1libro noſtro adiici in hac vltima emenda
tione: tametſi & in hoc fallatur, dicens
hoc illi eſſe commune cum crocodillo, qua
ſi ſolùm ſuperius roſtrum, vt ille moueat:
ſed decipitur frequentius enim ac magis in
ferius.
tione: tametſi & in hoc fallatur, dicens
hoc illi eſſe commune cum crocodillo, qua
ſi ſolùm ſuperius roſtrum, vt ille moueat:
ſed decipitur frequentius enim ac magis in
ferius.
241 In 2. ſectione, reddit aliam cauſam
inglunei in auibus, ſed non adeò euiden
tem: quæ tamen poteſt tolerari. Multis
commodis (hoc enim ſapientiæ fuit artificis)
vno auxilio natura ſæpè ſatisfacit. Nos non
omnes cauſas, ſed principaliores adduxi
mus.
inglunei in auibus, ſed non adeò euiden
tem: quæ tamen poteſt tolerari. Multis
commodis (hoc enim ſapientiæ fuit artificis)
vno auxilio natura ſæpè ſatisfacit. Nos non
omnes cauſas, ſed principaliores adduxi
mus.
243 Diſcrimen eſt, quænam aues natu
ra mitiores ſint, & quæ vſu, quod etiam in
quadrupedibus verum eſt. Carniuoræ na
tura ſunt magis feræ, vſu tamen magis
manſueſcunt, quia neque natura, neque
exemplo terrentur: contrà eſt de aliis: nam
natura manſuetæ ſunt, non adeò tamen
manſueſcunt, quia timidiores, tum natu
ra, tum exemplo, cùm affines ſuas occidi
videant.
ra mitiores ſint, & quæ vſu, quod etiam in
quadrupedibus verum eſt. Carniuoræ na
tura ſunt magis feræ, vſu tamen magis
manſueſcunt, quia neque natura, neque
exemplo terrentur: contrà eſt de aliis: nam
natura manſuetæ ſunt, non adeò tamen
manſueſcunt, quia timidiores, tum natu
ra, tum exemplo, cùm affines ſuas occidi
videant.
244 Quæritur quòd non in talpæ quæ
ſtione verſatus ſim. Hoc enim volebat, vt
eiuſmodi tricis inuolueret, vtque haberet
quomodocunque res cederet, in quo ſuo
more nugaretur, arguerétque: tum maximè,
quòd lucem quærere cogeremur in tenebris
id eſt, ſuis quibuſdam peripateticis ſuppo
ſitis: quibus admiſſis perpetua contentio
manet, cùm non veris fundamentis inni
tantur. Indicio eſt, tot apud illos nunc ma
gis, quàm antea indefinitæ quæſtiones. In
de etiam magis fallitur, cùm exiſtimat nos
voluiſſe omnium ſpecierum, & quæ eis
contingunt, cauſas reddere. Hoc enim pri
mùm eſt difficiliùs, quàm in generibus, ſicut
etiam in ſingulis rebus, quàm ſpeciebus.
Deinde quoniam infinitæ ſunt propemodum
ſpecies, oportet etiam ſcire operationes pro
prias vniuſcuiuſque earum, vt difficultatem
in vna hominis compoſitione videri liceat
apud Galenum, decem & ſeptem libris in
eius declaratione compoſitis. Propter hæc
hiſtoriam Elephanti pro exemplo omnium
ſatis diffusè explicauimus, vt ſi operatio
animalis cuiuſque tibi nota fuerit, poſſit
eadem ratione illa diligentius conſiderata
cauſa inueniri: ſed non ſit operatio nota,
neceſſe eſt in cauſa membrorum animalis
conſtituenda fruſtra niti. Ridicula verò eſt
affectatio nominis ſubtilitatis, atque ine
pta omninò enarratio, quam orditur dum
ſine profunda diſquiſitione, ſine operatio
num propriarum cognitione conatur quæ
dam, quibus ipſemet ſubtilitatis nomen
tribuit, docere: quæ adeò inepta ſunt, vt
facilè quiſque intelligat, nec corticem qui
dem orationis noſtræ penetraſſe. Atque hu
iuſmodi paucula exempla ſuperiùs tradidi
mus. Porrò & illo grauiter fallitur, quòd
putat totum libri contextum vniformem
eſſe debere, & in quo reluceat ſubtilitas.
In quo primùm decipitur turpiter, cùm ve
rè ſubtile dicit eſſe poſſe, quod non difficili
mum: at ille admiratur quæ intelligit. Præ
terea quod non animaduertit, velut in
corporibus carnem, & pinguedinem inter
oſſa à natura collocari, ita in his noſtris li
bris quædam velut ſolida membra ſubtili
tate viuida conſtat: quædam quaſi pabu
lum aliorum, & imperfecta demulcere poſ
ſunt lectores, cùm tamen profundius quæ
ſita prioribus etiam ſint ſubtiliora: & dif
ficiliora: quædam quaſi media inter vtra
que. At ipſe neque in noſtris operibus, nec
Ptolemæi, nec Ariſtotelis, quem maximè
profitetur, exercitatus eſt. Itaque nihil mi
rum, ſi adeò deſipit, vt etiam membra in
animalibus obiter facta affirmet, & iam
nihil deſit ad Epicurum, vniuerſam ſuſtu
lit in rebus Dei, & naturæ prouidentiam.
Ex his homo bellus ad inquiſitionem vſus
caudæ vulpis deuenit, vt ſuis frigidis iocis
non iam me accuſet, ſed naturam ipſam ir
rideat. Dixi verò oportere eum ſcire ope
rationes animali proprias, qui vſum mem
brorum ſcire velit. Quæ ratio etiam mili
tat in lacerta. Hoc ergo ſolùm nunc dici
mus, quoniam talpæ nulla erat ex cauda
futura vtilitas, & impedimentum attuliſſet,
ideò longam caudam natura non dedit. Sed
nec hoc intelligit: impedimentum eſt no
tum, at non præbere vtilitatem ideò ſci
mus, quia caret: at ipſe putat, ita ratioci
nari debere, quia nulli eſt vſui, ideò caret.
Quî ego hoc vel ipſe ſcire poteramus, niſi
omnino totam vitam talpæ exploratam ha
beremus?
ſtione verſatus ſim. Hoc enim volebat, vt
eiuſmodi tricis inuolueret, vtque haberet
quomodocunque res cederet, in quo ſuo
more nugaretur, arguerétque: tum maximè,
quòd lucem quærere cogeremur in tenebris
id eſt, ſuis quibuſdam peripateticis ſuppo
ſitis: quibus admiſſis perpetua contentio
manet, cùm non veris fundamentis inni
tantur. Indicio eſt, tot apud illos nunc ma
gis, quàm antea indefinitæ quæſtiones. In
de etiam magis fallitur, cùm exiſtimat nos
voluiſſe omnium ſpecierum, & quæ eis
contingunt, cauſas reddere. Hoc enim pri
mùm eſt difficiliùs, quàm in generibus, ſicut
etiam in ſingulis rebus, quàm ſpeciebus.
Deinde quoniam infinitæ ſunt propemodum
ſpecies, oportet etiam ſcire operationes pro
prias vniuſcuiuſque earum, vt difficultatem
in vna hominis compoſitione videri liceat
apud Galenum, decem & ſeptem libris in
eius declaratione compoſitis. Propter hæc
hiſtoriam Elephanti pro exemplo omnium
ſatis diffusè explicauimus, vt ſi operatio
animalis cuiuſque tibi nota fuerit, poſſit
eadem ratione illa diligentius conſiderata
cauſa inueniri: ſed non ſit operatio nota,
neceſſe eſt in cauſa membrorum animalis
conſtituenda fruſtra niti. Ridicula verò eſt
affectatio nominis ſubtilitatis, atque ine
pta omninò enarratio, quam orditur dum
ſine profunda diſquiſitione, ſine operatio
num propriarum cognitione conatur quæ
dam, quibus ipſemet ſubtilitatis nomen
tribuit, docere: quæ adeò inepta ſunt, vt
facilè quiſque intelligat, nec corticem qui
dem orationis noſtræ penetraſſe. Atque hu
iuſmodi paucula exempla ſuperiùs tradidi
mus. Porrò & illo grauiter fallitur, quòd
putat totum libri contextum vniformem
eſſe debere, & in quo reluceat ſubtilitas.
In quo primùm decipitur turpiter, cùm ve
rè ſubtile dicit eſſe poſſe, quod non difficili
mum: at ille admiratur quæ intelligit. Præ
terea quod non animaduertit, velut in
corporibus carnem, & pinguedinem inter
oſſa à natura collocari, ita in his noſtris li
bris quædam velut ſolida membra ſubtili
tate viuida conſtat: quædam quaſi pabu
lum aliorum, & imperfecta demulcere poſ
ſunt lectores, cùm tamen profundius quæ
ſita prioribus etiam ſint ſubtiliora: & dif
ficiliora: quædam quaſi media inter vtra
que. At ipſe neque in noſtris operibus, nec
Ptolemæi, nec Ariſtotelis, quem maximè
profitetur, exercitatus eſt. Itaque nihil mi
rum, ſi adeò deſipit, vt etiam membra in
animalibus obiter facta affirmet, & iam
nihil deſit ad Epicurum, vniuerſam ſuſtu
lit in rebus Dei, & naturæ prouidentiam.
Ex his homo bellus ad inquiſitionem vſus
caudæ vulpis deuenit, vt ſuis frigidis iocis
non iam me accuſet, ſed naturam ipſam ir
rideat. Dixi verò oportere eum ſcire ope
rationes animali proprias, qui vſum mem
brorum ſcire velit. Quæ ratio etiam mili
tat in lacerta. Hoc ergo ſolùm nunc dici
mus, quoniam talpæ nulla erat ex cauda
futura vtilitas, & impedimentum attuliſſet,
ideò longam caudam natura non dedit. Sed
nec hoc intelligit: impedimentum eſt no
tum, at non præbere vtilitatem ideò ſci
mus, quia caret: at ipſe putat, ita ratioci
nari debere, quia nulli eſt vſui, ideò caret.
Quî ego hoc vel ipſe ſcire poteramus, niſi
omnino totam vitam talpæ exploratam ha
beremus?
245 Accuſat nos de Gammari, & Can
cri ſignificato: nónne videt in ſecunda edi
tione emendatum primæ impreſſionis er
rorem? at non vidi: quid ad me? ſui erat
muneris? cur tam diu expectauit poſt ſecun
dam editionem noſtram ſuam emittere ca
lumniam, ſi ſecunda editio nulli vſui fuit,
aut futura erat? Deinde negat experimen
tum quòd in Gammaris: vbi veterem te
ſtam exuerunt, fermè omnibus lapides il
li inueniantur maximi. Vnde pater, cùm
diſputet contra experimentum, omninò
ſophiſticas eſſe ſuas rationes: vt veriſimile
ſit omnes etiam alias tales eſſe. Inde pro
greditur, diſputans de nomine vrſæ Ariſto
telis, in quo certamine, ſcilicet de nomi
nibus, & ipſum Rondelletium, alióſque mul
tos video periclitari, ducto exemplo eorum
qui Diſcoridem interpretantur, ſed perpeàm:
nam non licet, vbi certamen hoc, vel no
titia nulli vſui futura eſt. Quòd ſi aliquas
proprietates Ariſtoteles adiiciat, illas quæ
rat in eis, & ex his de nomine diiudicet,
nec pariatis diſceptationes infinitas nullum
ob commodum: at in Medicina neceſſaria
ſunt, quoniam vſus requirit. Et aliter hoc
ſcire non poſſumus, quid ſit quod quæ
ritur? Similes hi ſunt qui quærunt in Ma
thematicis quid voluerit Euclides? nam
non vt Philoſophia res authoritate indi
get: ſed ſeu dixerit, ſeu non dixerit Eu
clides, tantum habemus quantum ex decla
ratione concludere licet. Hinc factum eſt,
vt hic vir ob rem nullius ( vt dixi ) momen
ti prodens mores ſuos, ſuum quem appel
larat amiciſſimum Rondelletium, accuſet,
non hæc ab illo meritum. Vt ſit, qualis
eſſet docuit, nam vel in pluribus errauit
Rondelletius, vel paucis? Si pluribus, dam
natur iudicio illius, & qui nihil aliud egit tota
cri ſignificato: nónne videt in ſecunda edi
tione emendatum primæ impreſſionis er
rorem? at non vidi: quid ad me? ſui erat
muneris? cur tam diu expectauit poſt ſecun
dam editionem noſtram ſuam emittere ca
lumniam, ſi ſecunda editio nulli vſui fuit,
aut futura erat? Deinde negat experimen
tum quòd in Gammaris: vbi veterem te
ſtam exuerunt, fermè omnibus lapides il
li inueniantur maximi. Vnde pater, cùm
diſputet contra experimentum, omninò
ſophiſticas eſſe ſuas rationes: vt veriſimile
ſit omnes etiam alias tales eſſe. Inde pro
greditur, diſputans de nomine vrſæ Ariſto
telis, in quo certamine, ſcilicet de nomi
nibus, & ipſum Rondelletium, alióſque mul
tos video periclitari, ducto exemplo eorum
qui Diſcoridem interpretantur, ſed perpeàm:
nam non licet, vbi certamen hoc, vel no
titia nulli vſui futura eſt. Quòd ſi aliquas
proprietates Ariſtoteles adiiciat, illas quæ
rat in eis, & ex his de nomine diiudicet,
nec pariatis diſceptationes infinitas nullum
ob commodum: at in Medicina neceſſaria
ſunt, quoniam vſus requirit. Et aliter hoc
ſcire non poſſumus, quid ſit quod quæ
ritur? Similes hi ſunt qui quærunt in Ma
thematicis quid voluerit Euclides? nam
non vt Philoſophia res authoritate indi
get: ſed ſeu dixerit, ſeu non dixerit Eu
clides, tantum habemus quantum ex decla
ratione concludere licet. Hinc factum eſt,
vt hic vir ob rem nullius ( vt dixi ) momen
ti prodens mores ſuos, ſuum quem appel
larat amiciſſimum Rondelletium, accuſet,
non hæc ab illo meritum. Vt ſit, qualis
eſſet docuit, nam vel in pluribus errauit
Rondelletius, vel paucis? Si pluribus, dam
natur iudicio illius, & qui nihil aliud egit tota