1autoribus decerpo, quas poſtmodum illis, ſi
per eos licet accommodem. Sic ergo in ani
malibus, plantis, atque lapidibus ac metal
lis. In ſeptima ſectione, quæ ſentit anima
in ſenſum habentibus (nam de piſce ſermo
erat) eadem eſt nutrici: quoniam nullum
animal videmus (ſi contendas etiam in illis
has differre) quod ſublata ſenſus facultate
nutriatur. Quid ergo vellicat, quòd ei ad de
bilitandam declarationem non prodeſt?
per eos licet accommodem. Sic ergo in ani
malibus, plantis, atque lapidibus ac metal
lis. In ſeptima ſectione, quæ ſentit anima
in ſenſum habentibus (nam de piſce ſermo
erat) eadem eſt nutrici: quoniam nullum
animal videmus (ſi contendas etiam in illis
has differre) quod ſublata ſenſus facultate
nutriatur. Quid ergo vellicat, quòd ei ad de
bilitandam declarationem non prodeſt?
103 Nugatur (vt ſolet) non enim eſt
mons, ſed collis erat, vbi lemnia terra effo
diebatur, non enim vllus lapis. Vnde dum
labefactare conatur, dicta noſtra confir
mat. Sic in quarta ſectione tot errores,
quot vt penè dixerim verba. Sed cui bo
no? Quod maximè faſtidit, eius ignorantiam
oſtendit. Nam nihil grauius meo iudicio dictum
eſt eo in libro, quo fit vt illum corticem ſo
lùm & extimum quidem deguſtaſſe intel
ligam. Quòd ſi non admodum longa eſſet
interpretatio, & declarationes non paucæ
includerentur, ſubnecterem expoſitionem
illorum verborum, quæ vir prodigioſus
contemnit. At non defuturos ſpero, qui
nunc vel ſaltem admoniti ea interpretari
ſciant.
mons, ſed collis erat, vbi lemnia terra effo
diebatur, non enim vllus lapis. Vnde dum
labefactare conatur, dicta noſtra confir
mat. Sic in quarta ſectione tot errores,
quot vt penè dixerim verba. Sed cui bo
no? Quod maximè faſtidit, eius ignorantiam
oſtendit. Nam nihil grauius meo iudicio dictum
eſt eo in libro, quo fit vt illum corticem ſo
lùm & extimum quidem deguſtaſſe intel
ligam. Quòd ſi non admodum longa eſſet
interpretatio, & declarationes non paucæ
includerentur, ſubnecterem expoſitionem
illorum verborum, quæ vir prodigioſus
contemnit. At non defuturos ſpero, qui
nunc vel ſaltem admoniti ea interpretari
ſciant.
104 In Scotia deſunt arbores ob vim
verborum, non qualitatem: extirpantur enim
locis patulis, plura de hoc dixi aliàs, præ
ſentia non audita narrans. De ſubſtantia, Eu
bene ſit theſauro illi, per quem didicimus
apud Quintilianum, ſolidiſſimam cuiuſque
rei partem ſignificari? aliter periclitaremur
in pædagogio. In ſecunda ſectione, ſepia no
ſtra, vt fallat fallitur, ruditatémque ſuam
prodit, terra illa non pura eſt: cùm ſpolian
tur à cortice vetuſtate in fodinis, aut extra
illo carent. Si quis videat decorticatas arbo
res, cùm pleraſque videat cum cortice, an ar
bores cortice carere pronuntiabit? At hic
vir declarationibus prætermiſſis ſemper con
tradicit: ad eas nihil: at quomodo hic egre
gius Philoſophus naturam oblitam ſui mu
neris facit? quàm in omnibus operari per in
ſtrumenta poterat animaduertere? ſaltem à no
bis toties admonitus, cùm vult vermen crea
re, ſedem quandam pinguem congerit, atque
ex ea folliculum, inde ouum, ita de plantis
at hic nobilis peripateticus parum (vt video)
in naturæ contemplatione, Galeníque eius
admiratoris libris verſatus, imò ne aduer
tent quidem ad ſui Ariſtotelis, quem tan
tum extollit, placita, ordinem illius vniuer
ſum oratione ſua ab ea ſuſtulit. In tertia ſe
ctione geminata aduerſatiua reprehendi ab
eo non poter at, qui duplici negatiua propo
ſitione, ſtatim in quarta etiam ſenſum elo
cutionis vitiat. At is Græcorum mos? Græci
non ſumus, ſed Latini. Hunc tamen ſenſum,
vt alios pleroſque attingere non potuit. Me
tallica omnia ſubſtantia terrea infrigidant
primùm, & durius reddunt: quæ tamen pin
guia ſunt, admodum ſucceſſu temporis emol
liunt, vt aſphaltum. Eratne tantum nego
tium intelligere? addidi & ſi ſicca, vt longè
plura paucis verbis continerem. In illa enim
orationis parte quam tranſcribit, prima fron
te ſeptem propoſitiones continentur, è qui
bus innumeras, imò totam fermè miſtorum
vim in corpora noſtra deducere licet. In
ſexta diuiſione me, quòd neſciuerim quid
eſſet alumen rochæ & liquidum, adeò tur
piter increpat (cùm Vannotius Biringurius,
quem ſæpius adduco, hoc abundè declara
uerit, & Matthiolus: defendatur verò res
hæc à Braſauolo) vt maledicendi anſam præ
ripi voluiſſe videatur. Quid ſi dicam, liqui
dum vocatum, quòd dum conficitur, metal
lorum more liqueſcat, non vt ſciſſile, vel ro
tundum lapidea forma eruatur? Tamen mens
mea nunquam fuit hæc. Simile illud quod
non intelligit, ex quinta ſectione, argentum
ſubdulce eſt, iucundíque ſaporis. Melioris
etiam aurum: ſed non præſtat. At alibi de
claraui quomodo præſtet, & libri antea edi
ti erant. De bitumine & caphura ſatis in ſe
cunda editione, quantum oportuit dictum,
ſed de experimentis quæ adducuntur, neſcire
ſe ſimulat hic vir amuleta, non ſemper vi
res ſuas oſtendere, quandoquidem nec quæ
per os aſſumuntur. Experimenta etiam non
facta ſunt vt decebat, vel ipſo teſte à cani
bus, etiam ad homines argumentum non
valet. Certum eſt, quòd odor eius, vbi diu
afficiat hominem, ſitque magnus, multum
obeſt. Veneri, de attractione ſucci nuſquam
ſomniaui: feſtucam trahit vt alatur. Hæc
enim viuentium opera, ſed velut ripæ à tor
rentibus fit enim quidam æſtus. Non omnia
pinguia trahunt, quia non ignea. Aſpalatum
adeò ſanthalo reſpondet, & hoc ſuccedente
deſiit, vt ipſummet eſſe credamus: in Italia
arbos fuit parua, nunc cùm India omnia ſint
proceriora, & ex India noſtrum aduehatur,
nihil obeſſe magnitudinem huic ſententiæ
dixerim. De ſpinis manifeſtum eſt, arbores
pleraſque magnas, vbi in paruas degenera
uerint, ſpinoſas fieri. Species, odor, calor, vſus
conueniunt: cætera non diſcrepant. Quòd
ſi non eſſe affirmes, non litigabo. Cauſas
enim hic rerum quæ ſunt, aut quæ eſſe poſ
ſunt, oſtendere decreui. Vtrum autem hæc
ita ſint, non contendo, cùm quæ non ſunt, &
eſſe poſſunt alicubi, vel aliquando erunt: &
quæ ſunt alicubi etiam deſunt, aliquandó
que non erunt. Salem petræ gemmam vo
co, in Apulia effoditur lapidum aliorum
more, lucidus eſt, & accenditur vt fer
rum.
verborum, non qualitatem: extirpantur enim
locis patulis, plura de hoc dixi aliàs, præ
ſentia non audita narrans. De ſubſtantia, Eu
bene ſit theſauro illi, per quem didicimus
apud Quintilianum, ſolidiſſimam cuiuſque
rei partem ſignificari? aliter periclitaremur
in pædagogio. In ſecunda ſectione, ſepia no
ſtra, vt fallat fallitur, ruditatémque ſuam
prodit, terra illa non pura eſt: cùm ſpolian
tur à cortice vetuſtate in fodinis, aut extra
illo carent. Si quis videat decorticatas arbo
res, cùm pleraſque videat cum cortice, an ar
bores cortice carere pronuntiabit? At hic
vir declarationibus prætermiſſis ſemper con
tradicit: ad eas nihil: at quomodo hic egre
gius Philoſophus naturam oblitam ſui mu
neris facit? quàm in omnibus operari per in
ſtrumenta poterat animaduertere? ſaltem à no
bis toties admonitus, cùm vult vermen crea
re, ſedem quandam pinguem congerit, atque
ex ea folliculum, inde ouum, ita de plantis
at hic nobilis peripateticus parum (vt video)
in naturæ contemplatione, Galeníque eius
admiratoris libris verſatus, imò ne aduer
tent quidem ad ſui Ariſtotelis, quem tan
tum extollit, placita, ordinem illius vniuer
ſum oratione ſua ab ea ſuſtulit. In tertia ſe
ctione geminata aduerſatiua reprehendi ab
eo non poter at, qui duplici negatiua propo
ſitione, ſtatim in quarta etiam ſenſum elo
cutionis vitiat. At is Græcorum mos? Græci
non ſumus, ſed Latini. Hunc tamen ſenſum,
vt alios pleroſque attingere non potuit. Me
tallica omnia ſubſtantia terrea infrigidant
primùm, & durius reddunt: quæ tamen pin
guia ſunt, admodum ſucceſſu temporis emol
liunt, vt aſphaltum. Eratne tantum nego
tium intelligere? addidi & ſi ſicca, vt longè
plura paucis verbis continerem. In illa enim
orationis parte quam tranſcribit, prima fron
te ſeptem propoſitiones continentur, è qui
bus innumeras, imò totam fermè miſtorum
vim in corpora noſtra deducere licet. In
ſexta diuiſione me, quòd neſciuerim quid
eſſet alumen rochæ & liquidum, adeò tur
piter increpat (cùm Vannotius Biringurius,
quem ſæpius adduco, hoc abundè declara
uerit, & Matthiolus: defendatur verò res
hæc à Braſauolo) vt maledicendi anſam præ
ripi voluiſſe videatur. Quid ſi dicam, liqui
dum vocatum, quòd dum conficitur, metal
lorum more liqueſcat, non vt ſciſſile, vel ro
tundum lapidea forma eruatur? Tamen mens
mea nunquam fuit hæc. Simile illud quod
non intelligit, ex quinta ſectione, argentum
ſubdulce eſt, iucundíque ſaporis. Melioris
etiam aurum: ſed non præſtat. At alibi de
claraui quomodo præſtet, & libri antea edi
ti erant. De bitumine & caphura ſatis in ſe
cunda editione, quantum oportuit dictum,
ſed de experimentis quæ adducuntur, neſcire
ſe ſimulat hic vir amuleta, non ſemper vi
res ſuas oſtendere, quandoquidem nec quæ
per os aſſumuntur. Experimenta etiam non
facta ſunt vt decebat, vel ipſo teſte à cani
bus, etiam ad homines argumentum non
valet. Certum eſt, quòd odor eius, vbi diu
afficiat hominem, ſitque magnus, multum
obeſt. Veneri, de attractione ſucci nuſquam
ſomniaui: feſtucam trahit vt alatur. Hæc
enim viuentium opera, ſed velut ripæ à tor
rentibus fit enim quidam æſtus. Non omnia
pinguia trahunt, quia non ignea. Aſpalatum
adeò ſanthalo reſpondet, & hoc ſuccedente
deſiit, vt ipſummet eſſe credamus: in Italia
arbos fuit parua, nunc cùm India omnia ſint
proceriora, & ex India noſtrum aduehatur,
nihil obeſſe magnitudinem huic ſententiæ
dixerim. De ſpinis manifeſtum eſt, arbores
pleraſque magnas, vbi in paruas degenera
uerint, ſpinoſas fieri. Species, odor, calor, vſus
conueniunt: cætera non diſcrepant. Quòd
ſi non eſſe affirmes, non litigabo. Cauſas
enim hic rerum quæ ſunt, aut quæ eſſe poſ
ſunt, oſtendere decreui. Vtrum autem hæc
ita ſint, non contendo, cùm quæ non ſunt, &
eſſe poſſunt alicubi, vel aliquando erunt: &
quæ ſunt alicubi etiam deſunt, aliquandó
que non erunt. Salem petræ gemmam vo
co, in Apulia effoditur lapidum aliorum
more, lucidus eſt, & accenditur vt fer
rum.
Sectione ſextadecima, facit natura aquam,
non ex abſynthio aquam: omnia natura ad
generationem ſui ſimilis prona ſunt, non ta
men generant, nec ſibi ſimile. Tribuit mihi
quòd velim Vſnen eſſe anthillidis genus:
quòd cùm non dicam ſuperfluum eſſe, exi
ſtimo ſi reſpondeam. Vbi ergo præteri
bo, ſciani lectores me ea, quæ arguit non
dixiſſe. In vigeſima ſectione, reprehendit,
quod ſe non intelligere fatetur: Duplex ca
lor. Nec meminit calorem actu, vbi ad ſum
mum peruenerit ignem eſſe, at hic ſurſum
fertur.
non ex abſynthio aquam: omnia natura ad
generationem ſui ſimilis prona ſunt, non ta
men generant, nec ſibi ſimile. Tribuit mihi
quòd velim Vſnen eſſe anthillidis genus:
quòd cùm non dicam ſuperfluum eſſe, exi
ſtimo ſi reſpondeam. Vbi ergo præteri
bo, ſciani lectores me ea, quæ arguit non
dixiſſe. In vigeſima ſectione, reprehendit,
quod ſe non intelligere fatetur: Duplex ca
lor. Nec meminit calorem actu, vbi ad ſum
mum peruenerit ignem eſſe, at hic ſurſum
fertur.