Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
341
341
342
342
343
343
344
344
345
345
346
346
347
347
348
348
349
349
350
350
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015375">
                <pb pagenum="697" xlink:href="016/01/344.jpg"/>
              appellans) ſed quòd ferrugineus, à ferreo lon­
                <lb/>
              gè colos alius ſit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015376">In eadem appellat frigidas ſubtilitates, ſi­
                <lb/>
              cut antea admiratur, quomodo his artebus
                <lb/>
              quaſi fallacibus, & per obſcuritatem ſolam
                <lb/>
              quæſitis, nomen inuentoris Subtilitatum
                <lb/>
              non pudeat ſuſtinere? </s>
              <s id="s.015377">Iſta produnt maligni­
                <lb/>
              tatem animi ſui, atque inuidentiam maxi­
                <lb/>
              mam, in quibus neque probat, quod obiicit:
                <lb/>
              quòd & ſi ab eo probaretur, adhuc nihil eo­
                <lb/>
              rum, quæ obiicit, obtineret. </s>
              <s id="s.015378">Primum quas il­
                <lb/>
              le frigidas vocat ſubtilitates, tales ſunt, vt
                <lb/>
              neque ipſe intelligere potuerit, nec ego au­
                <lb/>
              ſus ſim explicare: ſcilicet rationem genera­
                <lb/>
              lem optimi panis. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015379">Deinde ſi obſcura ſunt, quare repræhendit,
                <lb/>
              quæ non intelligit, ſi intelligit quomodo ob­
                <lb/>
              ſcura? </s>
              <s id="s.015380">Deinde cur maxima pars eorum, quæ
                <lb/>
              maioris ſunt momenti ab eo intacta eſt? </s>
              <s id="s.015381">An
                <lb/>
                <expan abbr="aliorũ">aliorum</expan>
              ingenia ſuo metitur? </s>
              <s id="s.015382">an in aliis libris
                <lb/>
              nihil eſt prorſus ſubtile, ſed omnia craſſa (vt
                <lb/>
              aiunt) Minerua ex æquo conſcripta ſunt? </s>
              <s id="s.015383">an
                <lb/>
              aliqua ſunt, quæ prorſus non intelligit? </s>
              <s id="s.015384">Si
                <lb/>
              omnia adeò obtuſa ſunt, cur tantum labora­
                <lb/>
              uit? </s>
              <s id="s.015385">cur alij (vt dicit) mihi id nomen defe­
                <lb/>
              runt? </s>
              <s id="s.015386">an ipſe ſolus liuidus, & qui non intel­
                <lb/>
              ligere fatetur aliis omnibus præſertim do­
                <lb/>
              ctiſſimis viris eſt præferendus? </s>
              <s id="s.015387">Sed ſi quæſi­
                <lb/>
              ui, cur miratur me poſſe ſuſtinere ſine la­
                <lb/>
              bore, quod cum tot laboribus quæſierim?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015388">Verùm fac vt nolim ſuſtinere? </s>
              <s id="s.015389">quid iam age­
                <lb/>
              re poſſum, ne ſuſtineam. </s>
              <s id="s.015390">Sed vis vt dicam,
                <lb/>
              contingit illi, quod pauoni contigiſſe fertur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015391">Pauo aliquando, vt in regem ab auibus eli­
                <lb/>
              geretur, rogauit, dicens, ſe eſſe pulcherri­
                <lb/>
              mam: cui pſittacus, ô ſtultè reſpondit, non
                <lb/>
              pulchritudini, ſed fortitudini, regnum debe­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.015392">Itaque hic noſter calumniator poſtquam
                <lb/>
              neque rerum inuentione, neque certa narra­
                <lb/>
              tione, nec iudicio tuto præſtat, flagitio fa­
                <lb/>
              mam quæſiuit: cumque rebus ſuis diffide­
                <lb/>
              ret, maluit eas peſſundare, vt alienas de­
                <lb/>
              primeret: vocauitque communi nomine la­
                <lb/>
              bores, tam ſuos, quàm noſtros quiſquilias:
                <lb/>
              non queror, quòd mea aliquid eſſe putem,
                <lb/>
              ſed quod cùm & ipſe tam fœdè lapſus ſit,
                <lb/>
              alios culpare velit. </s>
              <s id="s.015393">Quid eſt, quod in ſuo o­
                <lb/>
              pere probari poſſit? </s>
              <s id="s.015394">argumentum alienum?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015395">oratio barbara? </s>
              <s id="s.015396">ordo penitùs nullus? </s>
              <s id="s.015397">nulla
                <lb/>
              vtilitas, nulla iucunditas, titulus mutuò
                <lb/>
              ſumptus? </s>
              <s id="s.015398">non efficacia probationum, non
                <lb/>
              delectus rerum, mendax hiſtoria, & rudis,
                <lb/>
              craſſaque diſceptatio ſub ſubtilitatis nomi­
                <lb/>
              ne. </s>
              <s id="s.015399">Inde quod omninò omittere debuerat,
                <lb/>
              exemplo nullo tot ſui præconia, tot aliorum
                <lb/>
              irriſiones, tot epitheta ſapientiæ ſuæ addidit,
                <lb/>
              vt diſpeream, niſi ſibi ipſi cùm releget faſti­
                <lb/>
              dio futurus ſit. </s>
              <s id="s.015400">Manardum, inquit, & Pli­
                <lb/>
              nium inſcitiæ accuſaſti: nam de aliis falsò
                <lb/>
              obiicit. </s>
              <s id="s.015401">De Plinio tueatur ipſe ſi poteſt: nam
                <lb/>
              de ſyderibus loquens, hæc habet in ſecundo,
                <lb/>
              cap. 8. Illa nimio alimento tracti humoris
                <lb/>
              igneam vim abundantia reddunt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015402">Cap. LXVIII. </s>
              <s id="s.015403">Et ne quis inficiari poſſit,
                <lb/>
              infrà ſubdit de Oceano: Sydera ipſa tot &
                <lb/>
              tantæ magnitudinis paſcens. </s>
              <s id="s.015404">Præterea homi­
                <lb/>
              nem prædiuitem vni fermè intentum operi
                <lb/>
              plus reliquiſſe errorum quàm dogmatum, ob
                <lb/>
              immenſam ambitionem Eundem de ſummis
                <lb/>
              philoſophiæ a cranis iudicia ferentem abſ­
                <lb/>
              que philoſophia, quis ferat audaciam? </s>
              <s id="s.015405">quis
                <lb/>
              vecordiam non oderit, quis erratorum mul­
                <lb/>
              titudinem non horreat? </s>
              <s id="s.015406">At de Manardo
                <lb/>
              odimus, quoniam ipſe humanum genus pro­
                <lb/>
              dere docuit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015407">Et quantò melliflua eſſe illius oratio, ab
                <lb/>
              imperitis tamen Latinæ linguæ exiſtimatur,
                <lb/>
              tantò deterius malum. </s>
              <s id="s.015408">Derelinquemus Hip­
                <lb/>
              pocratem, Galenum, Paulum, & hunc Gram­
                <lb/>
              maticum abſque ratione ſequamur. </s>
              <s id="s.015409">Quòd ſi
                <lb/>
              errauit, an non odiſſe decet etiam patrem
                <lb/>
              humani generis ſiccarium? </s>
              <s id="s.015410">at tu non erras?
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015411">erro ſed nolens, ille habebat, quos ſequere­
                <lb/>
              tur, & non erraret. </s>
              <s id="s.015412">Similis Lyco, & Iuliano,
                <lb/>
              qui tam acriter à Galeno reprehenduntur:
                <lb/>
              quamvis errores ſui, quales Manardi ſunt,
                <lb/>
              hominibus non eſſent pernicioſi. </s>
              <s id="s.015413">Si inuidia
                <lb/>
              mouerer, cur non potiùs Braſauolam, quàm
                <lb/>
              Manardumiam mortuum accuſaſſem? </s>
              <s id="s.015414">at ve­
                <lb/>
              rebaris viuentem, inquiet? </s>
              <s id="s.015415">at nunc mortuus
                <lb/>
              eſt, nec accuſo, quod de humano genere be­
                <lb/>
              nè meritus ſit, non ab illo beneficium acce­
                <lb/>
              pi, non ſalutaui, non ſalutatus, denique ſolo
                <lb/>
              nomine mihi notus eſt. </s>
              <s id="s.015416">Itaque duos hos tan­
                <lb/>
              tùm, & cum eis calumniatorem hunc, vt ve­
                <lb/>
              ritatis oſorem ex tanta turba ſcriptorum
                <lb/>
              odi. </s>
              <s id="s.015417">Si non grauiter in rem literariam, in hu­
                <lb/>
              manum genus peccaſſent, eſſent mihi Mœ­
                <lb/>
              cenates. </s>
              <s id="s.015418">Non poterat qui plurimum ſe Deo
                <lb/>
              debere perſuadet, tales viros, has ſepias non
                <lb/>
              odiſſe. </s>
              <s id="s.015419">Vera depromat, bona doceat, benè
                <lb/>
              tradita non euertat, illumque colemus. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015420">At tu deturbaſti ignem è mundo, è nu­
                <lb/>
              mero elementorum exemiſti? </s>
              <s id="s.015421">feci eiuſdem
                <lb/>
              veritatis amore: qui ferat homines in tan­
                <lb/>
              ta inſania viuere, adeò obcæcari, credant ſub
                <lb/>
              orbe Lunæ tantùm ibi ignis eſſe, quem nec
                <lb/>
              videamus, nec qui nos tale faciat: ob ſolam
                <lb/>
              antiquam opinionem quandam falſam à
                <lb/>
              primis philoſophis inductum (& ab Ariſto­
                <lb/>
              tele comprobatam) ob id tantùm, quòd ſy­
                <lb/>
              dera ipſa ignea eſſe exiſtimarentur, vel vt
                <lb/>
              etiam tradit, & credit Plinius in ſecundo,
                <lb/>
              cap. 5. atque ita ex vno errore abſurdiſſimo
                <lb/>
              alium pepererunt, nec primum tamen dele­
                <lb/>
              uerunt. </s>
              <s id="s.015422">Quod verò dicit appellaſſe me Gal­
                <lb/>
              licum morbum, non ſatis illum admonere
                <lb/>
              titulus debet in libro de Libris propriis: vbi
                <lb/>
              de Indico morbo inſcribuntur libri, atque
                <lb/>
              hic editus eodem menſe, quo ſua commen­
                <lb/>
              taria. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015423">183. Carpit quòd dixerim viperam, ego
                <lb/>
              & ſpeciem & genus eſſe putaram. </s>
              <s id="s.015424">Si non
                <lb/>
              placeat, legat ſerpentem. </s>
              <s id="s.015425">At Cicero etiam
                <lb/>
              homines improbos, viperas appellat. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015426">184. In ſectione tertia nihil aliud agit,
                <lb/>
              quàm vt ruditatem ſuam, atque ſtuporem
                <lb/>
              detegat, cùm nec vim argumenti intelligat,
                <lb/>
              & perperàm dictionem illam, quæ in pro­
                <lb/>
              priiſſimo ſignificato poſita eſt acceptum pu­
                <lb/>
              tat. </s>
              <s id="s.015427">Sed non ſunt hæc oſcitantium, vt ipſe
                <lb/>
              ſæpiſſimè eſt. </s>
              <s id="s.015428">In quarta ſectione dixi, ob­
                <lb/>
              ſeruatum eſſe (Plinius author eſt) fieri po­
                <lb/>
              teſt, vt quæ vidit, veneno carerent. </s>
              <s id="s.015429">Sin vene­
                <lb/>
              nata alius quiſpiam expertus fuerit, vel ipſe
                <lb/>
              affirmet, decedam: Plinium ſuum huius rei
                <lb/>
              authorem accuſet, & rutam ſubiiciamus. </s>
              <s id="s.015430">In
                <lb/>
              ſexta quamvis propſuiſſem ea, quæ ad me
                <lb/>
              non attinet prætermittere, non potui tamen
                <lb/>
              abſtinere in tam euidenti errore verſanti-</s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>