Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.015022
">
<
pb
pagenum
="
690
"
xlink:href
="
016/01/337.jpg
"/>
ſed miſtis, quæ (vt dixi) non ſunt verè miſta:
<
lb
/>
nam ſic viuerent, ſed per craſim, aut aliter
<
lb
/>
facta. </
s
>
<
s
id
="
s.015023
">Secundum difficilius eſt, quomodo ca
<
lb
/>
dauer à planta, & os in cadauere à carne
<
lb
/>
differat? </
s
>
<
s
id
="
s.015024
">De metallis nugatur, nam viuunt vt
<
lb
/>
dixi. </
s
>
<
s
id
="
s.015025
">Quomodo ergo tot fatuitates ſtruit de
<
lb
/>
plumbo & auro, cum ſint ſicut cuniculus &
<
lb
/>
equus? </
s
>
<
s
id
="
s.015026
">Sic de magnete: at de cadauere dico,
<
lb
/>
quòd talia fuerunt verè miſta: & licet amit
<
lb
/>
tant animam, remanent tamen miſta, non
<
lb
/>
tamen animata: & ideò patet, quòd ſunt
<
lb
/>
quatuor genera miſtorum, & ſunt omnia
<
lb
/>
terrea, vel aquea: quia ſunt grauia: operatio
<
lb
/>
enim facit cognoſcere formam. </
s
>
<
s
id
="
s.015027
">Quòd autem
<
lb
/>
aliqua ſint calida, aliqua frigida, falſum eſt:
<
lb
/>
omnia enim ſunt per ſe frigida, niſi ab igne,
<
lb
/>
vt calx: potentia tamen, vt ſubiiciuntur
<
lb
/>
actioni caloris naturalis, dicuntur humida,
<
lb
/>
vel calida, vel amara, vel detergentia. </
s
>
<
s
id
="
s.015028
">Stul
<
lb
/>
tum eſt autem credere, quod ſint talia actu:
<
lb
/>
ſed vt limus igni expoſitus. </
s
>
<
s
id
="
s.015029
">At dicit, vide
<
lb
/>
mus tamen quòd forma ligni eſt, alia à for
<
lb
/>
ma calcis: dico quòd non niſi paſſiuè, nul
<
lb
/>
lam enim retinent qualitatem actiuam, niſi
<
lb
/>
elementi, quod declaratur. </
s
>
<
s
id
="
s.015030
">At mirum eſt
<
lb
/>
tot eſſe gradus? </
s
>
<
s
id
="
s.015031
">at magis mirum eſt in cœlo,
<
lb
/>
quòd apud Peripateticos eſt, qualitatis ex
<
lb
/>
pers eſſe longè plures. </
s
>
<
s
id
="
s.015032
">In quintadecima for
<
lb
/>
ma generatur verè, quia materia præfuit, ſi
<
lb
/>
æterna fuit? </
s
>
<
s
id
="
s.015033
">dicimus tamen compoſitum ge
<
lb
/>
nerari ſeptimo primæ Philosophiæ, qui non
<
lb
/>
fit in materia res, ſed ex materia. </
s
>
<
s
id
="
s.015034
">Sicut ſphæ
<
lb
/>
ra fit ex ære, & non in ære. </
s
>
<
s
id
="
s.015035
">Et etiam quia
<
lb
/>
forma ſi generaretur ex forma, non miſta
<
lb
/>
materiæ dicetur forma generari, ergo ſi ex
<
lb
/>
compoſito fiat compoſitum, generari dice
<
lb
/>
tur? </
s
>
<
s
id
="
s.015036
">Sed tamen hæ ſubtilitates, vt pleræque
<
lb
/>
aliæ, quæ in verbis conſtant, parum ad re
<
lb
/>
rum notitiam momenti afferunt. </
s
>
<
s
id
="
s.015037
">Scimus
<
lb
/>
enim (vt dictum eſt) quod ſola forma verè
<
lb
/>
nouiter generatur. </
s
>
<
s
id
="
s.015038
">Ita Philoſophus magnas
<
lb
/>
errandi cauſas dedit. </
s
>
<
s
id
="
s.015039
">At in augumento alia
<
lb
/>
etiam cauſa eſt, forma enim quæ præerat,
<
lb
/>
partem aliam materiæ occupat, ideò exten
<
lb
/>
ditur, & augetur. </
s
>
<
s
id
="
s.015040
">Materiam autem augeri
<
lb
/>
eſt omninò impoſſibile, cùm non ipſa augea
<
lb
/>
tur, ſed alia ipſi ſuperaddatur. </
s
>
<
s
id
="
s.015041
">At dicit, fun
<
lb
/>
ditur, non augetur? </
s
>
<
s
id
="
s.015042
">lis eſt in verbo, ſatis con
<
lb
/>
ſtat materiam non augeri, aut ergo nihil
<
lb
/>
augetur, aut forma? </
s
>
<
s
id
="
s.015043
">In decimaoctaua ſectio
<
lb
/>
ne negat omne quòd generatur, ab anima
<
lb
/>
generari, quia ex aqua fit aër: negamus cla
<
lb
/>
rè ex aqua per ignem generari aërem, ſed
<
lb
/>
vaporem. </
s
>
<
s
id
="
s.015044
">Ex vapore fit aër, à calore Solis,
<
lb
/>
qui ſpecies etiam firmioris vitæ generat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.015045
">Ignis enim nihil prorſus generat: quod
<
lb
/>
enim generatur, aliquo modo ſimile eſt ge
<
lb
/>
neranti: at nihil ſimile eſt igni præter ignem,
<
lb
/>
at hic eſt qualitas ſubſtantiam corrumpens,
<
lb
/>
non naturale ens. </
s
>
<
s
id
="
s.015046
">Quòd verò dixerim mi
<
lb
/>
ſtionem omnem fieri ab anima, quis dubi
<
lb
/>
tat rectè dictum? </
s
>
<
s
id
="
s.015047
">cum ita miſcere, vt forma
<
lb
/>
nulla elementi maneat, ita augeri vt nihil
<
lb
/>
ſit, quòd non augeatur, manifeſtum ſit eſſe
<
lb
/>
opus Diuinum non ſolùm animæ. </
s
>
<
s
id
="
s.015048
">Et lapides
<
lb
/>
ſuam habent animam, ſuum calorem, at non
<
lb
/>
ſentitur. </
s
>
<
s
id
="
s.015049
">Quid ergo, etiam viperæ calore na
<
lb
/>
turali carebunt? </
s
>
<
s
id
="
s.015050
">quia tactu frigidæ viden
<
lb
/>
tur, & plantæ, & piſces. </
s
>
<
s
id
="
s.015051
">In vniuerſum hic
<
lb
/>
nactus extremitate occaſionem, vbique ad
<
lb
/>
miratur, ſed quid faceret, ſi noſtram artem
<
lb
/>
medendi paruam videret, velut illud: Et
<
lb
/>
fluxus qui eſt morbus inanitatis, cuius cau
<
lb
/>
ſa eſt repletio: diceret, cur non diſtinguis, de
<
lb
/>
quo fluxu dicas, cùm ſint plura genera: de
<
lb
/>
inde fluxus non id ſignificat quod exiſti
<
lb
/>
mas, ſcilicet morbum, nec ſi eſt Latina di
<
lb
/>
ctio. </
s
>
<
s
id
="
s.015052
">Deinde non omnis fluxus eſt ex reple
<
lb
/>
tione, ſed quandoque ex imbecillitate, quan
<
lb
/>
doque ex prauitate humorum. </
s
>
<
s
id
="
s.015053
">Præterea quo
<
lb
/>
modo poteſt eſſe morbus, cùm ſit actio ſola?
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.015054
">& etiamſi ſit inanitas, non eſt ex repletio
<
lb
/>
ne? </
s
>
<
s
id
="
s.015055
">ſi ex inanitate, erit potiùs ſymptoma
<
lb
/>
quàm morbus? </
s
>
<
s
id
="
s.015056
">vides quanta occurrant vo
<
lb
/>
lenti vellicare, ſed tamen & Latina eſt ora
<
lb
/>
tio, & nihil habet incongrui, aut falſi. </
s
>
<
s
id
="
s.015057
">Cur
<
lb
/>
ergo non carpit Ariſtotelem? </
s
>
<
s
id
="
s.015058
">qui & ipſe cùm
<
lb
/>
breuis ſit, multò plures præfert contradictio
<
lb
/>
nes, At ille iam receptus eſt? </
s
>
<
s
id
="
s.015059
">at tu interpre
<
lb
/>
tare nos ex noſtris, quoniam non vt tibi pla
<
lb
/>
ceremus, rem voluimus facere infinitam: &
<
lb
/>
res ac experimenta ſpecta, videbíſque no
<
lb
/>
ſtra eſſe etiam multò veriora, quia magis
<
lb
/>
ſpecialia: ille enim ſolùm in generalibus
<
lb
/>
præceptis verſatur. </
s
>
<
s
id
="
s.015060
">Itaque vt noſtra intel
<
lb
/>
ligerentur, vel ingenio acutiore, vel ocio
<
lb
/>
longiore, vel maiore veritatis amore opus
<
lb
/>
erat. </
s
>
<
s
id
="
s.015061
">Ibidem nos arguit inſcitiæ de Agalo
<
lb
/>
cho, riſum mouet his ſuis ineptiis, qui non
<
lb
/>
quanta de illo ſcripſerim, antequam librum
<
lb
/>
ſuum ederet, vidit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.015062
">102 Variari contendis formam, vt &
<
lb
/>
arbores fateor: nihilominus vtcunque ar
<
lb
/>
borem compreſſeris, ramos à trunco, & ra
<
lb
/>
dice diſtinctos videbis. </
s
>
<
s
id
="
s.015063
">De auro ſtultè putat
<
lb
/>
ibi naſci: ſolùm id rarum non admittit, id
<
lb
/>
nos aliàs ante ipſum inter audita recenſui
<
lb
/>
mus, & tamen adiicit ſi ſcirem. </
s
>
<
s
id
="
s.015064
">Dubio ſine
<
lb
/>
aduectum, aliàs multis antea ſæculis, indicio
<
lb
/>
eſt paucitas, & forma nimis exquiſita, tum
<
lb
/>
puritas. </
s
>
<
s
id
="
s.015065
">At hæc ſi vera ſunt (nam alibi cer
<
lb
/>
tum eſt inueniri) multi enim multa nugan
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.015066
">In ſecunda ſectione, ignorat etiam orien
<
lb
/>
talibus venas ineſſe, quibus redduntur vi
<
lb
/>
ridiores: formoſis enim etiam næui pulchri
<
lb
/>
tudinem addunt. </
s
>
<
s
id
="
s.015067
">Quòd de lapidibus veſicæ
<
lb
/>
adducit, contra ipſum eſt: quia enim non
<
lb
/>
viuunt, cruſtati ſunt, ideò non cruſtati ſunt
<
lb
/>
qui viuunt: ſunt enim quidam, licet pauci
<
lb
/>
natura tales: nam nec margaritæ viuunt. </
s
>
<
s
id
="
s.015068
">In
<
lb
/>
quarta ſectione prodit imbecillitatem ſuo
<
lb
/>
rum principiorum, nam quæ à frigore con
<
lb
/>
creſcunt, calore molleſcunt, non contrà: nam
<
lb
/>
nec lateres. </
s
>
<
s
id
="
s.015069
">In quinta, ſæpius homo ſine cul
<
lb
/>
pa occiditur, id eſt, plures homines occidun
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.015070
">Velut Terentianum illud, Sæpe ex hu
<
lb
/>
iuſmodi re, id eſt, ex huiuſmodi rebus, figu
<
lb
/>
ra eſt, poſtquam repueraſcere oportet apud
<
lb
/>
illum. </
s
>
<
s
id
="
s.015071
">Non omnis operatio eſt ab anima, lo
<
lb
/>
quendo de nutrice: nam mundi forſan: ne
<
lb
/>
que enim deſcenſus vſtio, ſed propria. </
s
>
<
s
id
="
s.015072
">Ignis
<
lb
/>
enim ita vrit
<
expan
abbr
="
ferrũ
">ferrum</
expan
>
, ſicut & lignum,
<
expan
abbr
="
quantũ
">quantum</
expan
>
<
lb
/>
eſt vi naturę ſuę. </
s
>
<
s
id
="
s.015073
">At hoc non didicit ab Hip
<
lb
/>
pocrate vt
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
Galenus in libris de
<
expan
abbr
="
Elemẽtis
">Elementis</
expan
>
<
lb
/>
teſtatur. </
s
>
<
s
id
="
s.015074
">Ideò
<
expan
abbr
="
argumẽtum
">argumentum</
expan
>
hoc illud torquet,
<
lb
/>
cui
<
expan
abbr
="
reſpõdere
">reſpondere</
expan
>
<
expan
abbr
="
perperã
">perperam</
expan
>
nititur, cùm
<
expan
abbr
="
experimẽ-to
">experimen
<
lb
/>
to</
expan
>
reſponſio ſua non conſentiat. </
s
>
<
s
id
="
s.015075
">Nec decepit
<
lb
/>
me ſimilitudo verbi, nam res ex rebus non ab </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>