In eadem appellat frigidas ſubtilitates, ſi
cut antea admiratur, quomodo his artebus
quaſi fallacibus, & per obſcuritatem ſolam
quæſitis, nomen inuentoris Subtilitatum
non pudeat ſuſtinere? Iſta produnt maligni
tatem animi ſui, atque inuidentiam maxi
mam, in quibus neque probat, quod obiicit:
quòd & ſi ab eo probaretur, adhuc nihil eo
rum, quæ obiicit, obtineret. Primum quas il
le frigidas vocat ſubtilitates, tales ſunt, vt
neque ipſe intelligere potuerit, nec ego au
ſus ſim explicare: ſcilicet rationem genera
lem optimi panis.
cut antea admiratur, quomodo his artebus
quaſi fallacibus, & per obſcuritatem ſolam
quæſitis, nomen inuentoris Subtilitatum
non pudeat ſuſtinere? Iſta produnt maligni
tatem animi ſui, atque inuidentiam maxi
mam, in quibus neque probat, quod obiicit:
quòd & ſi ab eo probaretur, adhuc nihil eo
rum, quæ obiicit, obtineret. Primum quas il
le frigidas vocat ſubtilitates, tales ſunt, vt
neque ipſe intelligere potuerit, nec ego au
ſus ſim explicare: ſcilicet rationem genera
lem optimi panis.
Deinde ſi obſcura ſunt, quare repræhendit,
quæ non intelligit, ſi intelligit quomodo ob
ſcura? Deinde cur maxima pars eorum, quæ
maioris ſunt momenti ab eo intacta eſt? An
aliorum ingenia ſuo metitur? an in aliis libris
nihil eſt prorſus ſubtile, ſed omnia craſſa (vt
aiunt) Minerua ex æquo conſcripta ſunt? an
aliqua ſunt, quæ prorſus non intelligit? Si
omnia adeò obtuſa ſunt, cur tantum labora
uit? cur alij (vt dicit) mihi id nomen defe
runt? an ipſe ſolus liuidus, & qui non intel
ligere fatetur aliis omnibus præſertim do
ctiſſimis viris eſt præferendus? Sed ſi quæſi
ui, cur miratur me poſſe ſuſtinere ſine la
bore, quod cum tot laboribus quæſierim?
Verùm fac vt nolim ſuſtinere? quid iam age
re poſſum, ne ſuſtineam. Sed vis vt dicam,
contingit illi, quod pauoni contigiſſe fertur.
Pauo aliquando, vt in regem ab auibus eli
geretur, rogauit, dicens, ſe eſſe pulcherri
mam: cui pſittacus, ô ſtultè reſpondit, non
pulchritudini, ſed fortitudini, regnum debe
tur. Itaque hic noſter calumniator poſtquam
neque rerum inuentione, neque certa narra
tione, nec iudicio tuto præſtat, flagitio fa
mam quæſiuit: cumque rebus ſuis diffide
ret, maluit eas peſſundare, vt alienas de
primeret: vocauitque communi nomine la
bores, tam ſuos, quàm noſtros quiſquilias:
non queror, quòd mea aliquid eſſe putem,
ſed quod cùm & ipſe tam fœdè lapſus ſit,
alios culpare velit. Quid eſt, quod in ſuo o
pere probari poſſit? argumentum alienum?
oratio barbara? ordo penitùs nullus? nulla
vtilitas, nulla iucunditas, titulus mutuò
ſumptus? non efficacia probationum, non
delectus rerum, mendax hiſtoria, & rudis,
craſſaque diſceptatio ſub ſubtilitatis nomi
ne. Inde quod omninò omittere debuerat,
exemplo nullo tot ſui præconia, tot aliorum
irriſiones, tot epitheta ſapientiæ ſuæ addidit,
vt diſpeream, niſi ſibi ipſi cùm releget faſti
dio futurus ſit. Manardum, inquit, & Pli
nium inſcitiæ accuſaſti: nam de aliis falsò
obiicit. De Plinio tueatur ipſe ſi poteſt: nam
de ſyderibus loquens, hæc habet in ſecundo,
cap. 8. Illa nimio alimento tracti humoris
igneam vim abundantia reddunt.
quæ non intelligit, ſi intelligit quomodo ob
ſcura? Deinde cur maxima pars eorum, quæ
maioris ſunt momenti ab eo intacta eſt? An
aliorum ingenia ſuo metitur? an in aliis libris
nihil eſt prorſus ſubtile, ſed omnia craſſa (vt
aiunt) Minerua ex æquo conſcripta ſunt? an
aliqua ſunt, quæ prorſus non intelligit? Si
omnia adeò obtuſa ſunt, cur tantum labora
uit? cur alij (vt dicit) mihi id nomen defe
runt? an ipſe ſolus liuidus, & qui non intel
ligere fatetur aliis omnibus præſertim do
ctiſſimis viris eſt præferendus? Sed ſi quæſi
ui, cur miratur me poſſe ſuſtinere ſine la
bore, quod cum tot laboribus quæſierim?
Verùm fac vt nolim ſuſtinere? quid iam age
re poſſum, ne ſuſtineam. Sed vis vt dicam,
contingit illi, quod pauoni contigiſſe fertur.
Pauo aliquando, vt in regem ab auibus eli
geretur, rogauit, dicens, ſe eſſe pulcherri
mam: cui pſittacus, ô ſtultè reſpondit, non
pulchritudini, ſed fortitudini, regnum debe
tur. Itaque hic noſter calumniator poſtquam
neque rerum inuentione, neque certa narra
tione, nec iudicio tuto præſtat, flagitio fa
mam quæſiuit: cumque rebus ſuis diffide
ret, maluit eas peſſundare, vt alienas de
primeret: vocauitque communi nomine la
bores, tam ſuos, quàm noſtros quiſquilias:
non queror, quòd mea aliquid eſſe putem,
ſed quod cùm & ipſe tam fœdè lapſus ſit,
alios culpare velit. Quid eſt, quod in ſuo o
pere probari poſſit? argumentum alienum?
oratio barbara? ordo penitùs nullus? nulla
vtilitas, nulla iucunditas, titulus mutuò
ſumptus? non efficacia probationum, non
delectus rerum, mendax hiſtoria, & rudis,
craſſaque diſceptatio ſub ſubtilitatis nomi
ne. Inde quod omninò omittere debuerat,
exemplo nullo tot ſui præconia, tot aliorum
irriſiones, tot epitheta ſapientiæ ſuæ addidit,
vt diſpeream, niſi ſibi ipſi cùm releget faſti
dio futurus ſit. Manardum, inquit, & Pli
nium inſcitiæ accuſaſti: nam de aliis falsò
obiicit. De Plinio tueatur ipſe ſi poteſt: nam
de ſyderibus loquens, hæc habet in ſecundo,
cap. 8. Illa nimio alimento tracti humoris
igneam vim abundantia reddunt.
Cap. LXVIII.
Et ne quis inficiari poſſit,
infrà ſubdit de Oceano: Sydera ipſa tot &
tantæ magnitudinis paſcens. Præterea homi
nem prædiuitem vni fermè intentum operi
plus reliquiſſe errorum quàm dogmatum, ob
immenſam ambitionem Eundem de ſummis
philoſophiæ a cranis iudicia ferentem abſ
que philoſophia, quis ferat audaciam? quis
vecordiam non oderit, quis erratorum mul
titudinem non horreat? At de Manardo
odimus, quoniam ipſe humanum genus pro
dere docuit.
infrà ſubdit de Oceano: Sydera ipſa tot &
tantæ magnitudinis paſcens. Præterea homi
nem prædiuitem vni fermè intentum operi
plus reliquiſſe errorum quàm dogmatum, ob
immenſam ambitionem Eundem de ſummis
philoſophiæ a cranis iudicia ferentem abſ
que philoſophia, quis ferat audaciam? quis
vecordiam non oderit, quis erratorum mul
titudinem non horreat? At de Manardo
odimus, quoniam ipſe humanum genus pro
dere docuit.
Et quantò melliflua eſſe illius oratio, ab
imperitis tamen Latinæ linguæ exiſtimatur,
tantò deterius malum. Derelinquemus Hip
pocratem, Galenum, Paulum, & hunc Gram
maticum abſque ratione ſequamur. Quòd ſi
errauit, an non odiſſe decet etiam patrem
humani generis ſiccarium? at tu non erras?
erro ſed nolens, ille habebat, quos ſequere
tur, & non erraret. Similis Lyco, & Iuliano,
qui tam acriter à Galeno reprehenduntur:
quamvis errores ſui, quales Manardi ſunt,
hominibus non eſſent pernicioſi. Si inuidia
mouerer, cur non potiùs Braſauolam, quàm
Manardumiam mortuum accuſaſſem? at ve
rebaris viuentem, inquiet? at nunc mortuus
eſt, nec accuſo, quod de humano genere be
nè meritus ſit, non ab illo beneficium acce
pi, non ſalutaui, non ſalutatus, denique ſolo
nomine mihi notus eſt. Itaque duos hos tan
tùm, & cum eis calumniatorem hunc, vt ve
ritatis oſorem ex tanta turba ſcriptorum
odi. Si non grauiter in rem literariam, in hu
manum genus peccaſſent, eſſent mihi Mœ
cenates. Non poterat qui plurimum ſe Deo
debere perſuadet, tales viros, has ſepias non
odiſſe. Vera depromat, bona doceat, benè
tradita non euertat, illumque colemus.
imperitis tamen Latinæ linguæ exiſtimatur,
tantò deterius malum. Derelinquemus Hip
pocratem, Galenum, Paulum, & hunc Gram
maticum abſque ratione ſequamur. Quòd ſi
errauit, an non odiſſe decet etiam patrem
humani generis ſiccarium? at tu non erras?
erro ſed nolens, ille habebat, quos ſequere
tur, & non erraret. Similis Lyco, & Iuliano,
qui tam acriter à Galeno reprehenduntur:
quamvis errores ſui, quales Manardi ſunt,
hominibus non eſſent pernicioſi. Si inuidia
mouerer, cur non potiùs Braſauolam, quàm
Manardumiam mortuum accuſaſſem? at ve
rebaris viuentem, inquiet? at nunc mortuus
eſt, nec accuſo, quod de humano genere be
nè meritus ſit, non ab illo beneficium acce
pi, non ſalutaui, non ſalutatus, denique ſolo
nomine mihi notus eſt. Itaque duos hos tan
tùm, & cum eis calumniatorem hunc, vt ve
ritatis oſorem ex tanta turba ſcriptorum
odi. Si non grauiter in rem literariam, in hu
manum genus peccaſſent, eſſent mihi Mœ
cenates. Non poterat qui plurimum ſe Deo
debere perſuadet, tales viros, has ſepias non
odiſſe. Vera depromat, bona doceat, benè
tradita non euertat, illumque colemus.
At tu deturbaſti ignem è mundo, è nu
mero elementorum exemiſti? feci eiuſdem
veritatis amore: qui ferat homines in tan
ta inſania viuere, adeò obcæcari, credant ſub
orbe Lunæ tantùm ibi ignis eſſe, quem nec
videamus, nec qui nos tale faciat: ob ſolam
antiquam opinionem quandam falſam à
primis philoſophis inductum (& ab Ariſto
tele comprobatam) ob id tantùm, quòd ſy
dera ipſa ignea eſſe exiſtimarentur, vel vt
etiam tradit, & credit Plinius in ſecundo,
cap. 5. atque ita ex vno errore abſurdiſſimo
alium pepererunt, nec primum tamen dele
uerunt. Quod verò dicit appellaſſe me Gal
licum morbum, non ſatis illum admonere
titulus debet in libro de Libris propriis: vbi
de Indico morbo inſcribuntur libri, atque
hic editus eodem menſe, quo ſua commen
taria.
mero elementorum exemiſti? feci eiuſdem
veritatis amore: qui ferat homines in tan
ta inſania viuere, adeò obcæcari, credant ſub
orbe Lunæ tantùm ibi ignis eſſe, quem nec
videamus, nec qui nos tale faciat: ob ſolam
antiquam opinionem quandam falſam à
primis philoſophis inductum (& ab Ariſto
tele comprobatam) ob id tantùm, quòd ſy
dera ipſa ignea eſſe exiſtimarentur, vel vt
etiam tradit, & credit Plinius in ſecundo,
cap. 5. atque ita ex vno errore abſurdiſſimo
alium pepererunt, nec primum tamen dele
uerunt. Quod verò dicit appellaſſe me Gal
licum morbum, non ſatis illum admonere
titulus debet in libro de Libris propriis: vbi
de Indico morbo inſcribuntur libri, atque
hic editus eodem menſe, quo ſua commen
taria.
183. Carpit quòd dixerim viperam, ego
& ſpeciem & genus eſſe putaram. Si non
placeat, legat ſerpentem. At Cicero etiam
homines improbos, viperas appellat.
& ſpeciem & genus eſſe putaram. Si non
placeat, legat ſerpentem. At Cicero etiam
homines improbos, viperas appellat.
184. In ſectione tertia nihil aliud agit,
quàm vt ruditatem ſuam, atque ſtuporem
detegat, cùm nec vim argumenti intelligat,
& perperàm dictionem illam, quæ in pro
priiſſimo ſignificato poſita eſt acceptum pu
tat. Sed non ſunt hæc oſcitantium, vt ipſe
ſæpiſſimè eſt. In quarta ſectione dixi, ob
ſeruatum eſſe (Plinius author eſt) fieri po
teſt, vt quæ vidit, veneno carerent. Sin vene
nata alius quiſpiam expertus fuerit, vel ipſe
affirmet, decedam: Plinium ſuum huius rei
authorem accuſet, & rutam ſubiiciamus. In
ſexta quamvis propſuiſſem ea, quæ ad me
non attinet prætermittere, non potui tamen
abſtinere in tam euidenti errore verſanti-
quàm vt ruditatem ſuam, atque ſtuporem
detegat, cùm nec vim argumenti intelligat,
& perperàm dictionem illam, quæ in pro
priiſſimo ſignificato poſita eſt acceptum pu
tat. Sed non ſunt hæc oſcitantium, vt ipſe
ſæpiſſimè eſt. In quarta ſectione dixi, ob
ſeruatum eſſe (Plinius author eſt) fieri po
teſt, vt quæ vidit, veneno carerent. Sin vene
nata alius quiſpiam expertus fuerit, vel ipſe
affirmet, decedam: Plinium ſuum huius rei
authorem accuſet, & rutam ſubiiciamus. In
ſexta quamvis propſuiſſem ea, quæ ad me
non attinet prætermittere, non potui tamen
abſtinere in tam euidenti errore verſanti-