Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
331
331
332
332
333
333
334
334
335
335
336
336
337
337
338
338
339
339
340
340
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015075">
                <pb pagenum="691" xlink:href="016/01/338.jpg"/>
              autoribus decerpo, quas poſtmodum illis, ſi
                <lb/>
              per eos licet accommodem. </s>
              <s id="s.015076">Sic ergo in ani­
                <lb/>
              malibus, plantis, atque lapidibus ac metal­
                <lb/>
              lis. </s>
              <s id="s.015077">In ſeptima ſectione, quæ ſentit anima
                <lb/>
              in ſenſum habentibus (nam de piſce ſermo
                <lb/>
              erat) eadem eſt nutrici: quoniam nullum
                <lb/>
              animal videmus (ſi contendas etiam in illis
                <lb/>
              has differre) quod ſublata ſenſus facultate
                <lb/>
              nutriatur. </s>
              <s id="s.015078">Quid ergo vellicat, quòd ei ad de­
                <lb/>
              bilitandam declarationem non prodeſt? </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015079">103 Nugatur (vt ſolet) non enim eſt
                <lb/>
              mons, ſed collis erat, vbi lemnia terra effo­
                <lb/>
              diebatur, non enim vllus lapis. </s>
              <s id="s.015080">Vnde dum
                <lb/>
              labefactare conatur, dicta noſtra confir­
                <lb/>
              mat. </s>
              <s id="s.015081">Sic in quarta ſectione tot errores,
                <lb/>
              quot vt penè dixerim verba. </s>
              <s id="s.015082">Sed cui bo­
                <lb/>
              no? </s>
              <s id="s.015083">Quod maximè faſtidit, eius ignorantiam
                <lb/>
              oſtendit. </s>
              <s id="s.015084">
                <expan abbr="">Nam</expan>
              nihil grauius meo iudicio
                <expan abbr="dictũ">dictum</expan>
                <lb/>
              eſt eo in libro, quo fit vt illum corticem ſo­
                <lb/>
              lùm & extimum quidem deguſtaſſe intel­
                <lb/>
              ligam. </s>
              <s id="s.015085">Quòd ſi non admodum longa eſſet
                <lb/>
              interpretatio, & declarationes non paucæ
                <lb/>
              includerentur, ſubnecterem expoſitionem
                <lb/>
              illorum verborum, quæ vir prodigioſus
                <lb/>
              contemnit. </s>
              <s id="s.015086">At non defuturos ſpero, qui
                <lb/>
              nunc vel ſaltem admoniti ea interpretari
                <lb/>
              ſciant. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015087">104 In Scotia deſunt arbores ob vim
                <lb/>
              verborum, non qualitatem: extirpantur enim
                <lb/>
              locis patulis, plura de hoc dixi aliàs, præ­
                <lb/>
              ſentia non audita narrans. </s>
              <s id="s.015088">De ſubſtantia, Eu
                <lb/>
              bene ſit theſauro illi, per quem didicimus
                <lb/>
              apud Quintilianum, ſolidiſſimam cuiuſque
                <lb/>
              rei partem ſignificari? </s>
              <s id="s.015089">aliter periclitaremur
                <lb/>
              in pædagogio. </s>
              <s id="s.015090">In ſecunda ſectione, ſepia no­
                <lb/>
              ſtra, vt fallat fallitur, ruditatémque ſuam
                <lb/>
              prodit, terra illa non pura eſt: cùm ſpolian­
                <lb/>
              tur à cortice vetuſtate in fodinis, aut extra
                <lb/>
              illo carent. </s>
              <s id="s.015091">Si quis videat decorticatas arbo­
                <lb/>
              res, cùm pleraſque videat cum cortice, an ar­
                <lb/>
              bores cortice carere pronuntiabit? </s>
              <s id="s.015092">At hic
                <lb/>
              vir declarationibus prætermiſſis ſemper con­
                <lb/>
              tradicit: ad eas nihil: at quomodo hic egre­
                <lb/>
              gius Philoſophus naturam oblitam ſui mu­
                <lb/>
              neris facit? </s>
              <s id="s.015093">quàm in omnibus operari per
                <expan abbr="in-ſtrumẽta">in­
                  <lb/>
                ſtrumenta</expan>
              poterat animaduertere? </s>
              <s id="s.015094">ſaltem à no­
                <lb/>
              bis toties admonitus, cùm vult
                <expan abbr="vermẽ">vermen</expan>
              crea­
                <lb/>
              re, ſedem quandam pinguem congerit, atque
                <lb/>
              ex ea folliculum, inde ouum, ita de plantis
                <lb/>
              at hic nobilis peripateticus parum (vt video)
                <lb/>
              in naturæ contemplatione, Galeníque eius
                <lb/>
              admiratoris libris verſatus, imò ne aduer­
                <lb/>
              tent quidem ad ſui Ariſtotelis, quem tan­
                <lb/>
              tum extollit, placita, ordinem illius vniuer­
                <lb/>
              ſum oratione ſua ab ea ſuſtulit. </s>
              <s id="s.015095">In tertia ſe­
                <lb/>
              ctione geminata aduerſatiua reprehendi ab
                <lb/>
              eo non poter at, qui duplici negatiua propo­
                <lb/>
              ſitione, ſtatim in quarta etiam ſenſum elo­
                <lb/>
              cutionis vitiat. </s>
              <s id="s.015096">At is Græcorum mos? </s>
              <s id="s.015097">Græci
                <lb/>
              non ſumus, ſed Latini. </s>
              <s id="s.015098">Hunc tamen ſenſum,
                <lb/>
              vt alios pleroſque attingere non potuit. </s>
              <s id="s.015099">Me­
                <lb/>
              tallica omnia ſubſtantia terrea infrigidant
                <lb/>
              primùm, & durius reddunt: quæ tamen pin­
                <lb/>
              guia ſunt, admodum ſucceſſu temporis emol­
                <lb/>
              liunt, vt aſphaltum. </s>
              <s id="s.015100">Eratne tantum nego­
                <lb/>
              tium intelligere? </s>
              <s id="s.015101">addidi & ſi ſicca, vt longè
                <lb/>
              plura paucis verbis continerem. </s>
              <s id="s.015102">In illa enim
                <lb/>
              orationis parte quam tranſcribit, prima fron­
                <lb/>
              te ſeptem propoſitiones continentur, è qui­
                <lb/>
              bus innumeras, imò totam fermè miſtorum
                <lb/>
              vim in corpora noſtra deducere licet. </s>
              <s id="s.015103">In
                <lb/>
              ſexta diuiſione me, quòd neſciuerim quid
                <lb/>
              eſſet alumen rochæ & liquidum, adeò tur­
                <lb/>
              piter increpat
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              cùm Vannotius Biringurius,
                <lb/>
              quem ſæpius adduco, hoc abundè declara­
                <lb/>
              uerit, & Matthiolus: defendatur verò res
                <lb/>
              hæc à Braſauolo) vt maledicendi anſam præ­
                <lb/>
              ripi voluiſſe videatur. </s>
              <s id="s.015104">Quid ſi dicam, liqui­
                <lb/>
              dum vocatum, quòd dum conficitur, metal­
                <lb/>
              lorum more liqueſcat, non vt ſciſſile, vel ro­
                <lb/>
              tundum lapidea forma eruatur? </s>
              <s id="s.015105">Tamen mens
                <lb/>
              mea nunquam fuit hæc. </s>
              <s id="s.015106">Simile illud quod
                <lb/>
              non intelligit, ex quinta ſectione, argentum
                <lb/>
              ſubdulce eſt, iucundíque ſaporis. </s>
              <s id="s.015107">Melioris
                <lb/>
              etiam aurum: ſed non præſtat. </s>
              <s id="s.015108">At alibi de­
                <lb/>
              claraui quomodo præſtet, & libri antea edi­
                <lb/>
              ti erant. </s>
              <s id="s.015109">De bitumine & caphura ſatis in ſe­
                <lb/>
              cunda editione, quantum oportuit dictum,
                <lb/>
              ſed de experimentis quæ adducuntur, neſcire
                <lb/>
              ſe ſimulat hic vir amuleta, non ſemper vi­
                <lb/>
              res ſuas oſtendere, quandoquidem nec quæ
                <lb/>
              per os aſſumuntur. </s>
              <s id="s.015110">Experimenta etiam non
                <lb/>
              facta ſunt vt decebat, vel ipſo teſte à cani­
                <lb/>
              bus, etiam ad homines argumentum non
                <lb/>
              valet. </s>
              <s id="s.015111">Certum eſt, quòd odor eius, vbi diu
                <lb/>
              afficiat hominem, ſitque magnus, multum
                <lb/>
              obeſt. </s>
              <s id="s.015112">Veneri, de attractione ſucci nuſquam
                <lb/>
              ſomniaui: feſtucam trahit vt alatur. </s>
              <s id="s.015113">Hæc
                <lb/>
              enim viuentium opera, ſed velut ripæ à tor­
                <lb/>
              rentibus fit enim quidam æſtus. </s>
              <s id="s.015114">Non omnia
                <lb/>
              pinguia trahunt, quia non ignea. </s>
              <s id="s.015115">Aſpalatum
                <lb/>
              adeò ſanthalo reſpondet, & hoc ſuccedente
                <lb/>
              deſiit, vt ipſummet eſſe credamus: in Italia
                <lb/>
              arbos fuit parua, nunc cùm India omnia ſint
                <lb/>
              proceriora, & ex India noſtrum aduehatur,
                <lb/>
              nihil obeſſe magnitudinem huic ſententiæ
                <lb/>
              dixerim. </s>
              <s id="s.015116">De ſpinis manifeſtum eſt, arbores
                <lb/>
              pleraſque magnas, vbi in paruas degenera­
                <lb/>
              uerint, ſpinoſas fieri. </s>
              <s id="s.015117">Species, odor, calor, vſus
                <lb/>
              conueniunt: cætera non diſcrepant. </s>
              <s id="s.015118">Quòd
                <lb/>
              ſi non eſſe affirmes, non litigabo. </s>
              <s id="s.015119">Cauſas
                <lb/>
              enim hic rerum quæ ſunt, aut quæ eſſe poſ­
                <lb/>
              ſunt, oſtendere decreui. </s>
              <s id="s.015120">Vtrum autem hæc
                <lb/>
              ita ſint, non contendo, cùm quæ non ſunt, &
                <lb/>
              eſſe poſſunt alicubi, vel aliquando erunt: &
                <lb/>
              quæ ſunt alicubi etiam deſunt, aliquandó­
                <lb/>
              que non erunt. </s>
              <s id="s.015121">Salem petræ gemmam vo­
                <lb/>
              co, in Apulia effoditur lapidum aliorum
                <lb/>
              more, lucidus eſt, & accenditur vt fer­
                <lb/>
              rum. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015122">Sectione ſextadecima, facit natura aquam,
                <lb/>
              non ex abſynthio aquam: omnia natura ad
                <lb/>
              generationem ſui ſimilis prona ſunt, non ta­
                <lb/>
              men generant, nec ſibi ſimile. </s>
              <s id="s.015123">Tribuit mihi
                <lb/>
              quòd velim Vſnen eſſe anthillidis genus:
                <lb/>
              quòd cùm non dicam ſuperfluum eſſe, exi­
                <lb/>
              ſtimo ſi reſpondeam. </s>
              <s id="s.015124">Vbi ergo præteri­
                <lb/>
              bo, ſciani lectores me ea, quæ arguit non
                <lb/>
              dixiſſe. </s>
              <s id="s.015125">In vigeſima ſectione, reprehendit,
                <lb/>
              quod ſe non intelligere fatetur: Duplex ca­
                <lb/>
              lor. </s>
              <s id="s.015126">Nec meminit calorem actu, vbi ad ſum­
                <lb/>
              mum peruenerit ignem eſſe, at hic ſurſum
                <lb/>
              fertur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015127">105 Argentum viuum cogitur ob con­
                <lb/>
              trarium: omne alienum contrarium eſt. </s>
              <s id="s.015128">Sic­
                <lb/>
              ca autem maximè, ideò pro exemplo. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015129">106 In prima ſectione, charybdis tumul­
                <lb/>
              tuoſa, confragoſa, periculoſa, neſcio quid </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>