mines, qui ante nos fuerunt, collatus maxi
<
lb
/>
mus fuit: ita ad eorum, quæ in natura ſunt
<
lb
/>
arcanorum doctrinam, naturalémque diſci
<
lb
/>
plinam minùs, & omninò quaſi nullus ha
<
lb
/>
bendus eſt, cui æſtimationi, qui non credit,
<
lb
/>
prorſus ſtultus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.014848
">Et qui non perpetuò ante
<
lb
/>
oculos habet, in infinitos ac turpiſſimos er
<
lb
/>
rores decidit. </
s
>
<
s
id
="
s.014849
">Ego verò cum Galeno didici,
<
lb
/>
non Ariſtotelis ob læſas ſententias, ſed ip
<
lb
/>
ſam naturam omnium parentem præ oculis
<
lb
/>
mihi ſtatuere. </
s
>
<
s
id
="
s.014850
">Cui ſi Ariſtoteles, vel alius
<
lb
/>
quiſque rectè adblandiatur, nemo me ipſo
<
lb
/>
libentiùs adhæret, nemo gratior eſt in reci
<
lb
/>
tando nomine illius per quem profecerim.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.014851
">Sin aberrare cernam, omitto, non accuſo:
<
lb
/>
quod etiam facturus fuiſſem in Ariſtotele,
<
lb
/>
ni claritas nominis eius illum prætereundo
<
lb
/>
me imperitiæ reum feciſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.014852
">Itaque rogo, be
<
lb
/>
nigne lector, ex vno, in quo maximè videbar </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>