Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
331
331
332
332
333
333
334
334
335
335
336
336
337
337
338
338
339
339
340
340
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.014852">
                <pb pagenum="686" xlink:href="016/01/333.jpg"/>
              non poſſe defendi, & vbi fruſtrà tot calum­
                <lb/>
              niæ intentatæ ſunt, omnia reliqua noſtra
                <lb/>
              metiaris. </s>
              <s id="s.014853">Atque eadem arte, & ab eodem ar­
                <lb/>
              tifice conſcripta puta. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014854">51 Legendum eſt id (& ſi non ſit
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              ſupple
                <lb/>
              membrum oceani: eſſe tamen mare aliquod,
                <lb/>
              quòd cum oceano conueniat. </s>
              <s id="s.014855">Mare enim pa­
                <lb/>
              ronymum, omnes lacus à fluminibus fiunt
                <lb/>
              manifeſtis aut ſubterraneis. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014856">52 De æſtu putat me, vt ipſum ſcribere
                <lb/>
              vbique quæ ſciam, & quæ neſciam, ſed poſt­
                <lb/>
              quam in poſſeſſione dicendi ſum, rem de æſtu
                <lb/>
              in libris de Rerum Varietate diffusè tra­
                <lb/>
              ctaui, nec ſoleo niſi magnæ neceſſitatis cau­
                <lb/>
              ſa, & tunc etiam duobus verbis, quæ alibi
                <lb/>
              dicta ſunt, repetere, non incertorum cauſas
                <lb/>
              aſſignare, nec in his, quæ recito ſimplici te­
                <lb/>
              ſte, ſed conteſtibus more iuris conſultorum
                <lb/>
              fidem adhibeo, ſubſcribente priùs ratione.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014857">Ita multum, vt mihi videtur, non more meo,
                <lb/>
              laborat in incertis. </s>
              <s id="s.014858">Simile eſt illud iuxta Pa­
                <lb/>
              riam celerrimè: non enim cauſam ſcire
                <lb/>
              potuit, quoniam etſi poſt libros de Varieta­
                <lb/>
              te librum exercitationum edidit, erant ta­
                <lb/>
              men iam, vt coniicio ſub prælo, quando mei
                <lb/>
              editi ſunt. </s>
              <s id="s.014859">Supponit enim falſum ſolem, quò
                <lb/>
              ad opera in inferioribus à Luna non pati,
                <lb/>
              cùm & experimentum, & ratio, & Aſtrolo­
                <lb/>
              gorum authoritas refragetur. </s>
              <s id="s.014860">Eſt enim di­
                <lb/>
              metiens Lunæ quandoque paulò etiam ma­
                <lb/>
              ior ſolis dimetiente. </s>
              <s id="s.014861">De Philoſophia vtinam
                <lb/>
              non alia in parte magis balbutiret, perſpi­
                <lb/>
              cua ſunt hac in cauſa, quæ ſunt certa: quæ
                <lb/>
              nondum comperta nobis, pro conſtantibus
                <lb/>
              vbi confirmabuntur eiſdem principiis, ve­
                <lb/>
              lut in commentariis Ptolemæi modum con­
                <lb/>
              ſtruendarum artium nos ex illo docuimus, &
                <lb/>
              ipſæ in magna compoſitione demonſtra­
                <lb/>
              buntur. </s>
              <s id="s.014862">Demiror autem, qui quærat nouam
                <lb/>
              generationem, & modum incrementi, quem
                <lb/>
              ego ipſe eodem loco declaro. </s>
              <s id="s.014863">Sed me non
                <lb/>
              iuuat prolixitas: at qui eum ſequi vellet,
                <lb/>
              omnia omnibus in locis repetere cogeretur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014864">At nos quantauis diligentia breuitatem ſe­
                <lb/>
              ctantes, & minimam partem eorum, quæ
                <lb/>
              accepimus ſolùm ſcribentes, maximam ta­
                <lb/>
              men molem librorum confecimus, quam
                <lb/>
              legere vix poſſit homo longæ vitæ curſu
                <lb/>
              toto. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014865">54 Hic & duabus ſequentibus (vt ſolet)
                <lb/>
              non aſſequitur, quæ dixerim, & tamen diſ­
                <lb/>
              putat. </s>
              <s id="s.014866">In 57. etiam nugatur, & diſſimulat ſe
                <lb/>
              intelligere, quòd ſæpè diximus, elementa
                <lb/>
              viuere anima vniuerſi, miſta verò anima
                <lb/>
              naturali. </s>
              <s id="s.014867">Cæterùm vt ad ſingula reſpon­
                <lb/>
              deam, in præcedentibus legit tunc pro tum,
                <lb/>
              cùm in vtraque Germanica impreſſione ſic
                <lb/>
              iaceat. </s>
              <s id="s.014868">Clarus eſt ſenſus, ni ſtupidus omninò
                <lb/>
              ſit aliquis, forſitan fuit error in Gallica? </s>
              <s id="s.014869">vel
                <lb/>
              vt non potuit interpretari, cùm videret non
                <lb/>
              conſtare ſententiam? </s>
              <s id="s.014870">vel conſulere exemplar
                <lb/>
              aliquod Germanicum? </s>
              <s id="s.014871">Sed ſimilis ſibi eſt
                <lb/>
              vbique. </s>
              <s id="s.014872">Ita & illud aquæ calidæ, vt calidum
                <lb/>
              à tepido diſtinguitur, ipſe interpretatur, vt
                <lb/>
              à frigido diſtinguitur. </s>
              <s id="s.014873">Quod verò adiicit
                <lb/>
              de calore aquæ in puteis, ſciat id à me de­
                <lb/>
              claratum in libello de Aqua, & aethere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014874">PROBL. II. </s>
              <s id="s.014875">Quod ex vigeſima quar­
                <lb/>
              ta ſectione problematum adiicitur, pro me
                <lb/>
              facit. </s>
              <s id="s.014876">quod autem ex Hippocrate in libro
                <lb/>
              de Natura fœtus, valde eſt in rem. </s>
              <s id="s.014877">Senten­
                <lb/>
              tia illius eſt: Aqua in ſuperficie terræ cali­
                <lb/>
              dior eſt æſtate quàm hyeme, in profundo
                <lb/>
              contrà. </s>
              <s id="s.014878">Rationem adducit, quia terra hye­
                <lb/>
              me denſatur, & ob id concaleſcit: argu­
                <lb/>
              mentum ducit, quod pelles in faſciculum
                <lb/>
              coactæ atque conſtrictæ vruntur. </s>
              <s id="s.014879">Hoc nihil
                <lb/>
              eſt contra declarationem noſtram. </s>
              <s id="s.014880">Quæ
                <lb/>
              enim in imo terræ adeò profundæ ſunt, vt
                <lb/>
              frigidiores videantur æſtate, quàm ſit aër
                <lb/>
              hyemis, hæ frigidiores ſunt æſtate, quàm
                <lb/>
              hyeme: quod de his declaratio noſtra non
                <lb/>
              probet, ſicut neque Hippocratis authoritas
                <lb/>
              noſtræ declarationi non aduerſatur. </s>
              <s id="s.014881">Subli­
                <lb/>
              miores enim ſunt aquæ noſtrarum regio­
                <lb/>
              num, quàm Hippoc. </s>
              <s id="s.014882">At nos de aquis genera­
                <lb/>
              liter, quarum eſt vſus, quæ æſtate etiam ob id
                <lb/>
              ſalubriores ſunt, intelligimus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014883">59 In eandem incidit foueam, putat me
                <lb/>
              collegiſſe obiter, & non cognita exactè
                <lb/>
              ſcripſiſſe, ideò quamuis vera afferat, quia ta­
                <lb/>
              men aliquot planè falſa ſunt intermiſta, ideò
                <lb/>
              auctionem non faciunt. </s>
              <s id="s.014884">Quod de repetitio­
                <lb/>
              ne obiicit, nonne videt in ſecunda editione
                <lb/>
              ſublatum? </s>
              <s id="s.014885">Porrò primam in ſeptem menſi­
                <lb/>
              bus abſoluimus: quid ergo mirum cum
                <lb/>
              Flacco in tam longo tractu, & ſcribendi ce­
                <lb/>
              leritate ſemel obrepſiſſe ſomnum. </s>
              <s id="s.014886">Neque
                <lb/>
              hoc vitio, ſi modò vitium eſt caruêre Ari­
                <lb/>
              ſtoteles, & Galenus. </s>
              <s id="s.014887">Nullus enim error re­
                <lb/>
              petitione leuior eſt, vt qui etiam nonnun­
                <lb/>
              quam vtilis ſit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014888">60 Cur in frigidiſſimis regionibus her­
                <lb/>
              niæ gulæ non adſit, ratio eſt, quia aquæ illæ
                <lb/>
              magis concoctæ ſunt: nam (vt dixi) ſolùm
                <lb/>
              bituminoſum eſt, concoquitur enim dupli­
                <lb/>
              ci modo aqua. </s>
              <s id="s.014889">In his etiam regionibus vix
                <lb/>
              aqua vtuntur, ſed zethum quod refrigeret,
                <lb/>
              illis eſt in vſu. </s>
              <s id="s.014890">In ſequentibus vſque ad 72.
                <lb/>
              nihil continetur, ſed cùm propoſuiſſet om­
                <lb/>
              nibus contradicere, perperàm argumenta­
                <lb/>
              tur, quæ argumenta produnt, vel ſupinam
                <lb/>
              ignorantiam, vel malignitatem non vulga­
                <lb/>
              rem: velut illud de ſcutica ſæpius repeti­
                <lb/>
              tum. </s>
              <s id="s.014891">Sed hæc fuiſſe pædagogum docent,
                <lb/>
              quod ſecus ignotum hominibus eſſe po­
                <lb/>
              terat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014892">72 Palea non eſt candida vt vix: fieri
                <lb/>
              etiam poteſt, vt vratur, ſed difficillimè, vnde
                <lb/>
              ille vt probaret experimentum in albo qua­
                <lb/>
              ſi difficillimo oſtendebat: nos experti ſumus,
                <lb/>
              quòd verùm eſt vix poſſe accendi. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.014893">74 Frigiditas ſola priuatio eſt, nihil ibi
                <lb/>
              niſi calidum, quod lux, caliditas, motus, lu­
                <lb/>
              men, propria ſint cœlo. </s>
              <s id="s.014894">Siccitas ibi non eſt,
                <lb/>
              vt qualitas elementi: in quo Galenus re­
                <lb/>
              darguitur. </s>
              <s id="s.014895">In ſexta diuiſione admiratur, quòd
                <lb/>
              calor ſit in aqua, quomodo ageret cœlum, ſi
                <lb/>
              inferiora non reciperent? </s>
              <s id="s.014896">at receptus calor
                <lb/>
              in aqua eſt, vt lumen in ſuperficie colorati.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014897">Ibi notat contradictionem argumentum ſo­
                <lb/>
              lùm ſtupidæ illius inſcitiæ. </s>
              <s id="s.014898">Aqua non habet
                <lb/>
              calorem per ſe, & ex ſe, ergo non concepit
                <lb/>
              ſemina caloris à cœlo? </s>
              <s id="s.014899">argumentum dignum
                <lb/>
              autore. </s>
              <s id="s.014900">In ſeptima diuiſione aliquid dignum
                <lb/>
              conſideratione adducit. </s>
              <s id="s.014901">Liquida refrigeran­
                <lb/>
              tur motu, ſed eadem rareſcunt, & quæ ra­
                <lb/>
              reſcunt, calefiunt, igitur refrigerantur & </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>