Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
331
331
332
332
333
333
334
334
335
335
336
336
337
337
338
338
339
339
340
340
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="689" xlink:href="016/01/336.jpg"/>
            <p type="main">
              <s id="s.014984">99 Agit egregium Rhetorem, oues, &
                <lb/>
              boues, & pecora campi, cùm rationes de­
                <lb/>
              ſunt, ad has nugas ſe conuertit. </s>
              <s id="s.014985">Ibidem de
                <lb/>
              Africæ parte diſputat, quæ vltra æquino­
                <lb/>
              ctij circulum poſita eſt: ibi quâ parte Bra­
                <lb/>
              ſiliam reſpicit mare, excipit quòd eſt ei à
                <lb/>
              meridie: at Braſilia ipſa quæ ab oriente ma­
                <lb/>
              ri alluitur, gemmarum inſulas habet, ob
                <lb/>
              abundantiam earum ita appellatas. </s>
              <s id="s.014986">Sicut &
                <lb/>
              Melindæ regnum, & Azaniæ, & Arabia Fœ­
                <lb/>
              lix, & Hiſpania inſula: omnes enim mare ab
                <lb/>
              oriente habent, & gemmarum, & auri, &
                <lb/>
              aromatum ſunt feraces. </s>
              <s id="s.014987">Sic videt omnia
                <lb/>
              concordare, & adhuc audet hiſcere. </s>
              <s id="s.014988">De Hiſ­
                <lb/>
              pania (quod ſolùm obiici poteſt) negamus
                <lb/>
              auri, vel gemmarum, vel aromatum poſſe
                <lb/>
              eſſe feracem: & hoc ſi ad ſuprà dictas regio­
                <lb/>
              nes conferatur argenti, poteſt vt & Germa­
                <lb/>
              niæ. </s>
              <s id="s.014989">Plinius eam laudauit, quòd ſeculo illo
                <lb/>
              quo Romani pauperrimi erant, viſa eſt di­
                <lb/>
              ues ſuo malo Prouincia, quòd Italiæ compa­
                <lb/>
              rata aliquid auri, gemmarum etiam gigne­
                <lb/>
              ret. </s>
              <s id="s.014990">Sed neque expilata tota Prouincia auri
                <lb/>
              copia apparuit, neque poſt, neque nunc, ne­
                <lb/>
              que in poſterum vnquam apparebit, donec
                <lb/>
              mutata rerum forma alium quoque inire
                <lb/>
              rationem oporteat. </s>
              <s id="s.014991">Exiſtimat enim hic vir
                <lb/>
              noſtras declarationes ſimiles eſſe ſuis nugis:
                <lb/>
              nos enim ſecurè & tutò etiam pronuncia­
                <lb/>
              mus de rebus. </s>
              <s id="s.014992">Caueat modò lector, ne per­
                <lb/>
              peràm, vt ille dicta noſtra intelligat, in qui­
                <lb/>
              bus falli facilè quiſque poteſt ob eam quæ
                <lb/>
              aliàs dicta eſt rationem. </s>
              <s id="s.014993">Sic & in ſenſu il­
                <lb/>
              lorum verborum (nec ab occiduis radiis) de­
                <lb/>
              cipitur: & (vt video) profunditatem ver­
                <lb/>
              borum non aſſequitur, ſed ſolùm corticem.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014994">Quare ſi tandem ſapere tantus natu inci­
                <lb/>
              pere vult legat magnam Ptolomæi compo­
                <lb/>
              ſitionem, & ſolùm animaduertat aſſumptio­
                <lb/>
              nes: ſimiliter & illius libros de iudiciis, in
                <lb/>
              quibus nos profundiſſimam rationem aſ­
                <lb/>
              ſumptionum declarauimus: nam illius exem­
                <lb/>
              plo, & Euclidis, tùm Galeni duabus lineis in
                <lb/>
              methodo totam rationem librorum conden­
                <lb/>
              dorum venati ſumus: nec Ariſtoteles eam
                <lb/>
              neſciuit, nec prætermiſit, ſed in eo adeò ob­
                <lb/>
              ſcura eſt, vt nunquam ex illis operibus quiſ­
                <lb/>
              quam illam, etiam ſi lynceus eſſet, expiſcari
                <lb/>
              poſſit. </s>
              <s id="s.014995">Tria enim ſunt genera declarandi,
                <lb/>
              rectum Mathematicorum, diuiſiuum Gale­
                <lb/>
              ni, & participans, ſeu reflexum, quod eſt
                <lb/>
              omnibus difficilius Ptolomæi. </s>
              <s id="s.014996">Quamobrem
                <lb/>
              cùm in omnibus vno ex his vſi ſimus, ne­
                <lb/>
              que volentes errare potuimus, niſi ſi qua
                <lb/>
              aſſumpta eſſent, quæ vera non eſſent. </s>
              <s id="s.014997">In quo
                <lb/>
              diligenter cauimus, & experimento ipſo, &
                <lb/>
              conteſtibus, & ratione rurſus in ipſis aſſum­
                <lb/>
              ptis, & quòd omnibus maius eſt, nihil tan­
                <lb/>
              quam quod ſit, ſed eſſe poſſit, aſſumendo.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.014998">Vt non dicamus quicquam ſimpliciter, ſed
                <lb/>
              quoniam ita eſt. </s>
              <s id="s.014999">Hoc enim neceſſarium &
                <lb/>
              ſempiternum, eſſe autem fortuitum, falláx­
                <lb/>
              que affirmatio. </s>
              <s id="s.015000">Mathematica verò illa figu­
                <lb/>
              ra nihil arguit, niſi inſaniam. </s>
              <s id="s.015001">Sed ne ver­
                <lb/>
              bis illum ſolùm damnare videamur, expo­
                <lb/>
              namus id quod propoſuimus
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              nec ab occi­
                <lb/>
              duis radiis, hæc autem in initio ſexti libri
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              vbi ex oriente vapores maris in terram de­
                <lb/>
              feruntur, concoqui poſſunt oriente Sole, qui
                <lb/>
              moderato calore ſenſim cogit, & attenuat:
                <lb/>
              inde vſque ad veſperam humor ille com­
                <lb/>
              miſtus temperatur purgato aëre: at ſi dicas,
                <lb/>
              in Hiſpania, exempli gratia, vapores è mari
                <lb/>
              delatos veſpertinâ horâ concoqui poſſe?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015002">oſtendimus ex nimio feruore, ſiccitatéque
                <lb/>
              Solis occidui exuri terras, non concoqui hu­
                <lb/>
              morem. </s>
              <s id="s.015003">Sed nec à matutino, cùm nondum
                <lb/>
              à Sole ſint educti. </s>
              <s id="s.015004">Sed enim impellit, &
                <lb/>
              aërem, & ventos, & vapores ante ſe, non ſo­
                <lb/>
              lùm eleuat. </s>
              <s id="s.015005">Vt autem huius rei duo habeas
                <lb/>
              experimenta clariſſima, ſi terram veſpertina
                <lb/>
              hora, dum Sol viget irrigaueris, areſcent
                <lb/>
              omnes plantæ ob cauſam dictam. </s>
              <s id="s.015006">Quòd ſi
                <lb/>
              id vbi iam Sol deciderit agas, matutino de­
                <lb/>
              mulcente luxuriant plantæ. </s>
              <s id="s.015007">Rurſus ſi aream
                <lb/>
              ex occidente plantarum delicatiorum ſeras,
                <lb/>
              ſeruabis: ſi ex oriente nunquam, quod oc­
                <lb/>
              ciduum Solem excipiant, orientem non vi­
                <lb/>
              deant. </s>
              <s id="s.015008">Ita hic egregius vir, quam vtilitatem
                <lb/>
              præſtet humano generi cum ſuis ſophiſma­
                <lb/>
              tibus intelligitis, quàm ineptè interpretetur
                <lb/>
              cognoſcitis? </s>
              <s id="s.015009">Sic & vbi adeò amens eſt, vt
                <lb/>
              acliuis, & decliuis diſcrimen intelligere me
                <lb/>
              non putat, pondus ſententiæ euertit: ob ac­
                <lb/>
              cliuitatem deſcendit aqua, per declinitatem
                <lb/>
              deſcendit. </s>
              <s id="s.015010">Sed putat nos, vt ipſum temerè
                <lb/>
              conſcripſiſſe hos libros. </s>
              <s id="s.015011">At dignus erat cui
                <lb/>
              nihil reſponderetur, ſed maluimus Poſterita­
                <lb/>
              ti conſulere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015012">100 Puteum illum, ſi ſuo periculo expe­
                <lb/>
              riretur, intelligeret quantum interſit inter
                <lb/>
              Peripateticum ſophiſtam, clamoſúmque li­
                <lb/>
              tigatorem, ac vere Sapientem, qui res ipſas
                <lb/>
              tractauit, principia nouit, meditatione non
                <lb/>
              garrulitate expendit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015013">101 Hic ſepia noſtra inuenit quod quæ­
                <lb/>
              rebat, ſcilicet rem ad rauim vſque litigio­
                <lb/>
              ſam. </s>
              <s id="s.015014">Quis enim docuit, in tertia ſectione
                <lb/>
              vinum & aquam per minima miſceri, cùm
                <lb/>
              in qualibet parte deprehendatur vtrunque
                <lb/>
              ſenſu: ſenſus autem eſt certus index ſenſi­
                <lb/>
              lium, vt habetur octauo Phyſicorum, vbi
                <lb/>
              negat dari hos motus, qui ſentiri nequeant,
                <lb/>
              idemque alibi teſtatur. </s>
              <s id="s.015015">Vinum aquæ ſuper­
                <lb/>
              fundi debet, vt pars ſuperior vinoſior ſit,
                <lb/>
              quæ hauſta petit imum ventriculi. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015016">CAP. 23. In 6. decipitur, oleum den­
                <lb/>
              ſius eſt, & tenuius, nec parum rore, Ela­
                <lb/>
              boratum enim pluribus menſibus multis
                <lb/>
              inſtrumentis, ros in aëre vnica nocte.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015017">Ideò vides hominem neſcientem prorſus
                <lb/>
              quid garriat. </s>
              <s id="s.015018">In duodecima putat, rurſus
                <lb/>
              fieri poſſe miſtionem veram, abſque gene­
                <lb/>
              ratione, nec animaduertit declarationem,
                <lb/>
              quæ generaliter concludit: experimentum
                <lb/>
              etiam de linteo, vbi neceſſe eſt, partes non
                <lb/>
              eſſe verè miſtas. </s>
              <s id="s.015019">Simili ruditate vult ab
                <lb/>
              igne fieri poſſe: ſempérque ſupponit
                <lb/>
              quod probare deberet, quódque falſum eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015020">In tertiadecima rurſus homonymia decipi­
                <lb/>
              tur, aut decipere conatur. </s>
              <s id="s.015021">Ariſtoteles de
                <lb/>
              miſtione communi loquitur, non de ea,
                <lb/>
              de qua nos declarationem adduximus: vbi
                <lb/>
              vna ſola forma corporis. </s>
              <s id="s.015022">Laborat præterea
                <lb/>
              in quarta decima ſectione, in duobus pri­
                <lb/>
              mum, quòd lapides viuere affirmem, cùm
                <lb/>
              ponam in illis formam elementi domi­
                <lb/>
              nantis: at non in viuentibus pono eam </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>