Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
341
341
342
342
343
343
344
344
345
345
346
346
347
347
348
348
349
349
350
350
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.015480">
                <pb pagenum="699" xlink:href="016/01/346.jpg"/>
              ab vſu. </s>
              <s id="s.015481">Tum reliqua plenæ ſtultitiæ ſuæ ar­
                <lb/>
              gumenta ac leuitatis: ſi enim vidit, cur ita
                <lb/>
              ſcripſit: ſi non vidit, cur de ſenſu mentio­
                <lb/>
              nem fecit? </s>
              <s id="s.015482">ſatis eſt quod acutè in margine
                <lb/>
              adiecit. </s>
              <s id="s.015483">Vides ergo cuinam ex rebus ſuis
                <lb/>
              etiam ſi vidiſſe ſe affirmet, tutò poſſis ad­
                <lb/>
              hibere fidem? </s>
              <s id="s.015484">Hæc eſt peripateticorum in­
                <lb/>
              conſulta temeritas, & audacia incredibi­
                <lb/>
              lis, non Ariſtotelis, aut Theophraſti,
                <lb/>
              ſed eorum qui aliorum nominibus egre­
                <lb/>
              giis iniuſtiſſimè ſibi ſapientiæ famam vin­
                <lb/>
              dicant. </s>
              <s id="s.015485">Defende modò hominem à ſtulti­
                <lb/>
              tia, à leuitate, à temeritate, à mendatio
                <lb/>
              manifeſto, ſi potes quiſquis es, & crimi­
                <lb/>
              ne ab vno diſce omnes. </s>
              <s id="s.015486">Inde me arguit,
                <lb/>
              quòd Plinij ſtultitiam non reprehenderim,
                <lb/>
              ſimilis Bergomenſi cuidam, qui Andreæ
                <lb/>
              Griti Venetiarum ducis, vt vocant, inſi­
                <lb/>
              gni maieſtate viri, improbat effigiem, quod
                <lb/>
              hernia gulæ illi deeſſet, quæ ſuis inquilinis
                <lb/>
              eſſet familiaris. </s>
              <s id="s.015487">Non ego horas in refellen­
                <lb/>
              do alienas ſtultitias conſumere volo, nec in
                <lb/>
              concordandis imperitorum verbis temerè
                <lb/>
              effutitis: ſed ſi quid ad rem ſpectat, perti­
                <lb/>
              nétve, hoc mei muneris eſſe puto. </s>
              <s id="s.015488">In ſe­
                <lb/>
              cunda ſectione, non ſolùm inutiliter, ſed ine­
                <lb/>
              ptè nugatur humana temperatura optima
                <lb/>
              eſt, ſed & compoſitio neceſſaria eſt, quæ
                <lb/>
              in Elephanto, quòd ad vitam attinet, me­
                <lb/>
              lior eſt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015489">207 Inde in hac & ſequentibus pluri­
                <lb/>
              bus, vt etiam antea de plantis vagatur, cer­
                <lb/>
              ta, incerta, nullo ordine, nulla ratione, nul­
                <lb/>
              lo nexu miſcens, eſtque facilè videre ipſum
                <lb/>
              hac in parte ſibi videri regnare, ac vt Itali
                <lb/>
              vocant, gongolare. </s>
              <s id="s.015490">Eſt autem ita gaudio
                <lb/>
              ac lætitia oppleri, vt gurgulio non videatur
                <lb/>
              poſſe continere, & maius aliquid quàm ge­
                <lb/>
              ſtire. </s>
              <s id="s.015491">Ideò maximè torquetur, quod Plinium
                <lb/>
              damnem, cùm eiuſdem argumenti libros
                <lb/>
              conſcripſerit: ſcilicet multæ tractationis,
                <lb/>
              paucæ ſcientiæ: in multa diuiſos, nullibi
                <lb/>
              diſtinctos plurima docentes, nihil declaran­
                <lb/>
              tes: de omnium nominibus, de nullius ſcien­
                <lb/>
              tia rei, hiſtoriam generalem, à qua tamen
                <lb/>
              fides omnis, & certus author abſit. </s>
              <s id="s.015492">Hæc
                <lb/>
              illum delectant, hoc genus ſcribendi ap­
                <lb/>
              plaudit. </s>
              <s id="s.015493">Sed neſcio quomodo tot, tantáque
                <lb/>
              huc tranſtulerit, quæ ſi ſuſtulit à libris hi­
                <lb/>
              ſtoriarum rerum naturalium, certè magnum
                <lb/>
              ibi vacuum relicturus eſt? </s>
              <s id="s.015494">ſi repetit, quid
                <lb/>
              abſurdius? </s>
              <s id="s.015495">Sed hæc ad ipſum ſpectant, cu­
                <lb/>
              ius iudicio ( adeò ſibi placet ) nihil non
                <lb/>
              rectè ſe ſcribere poſſe putat, quòd animo
                <lb/>
              decreuerit. </s>
              <s id="s.015496">Cæterùm cùm ſibi tantum pla­
                <lb/>
              ceat, id Ptolemæi ſcire debuit: Qui ſibi
                <lb/>
              placet, Dei ira dignus eſt. </s>
              <s id="s.015497">Hæc ille tantus
                <lb/>
              vir, cuius ingenio adeò illuſtri vix alium
                <lb/>
              quenquam comparare audeam, non hæc
                <lb/>
              dixiſſet, ſi ſibi ipſe placuiſſet. </s>
              <s id="s.015498">Nos, tan­
                <lb/>
              tum abeſt vt nobis placeamus, pro his
                <lb/>
              quæ ſcripſimus, vt etiam iraſcamur, no­
                <lb/>
              ſtráque plus damnemus, quàm laudemus:
                <lb/>
              non equidem ob ea, quæ ille inanire obii­
                <lb/>
              cit, ſed quoniam quodcunque ſcimus, non
                <lb/>
              noſtrum eſt opus ſed Dei. </s>
              <s id="s.015499">Noſtra ſunt fur­
                <lb/>
              ta, cædes, doli, veneficia, rapinæ, & ſi
                <lb/>
              quis error irrepſerit. </s>
              <s id="s.015500">Quin etiam Virgilius
                <lb/>
              nónne moriens iuſſit, opus illud eximium,
                <lb/>
              quod vniuerſa poſteritate adeò admiratur,
                <lb/>
              flammis tradi? </s>
              <s id="s.015501">adeò diſplicuit illi quod aliis
                <lb/>
              tam gratum fuit. </s>
              <s id="s.015502">Ita Deus illi vt mihi velim
                <lb/>
              mentem det, quam vis abundare illa ſe exi­
                <lb/>
              ſtimet, opto. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015503">208 Sufficit vidiſſe leones circumagentes
                <lb/>
              collum, vt intelligamus non eſſe vnum os:
                <lb/>
              ſed tamen laudo eam diligentiam, modò
                <lb/>
              quiſquam quicquam illi in poſterum credere
                <lb/>
              velit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015504">211 Irridet rurſus, quia non intelligit hu­
                <lb/>
              midum ſtercus in animalibus, ac copioſum
                <lb/>
              impedire, ne animal bene oleat. </s>
              <s id="s.015505">Nam ſi ſter­
                <lb/>
              cus eſt humidum & multum, totum animal
                <lb/>
              tale eſſe neceſſe eſt, quomodo ergo bene ole­
                <lb/>
              bit? </s>
              <s id="s.015506">Propterea in Zibetho ſolùm pars bene
                <lb/>
              olet: imò illius excrementum in Moſcho
                <lb/>
              quoniam totum neceſſe eſt ſtercus habere
                <lb/>
              paucum & ſiccum, ideò multum inter ſe dif­
                <lb/>
              ferunt modi hi odoratorum animalium. </s>
              <s id="s.015507">Sed
                <lb/>
              hic vir nihil nouit aliud facere, quàm con­
                <lb/>
              fundere. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015508">In ſecunda ſectione, vult eſſe ſudoris
                <lb/>
              ſtrigmentum, cùm è folliculo detrahatur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015509">Diximus aliàs totam hiſtoriam. </s>
              <s id="s.015510">Sed quem
                <lb/>
              lapidem non mouet? </s>
              <s id="s.015511">& tamen quàm abſur­
                <lb/>
              dè vir hic oſtendit cicures fieri etiam mures
                <lb/>
              pro monſtro, ſed difficillimè, vt vix nun­
                <lb/>
              quam tutò tractare poſſis: omnia carniuora
                <lb/>
              cicurare licet ob cauſas generaliter dictas.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.015512">Ad nos ex Hiſpania aduectos conſtat: non
                <lb/>
              negaui aliunde non aduehi, velut & nunc
                <lb/>
              oua bombycum, quæ tamen originem pri­
                <lb/>
              mam à calidiore cœlo, quàm ſit Hiſpani­
                <lb/>
              cum ſumpſerunt, ita de hoc verimiſile eſt
                <lb/>
              ob rei excellentiam. </s>
              <s id="s.015513">Inde morum ſuorum in
                <lb/>
              tertia ſectione non oblitus, virus ſuum
                <lb/>
              euomit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015514">216 Hic malignitatem ſuam ita prodit,
                <lb/>
              vt hæſitans relegerim primam editionem,
                <lb/>
              ne fortè in illa deceptus eſſem. </s>
              <s id="s.015515">Sed neque ibi
                <lb/>
              erratum. </s>
              <s id="s.015516">Propoſitionem vniuerſalem doceo,
                <lb/>
              demonſtro indicóque qualiter intelligi de­
                <lb/>
              beat: hic peruertit ſenſum; omittit demon­
                <lb/>
              ſtrationem, & declarationem, inde accuſat,
                <lb/>
              tam fœdè ac turpiter, vt eius vice confundar
                <lb/>
              & erubeſcam. </s>
              <s id="s.015517">Quid iam amplius apud hunc
                <lb/>
              ſycophantam tutum eſſe poteſt? </s>
              <s id="s.015518">Quid dete­
                <lb/>
              rius? </s>
              <s id="s.015519">addidit etiam cauſam, quæ me ad
                <lb/>
              errorem adegerit aſino dignam. </s>
              <s id="s.015520">Certè im­
                <lb/>
              pudentiorem hominem illo nunquam vidiſ­
                <lb/>
              ſe teſtor. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015521">218 Tota illa hiſtoria de ſturione, in tertio
                <lb/>
              exemplari emendata erat, quod ea ad libros
                <lb/>
              de Rerum varietate tranſlata eſſet, quos con­
                <lb/>
              ſtat (vt dixi) ante ſuas exercitationes eſſe im­
                <lb/>
              preſſos, ne quid me ab illo ſurripuiſſe poſſit
                <lb/>
              gloriari. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015522">219 Debuerat conſulere ſequentem edi­
                <lb/>
              tionem liuidus hic, inueniſſet ( tametſi
                <lb/>
              etiam ſine illis verbis apertè intelligere­
                <lb/>
              tur me de motu progreſſus loqui) hæc ver­
                <lb/>
              ba: De motu progrediendi loquor, vnde
                <lb/>
              illæ tot declamationes hoc vno verbo ſubla­
                <lb/>
              tæ ſunt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.015523">220 Dicit nullas eſſe cauſas numeri,
                <lb/>
              vel formæ ſtriarum. </s>
              <s id="s.015524">Primùm (vt dixi) ſupe­
                <lb/>
              riùs, aut quædam certum habent numerum
                <lb/>
              abſque operatione. </s>
              <s id="s.015525">Deinde hic è tribus vnum
                <lb/>
              recipiat oportet, aut vt
                <expan abbr="naturã">naturam</expan>
              in
                <expan abbr="artificiosã">artificiosam</expan>
                <lb/>
              faciat aduerſus
                <expan abbr="Galenũ">Galenum</expan>
              , Ariſtotelem, omnes, </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>