1genter, ac illis nomina accommodaſſe, quod
neque norunt facere ſapientes? Si igitur ab illis
erratum eſt, an & nos errare docet cum illis?
finem verò rei atque tractationis, vt diluci
dioris doctrinæ cauſa id fiat, quis culpabit?
Et maximè cùm quid intelligi volumus, de
claramus. At his omnibus neceſſitas ipſius
rei maior eſt: nam ſi hoc non faciamus? no
mina verò recipiamus ſub eiſdem ſignifican
tia, ſub quibus à veteribus accepta ſunt in
diuiſione: quædam ſub pluribus diuiſionis
membris continebuntur, quædam ſub nullis,
vt confuſio maxima ſucceſſura ſit, totáque
doctrina euertatur. Sin noua nomina ſuppo
nere voluerimus? barbara omninò ratio no
ſtra euadet. Sin (vt ipſe exiſtimo vellet) per
circuitus verborum res ipſæ oſtendantur, in
repetendo ſæpius, & prolixitas inutilis,
& obſcuritas atque perplexitas ſententiæ
euadet. An ergo res propter verba relinque
re decuit? Quin potiùs vt in exemplo nomi
num recta interpretatio præponenda fuit.
Inde liberè proſequi res ipſas, velut ſi dicas,
plantę aut retinent ſtipitem, aut non: quæ non,
herbæ vocentur, quantumuis magnæ ſint, vt
cucurbita. Quæ retinent, ſi modum herbarum
communem non excedant, vocentur ſuffru
tices, ſi plurimùm creſcant arbores: quæ
mediæ, frutices, aut arbuſta. Hic quid vi
des abſurdum, aut confuſum, vel obſcurum?
Ita vbi opus fuit huiuſmodi diuiſionibus
nullum alium, qui ſatisfaceret modum,
præter hunc inuenire potuimus. In quo ta
men non obiter nos geſſimus, ſed quatuor
ſeruatis conditionibus, quas ille contradi
cendi ſtudio cæcus non animaduertit. Nam
non niſi in principalibus generationibus di
uidendis, maximiſque & Latinis ſumptis
nominibus, atque ab eo ſignificato minimè
abhorrentibus, & propoſita illorum expli
catione: quas qui ſeruauerit, tutò id faciat,
per me licebit. Inde adducit difficultates ex
aizoo, ſaluia, philitide. Caulem hîc accipio
pro ea parte plantæ, ex qua racematim fun
duntur folia vt in fœniculo, anethóque: vt
que à cauliculo, pediculóve diſtinguuntur,
quæ nemo neſcit omnibus fermè herbis
etiam philitidi ineſſe, neſcio quomodo ne
get. Itaque decuit illum paulò accuratiùs
rem tractare, nam quod dicat faſtidium me
parere, lectores reprehenſionibus his non
minùs tædio afficiuntur. Nam & inconſide
ratè legit, & peruersè interpretatur, & futi
lè arguit.
neque norunt facere ſapientes? Si igitur ab illis
erratum eſt, an & nos errare docet cum illis?
finem verò rei atque tractationis, vt diluci
dioris doctrinæ cauſa id fiat, quis culpabit?
Et maximè cùm quid intelligi volumus, de
claramus. At his omnibus neceſſitas ipſius
rei maior eſt: nam ſi hoc non faciamus? no
mina verò recipiamus ſub eiſdem ſignifican
tia, ſub quibus à veteribus accepta ſunt in
diuiſione: quædam ſub pluribus diuiſionis
membris continebuntur, quædam ſub nullis,
vt confuſio maxima ſucceſſura ſit, totáque
doctrina euertatur. Sin noua nomina ſuppo
nere voluerimus? barbara omninò ratio no
ſtra euadet. Sin (vt ipſe exiſtimo vellet) per
circuitus verborum res ipſæ oſtendantur, in
repetendo ſæpius, & prolixitas inutilis,
& obſcuritas atque perplexitas ſententiæ
euadet. An ergo res propter verba relinque
re decuit? Quin potiùs vt in exemplo nomi
num recta interpretatio præponenda fuit.
Inde liberè proſequi res ipſas, velut ſi dicas,
plantę aut retinent ſtipitem, aut non: quæ non,
herbæ vocentur, quantumuis magnæ ſint, vt
cucurbita. Quæ retinent, ſi modum herbarum
communem non excedant, vocentur ſuffru
tices, ſi plurimùm creſcant arbores: quæ
mediæ, frutices, aut arbuſta. Hic quid vi
des abſurdum, aut confuſum, vel obſcurum?
Ita vbi opus fuit huiuſmodi diuiſionibus
nullum alium, qui ſatisfaceret modum,
præter hunc inuenire potuimus. In quo ta
men non obiter nos geſſimus, ſed quatuor
ſeruatis conditionibus, quas ille contradi
cendi ſtudio cæcus non animaduertit. Nam
non niſi in principalibus generationibus di
uidendis, maximiſque & Latinis ſumptis
nominibus, atque ab eo ſignificato minimè
abhorrentibus, & propoſita illorum expli
catione: quas qui ſeruauerit, tutò id faciat,
per me licebit. Inde adducit difficultates ex
aizoo, ſaluia, philitide. Caulem hîc accipio
pro ea parte plantæ, ex qua racematim fun
duntur folia vt in fœniculo, anethóque: vt
que à cauliculo, pediculóve diſtinguuntur,
quæ nemo neſcit omnibus fermè herbis
etiam philitidi ineſſe, neſcio quomodo ne
get. Itaque decuit illum paulò accuratiùs
rem tractare, nam quod dicat faſtidium me
parere, lectores reprehenſionibus his non
minùs tædio afficiuntur. Nam & inconſide
ratè legit, & peruersè interpretatur, & futi
lè arguit.
140 Sic & ille truncus, eſt ſtipes detrun
catus: truncus intelligitur, cui rami inerant,
non ſtipes, ſed minor eſt ac gracilior: de re
conſtat, hic nomina habent exquiſitiora:
laudo, nos conſuluimus breuitati. Sic & il
lud plantæ quædam vrbanæ, id eſt, quæ cul
tu gaudent: nam & frumentum eſt? attamen
in agris naſcitur, & ſpontè etiam, ſed rarò.
Atque hoc diſcrimen cur non approbat,
quod Theophraſti eſt, Hipponémque repre
hendit. Triticum vix in Scotia prouenit,
nam ibi fui: non nego aliqua in parte ob ſi
tum aliquid naſci. Acorum, & Iridem ne
mo numerat inter aromata, ſi non magis
cyperum. Denique illud de pericarpio non
animaduertit, fructum putat eſſe fœtum (vi
(vide ſtuporem hominis) non plantam, quæ
gignitur.
catus: truncus intelligitur, cui rami inerant,
non ſtipes, ſed minor eſt ac gracilior: de re
conſtat, hic nomina habent exquiſitiora:
laudo, nos conſuluimus breuitati. Sic & il
lud plantæ quædam vrbanæ, id eſt, quæ cul
tu gaudent: nam & frumentum eſt? attamen
in agris naſcitur, & ſpontè etiam, ſed rarò.
Atque hoc diſcrimen cur non approbat,
quod Theophraſti eſt, Hipponémque repre
hendit. Triticum vix in Scotia prouenit,
nam ibi fui: non nego aliqua in parte ob ſi
tum aliquid naſci. Acorum, & Iridem ne
mo numerat inter aromata, ſi non magis
cyperum. Denique illud de pericarpio non
animaduertit, fructum putat eſſe fœtum (vi
(vide ſtuporem hominis) non plantam, quæ
gignitur.
141 De Iacea quomodo cinamono aſſi
miletur odore non intelligo: nam ſi per Ia
ceam vulgarem noſtram, ſeu purpuream vio
lam intelligit, ita lupum cum cuniculo pote
rat comparare, tum maximè, quia de radice
loquitur. Iaciæ hoc genus quod Latina vox
non ſit, nec Græca, niſi iaciam pro Ia intel
ligamus, nullus claſſicus author agnoſcit. Sed
ipſe ſibi habeat, poſtquam gloriatur de re
bus contentioſis. Eſſe enim radicem, quæ ci
namomum oleat, illi credo: veridicum enim
exiſtimo, ſed Dioſcoridi notam nego. Ad rem
ſemper flos eſt radice odoratior: hîc non di
co, ſed non ſemper radix flore. Sic & ille
error non tolerandus, cùm charæophillon
vult eſſe florem eum, qui φλὸξ Græcè vocatur
Theophraſto, & Plinio lib. 6. c. 6. affirmantibus
odore illum carere, cùm noſter, ob id nomen
adeptus ſit, quòd oleat ſuauiſſimè. Benè ſit
autem huic viro, qui dialecticus, ſophiſta,
rhetor, Philoſophus, theologus, grammati
cus, aretalogus, Græcus, pædagogus, mathe
maticus, denique minus eſt, quid faciam huic
Proteo? qui nouit quid etiam mortui dictu
ri ſint: at tantùm abeſt, vt de Leoniceno
maledixerim, vt etiam ipſum in Medicinæ
encomio laudauerim. De ſiliquaſtro ſecutus
ſum Fuchſium, non quòd aliud non ſignifi
cet hoc nomen, ſed quòd ei, cui nomen hoc
imponebatur, nullum aliud nomen eſſet.
Splendorem eximium, & maximè cum pur
pureo aut fuſco colore, nulli plantæ, aut fru
ctui ineſſe, citra veneni participationem
animaduerti, ratioque id docet, ideò non te
merè dictum, immaturum acrius, quia mi
nus concoctum. Semper enim inter eiuſdem
generis rem comparatio fieri debet, aliter ef
ficax argumentum haud præbet, quod ipſe
minimè obſeruat vllibi, vnde fallitur. Acria
enim humida quædam ſunt, & ea maturitate
miteſcunt veluti temperatiora.
miletur odore non intelligo: nam ſi per Ia
ceam vulgarem noſtram, ſeu purpuream vio
lam intelligit, ita lupum cum cuniculo pote
rat comparare, tum maximè, quia de radice
loquitur. Iaciæ hoc genus quod Latina vox
non ſit, nec Græca, niſi iaciam pro Ia intel
ligamus, nullus claſſicus author agnoſcit. Sed
ipſe ſibi habeat, poſtquam gloriatur de re
bus contentioſis. Eſſe enim radicem, quæ ci
namomum oleat, illi credo: veridicum enim
exiſtimo, ſed Dioſcoridi notam nego. Ad rem
ſemper flos eſt radice odoratior: hîc non di
co, ſed non ſemper radix flore. Sic & ille
error non tolerandus, cùm charæophillon
vult eſſe florem eum, qui φλὸξ Græcè vocatur
Theophraſto, & Plinio lib. 6. c. 6. affirmantibus
odore illum carere, cùm noſter, ob id nomen
adeptus ſit, quòd oleat ſuauiſſimè. Benè ſit
autem huic viro, qui dialecticus, ſophiſta,
rhetor, Philoſophus, theologus, grammati
cus, aretalogus, Græcus, pædagogus, mathe
maticus, denique minus eſt, quid faciam huic
Proteo? qui nouit quid etiam mortui dictu
ri ſint: at tantùm abeſt, vt de Leoniceno
maledixerim, vt etiam ipſum in Medicinæ
encomio laudauerim. De ſiliquaſtro ſecutus
ſum Fuchſium, non quòd aliud non ſignifi
cet hoc nomen, ſed quòd ei, cui nomen hoc
imponebatur, nullum aliud nomen eſſet.
Splendorem eximium, & maximè cum pur
pureo aut fuſco colore, nulli plantæ, aut fru
ctui ineſſe, citra veneni participationem
animaduerti, ratioque id docet, ideò non te
merè dictum, immaturum acrius, quia mi
nus concoctum. Semper enim inter eiuſdem
generis rem comparatio fieri debet, aliter ef
ficax argumentum haud præbet, quod ipſe
minimè obſeruat vllibi, vnde fallitur. Acria
enim humida quædam ſunt, & ea maturitate
miteſcunt veluti temperatiora.
142. Multa de graui odore nugatur extra
propoſitum. Debuerat videre, quid per gra
uem odorem intelligam, & nihil ei ſuper
fuiſſet. De colore intelligimus herbarum, non
lignorum radicum aut fructuum, fatiſque
fuit exemplis ipſis declaraſſe: nam quæ ſuc
cum non viridem progignunt, vt dictæ, &
chelidonia, omnes venenoſæ qualitatis ſunt
participes.
propoſitum. Debuerat videre, quid per gra
uem odorem intelligam, & nihil ei ſuper
fuiſſet. De colore intelligimus herbarum, non
lignorum radicum aut fructuum, fatiſque
fuit exemplis ipſis declaraſſe: nam quæ ſuc
cum non viridem progignunt, vt dictæ, &
chelidonia, omnes venenoſæ qualitatis ſunt
participes.
143 Inſcitiæ non prima argumenta pro
dit, dum nec tam claram intelligit declara
tionem de ligni ſitu. Cæterum fallitur in
cauſæ redditione. De veſica neque ſcit argu
mentis reſpondere, nam terra obruta non aſ
cendit, ſed argumento ſuo ſe conficit. Ratio
autem ſua peccat, quia portio aquæ, quæ
ſubeſt pilæ æneæ, non eſt grauior ſpecie aë
re, ſed leuior, licet pondere poſſit eſſe ſecùs.
Indicio etiam eſt, quod vbique aqua ſubit
leuiora, vt aër etiam ſub ipſa terra manet,
quantò magis ſub aqua, quæ leuior eſt terra,
manere deberet.
dit, dum nec tam claram intelligit declara
tionem de ligni ſitu. Cæterum fallitur in
cauſæ redditione. De veſica neque ſcit argu
mentis reſpondere, nam terra obruta non aſ
cendit, ſed argumento ſuo ſe conficit. Ratio
autem ſua peccat, quia portio aquæ, quæ
ſubeſt pilæ æneæ, non eſt grauior ſpecie aë
re, ſed leuior, licet pondere poſſit eſſe ſecùs.
Indicio etiam eſt, quod vbique aqua ſubit
leuiora, vt aër etiam ſub ipſa terra manet,
quantò magis ſub aqua, quæ leuior eſt terra,
manere deberet.
148 Dicit perire metamorphoſin piperis
in hæderam, quòd pediculis, quibus anne
ctatur piper careat? oblitus eſt tantus Phi
loſophus ſapientiæ naturæ, quæ omnibus
ſerpentibus plantis aliquid addidit, quo
in hæderam, quòd pediculis, quibus anne
ctatur piper careat? oblitus eſt tantus Phi
loſophus ſapientiæ naturæ, quæ omnibus
ſerpentibus plantis aliquid addidit, quo