Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.015564
">
<
pb
pagenum
="
701
"
xlink:href
="
016/01/348.jpg
"/>
libro noſtro adiici in hac vltima emenda
<
lb
/>
tione: tametſi & in hoc fallatur, dicens
<
lb
/>
hoc illi eſſe commune cum crocodillo, qua
<
lb
/>
ſi ſolùm ſuperius roſtrum, vt ille moueat:
<
lb
/>
ſed decipitur frequentius enim ac magis in
<
lb
/>
ferius. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.015565
">241 In 2. ſectione, reddit aliam cauſam
<
lb
/>
inglunei in auibus, ſed non adeò euiden
<
lb
/>
tem: quæ tamen poteſt tolerari. </
s
>
<
s
id
="
s.015566
">Multis
<
lb
/>
commodis (hoc enim ſapientiæ fuit artificis)
<
lb
/>
vno auxilio natura ſæpè ſatisfacit. </
s
>
<
s
id
="
s.015567
">Nos non
<
lb
/>
omnes cauſas, ſed principaliores adduxi
<
lb
/>
mus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.015568
">243 Diſcrimen eſt, quænam aues natu
<
lb
/>
ra mitiores ſint, & quæ vſu, quod etiam in
<
lb
/>
quadrupedibus verum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.015569
">Carniuoræ na
<
lb
/>
tura ſunt magis feræ, vſu tamen magis
<
lb
/>
manſueſcunt, quia neque natura, neque
<
lb
/>
exemplo terrentur: contrà eſt de aliis: nam
<
lb
/>
natura manſuetæ ſunt, non adeò tamen
<
lb
/>
manſueſcunt, quia timidiores, tum natu
<
lb
/>
ra, tum exemplo, cùm affines ſuas occidi
<
lb
/>
videant. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.015570
">244 Quæritur quòd non in talpæ quæ
<
lb
/>
ſtione verſatus ſim. </
s
>
<
s
id
="
s.015571
">Hoc enim volebat, vt
<
lb
/>
eiuſmodi tricis inuolueret, vtque haberet
<
lb
/>
quomodocunque res cederet, in quo ſuo
<
lb
/>
more nugaretur, arguerétque: tum maximè,
<
lb
/>
quòd lucem quærere cogeremur in tenebris
<
lb
/>
id eſt, ſuis quibuſdam peripateticis ſuppo
<
lb
/>
ſitis: quibus admiſſis perpetua contentio
<
lb
/>
manet, cùm non veris fundamentis inni
<
lb
/>
tantur. </
s
>
<
s
id
="
s.015572
">Indicio eſt, tot apud illos nunc ma
<
lb
/>
gis, quàm antea indefinitæ quæſtiones. </
s
>
<
s
id
="
s.015573
">In
<
lb
/>
de etiam magis fallitur, cùm exiſtimat nos
<
lb
/>
voluiſſe omnium ſpecierum, & quæ eis
<
lb
/>
contingunt, cauſas reddere. </
s
>
<
s
id
="
s.015574
">Hoc enim pri
<
lb
/>
mùm eſt difficiliùs, quàm in generibus, ſicut
<
lb
/>
etiam in ſingulis rebus, quàm ſpeciebus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.015575
">Deinde quoniam infinitæ ſunt propemodum
<
lb
/>
ſpecies, oportet etiam ſcire operationes pro
<
lb
/>
prias vniuſcuiuſque earum, vt difficultatem
<
lb
/>
in vna hominis compoſitione videri liceat
<
lb
/>
apud Galenum, decem & ſeptem libris in
<
lb
/>
eius declaratione compoſitis. </
s
>
<
s
id
="
s.015576
">Propter hæc
<
lb
/>
hiſtoriam Elephanti pro exemplo omnium
<
lb
/>
ſatis diffusè explicauimus, vt ſi operatio
<
lb
/>
animalis cuiuſque tibi nota fuerit, poſſit
<
lb
/>
eadem ratione illa diligentius conſiderata
<
lb
/>
cauſa inueniri: ſed non ſit operatio nota,
<
lb
/>
neceſſe eſt in cauſa membrorum animalis
<
lb
/>
conſtituenda fruſtra niti. </
s
>
<
s
id
="
s.015577
">Ridicula verò eſt
<
lb
/>
affectatio nominis ſubtilitatis, atque ine
<
lb
/>
pta omninò enarratio, quam orditur dum
<
lb
/>
ſine profunda diſquiſitione, ſine operatio
<
lb
/>
num propriarum cognitione conatur quæ
<
lb
/>
dam, quibus ipſemet ſubtilitatis nomen
<
lb
/>
tribuit, docere: quæ adeò inepta ſunt, vt
<
lb
/>
facilè quiſque intelligat, nec corticem qui
<
lb
/>
dem orationis noſtræ penetraſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.015578
">Atque hu
<
lb
/>
iuſmodi paucula exempla ſuperiùs tradidi
<
lb
/>
mus. </
s
>
<
s
id
="
s.015579
">Porrò & illo grauiter fallitur, quòd
<
lb
/>
putat totum libri contextum vniformem
<
lb
/>
eſſe debere, & in quo reluceat ſubtilitas.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.015580
">In quo primùm decipitur turpiter, cùm ve
<
lb
/>
rè ſubtile dicit eſſe poſſe, quod non difficili
<
lb
/>
mum: at ille admiratur quæ intelligit. </
s
>
<
s
id
="
s.015581
">Præ
<
lb
/>
terea quod non animaduertit, velut in
<
lb
/>
corporibus carnem, & pinguedinem inter
<
lb
/>
oſſa à natura collocari, ita in his noſtris li
<
lb
/>
bris quædam velut ſolida membra ſubtili
<
lb
/>
tate viuida conſtat: quædam quaſi pabu
<
lb
/>
lum aliorum, & imperfecta demulcere poſ
<
lb
/>
ſunt lectores, cùm tamen profundius quæ
<
lb
/>
ſita prioribus etiam ſint ſubtiliora: & dif
<
lb
/>
ficiliora: quædam quaſi media inter vtra
<
lb
/>
que. </
s
>
<
s
id
="
s.015582
">At ipſe neque in noſtris operibus, nec
<
lb
/>
Ptolemæi, nec Ariſtotelis, quem maximè
<
lb
/>
profitetur, exercitatus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.015583
">Itaque nihil mi
<
lb
/>
rum, ſi adeò deſipit, vt etiam membra in
<
lb
/>
animalibus obiter facta affirmet, & iam
<
lb
/>
nihil deſit ad Epicurum, vniuerſam ſuſtu
<
lb
/>
lit in rebus Dei, & naturæ prouidentiam.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.015584
">Ex his homo bellus ad inquiſitionem vſus
<
lb
/>
caudæ vulpis deuenit, vt ſuis frigidis iocis
<
lb
/>
non iam me accuſet, ſed naturam ipſam ir
<
lb
/>
rideat. </
s
>
<
s
id
="
s.015585
">Dixi verò oportere eum ſcire ope
<
lb
/>
rationes animali proprias, qui vſum mem
<
lb
/>
brorum ſcire velit. </
s
>
<
s
id
="
s.015586
">Quæ ratio etiam mili
<
lb
/>
tat in lacerta. </
s
>
<
s
id
="
s.015587
">Hoc ergo ſolùm nunc dici
<
lb
/>
mus, quoniam talpæ nulla erat ex cauda
<
lb
/>
futura vtilitas, & impedimentum attuliſſet,
<
lb
/>
ideò longam caudam natura non dedit. </
s
>
<
s
id
="
s.015588
">Sed
<
lb
/>
nec hoc intelligit: impedimentum eſt no
<
lb
/>
tum, at non præbere vtilitatem ideò ſci
<
lb
/>
mus, quia caret: at ipſe putat, ita ratioci
<
lb
/>
nari debere, quia nulli eſt vſui, ideò caret.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.015589
">Quî ego hoc vel ipſe ſcire poteramus, niſi
<
lb
/>
omnino totam vitam talpæ exploratam ha
<
lb
/>
beremus? </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.015590
">245 Accuſat nos de Gammari, & Can
<
lb
/>
cri ſignificato: nónne videt in ſecunda edi
<
lb
/>
tione emendatum primæ impreſſionis er
<
lb
/>
rorem? </
s
>
<
s
id
="
s.015591
">at non vidi: quid ad me? </
s
>
<
s
id
="
s.015592
">ſui erat
<
lb
/>
muneris? </
s
>
<
s
id
="
s.015593
">cur tam diu expectauit poſt ſecun
<
lb
/>
dam editionem noſtram ſuam emittere ca
<
lb
/>
lumniam, ſi ſecunda editio nulli vſui fuit,
<
lb
/>
aut futura erat? </
s
>
<
s
id
="
s.015594
">Deinde negat experimen
<
lb
/>
tum quòd in Gammaris: vbi veterem te
<
lb
/>
ſtam exuerunt, fermè omnibus lapides il
<
lb
/>
li inueniantur maximi. </
s
>
<
s
id
="
s.015595
">Vnde pater, cùm
<
lb
/>
diſputet contra experimentum, omninò
<
lb
/>
ſophiſticas eſſe ſuas rationes: vt veriſimile
<
lb
/>
ſit omnes etiam alias tales eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.015596
">Inde pro
<
lb
/>
greditur, diſputans de nomine vrſæ Ariſto
<
lb
/>
telis, in quo certamine, ſcilicet de nomi
<
lb
/>
nibus, & ipſum Rondelletium, alióſque mul
<
lb
/>
tos video periclitari, ducto exemplo eorum
<
lb
/>
qui
<
expan
abbr
="
Diſcoridẽ
">Diſcoridem</
expan
>
interpretantur, ſed perpeàm:
<
lb
/>
nam non licet, vbi certamen hoc, vel no
<
lb
/>
titia nulli vſui futura eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.015597
">Quòd ſi aliquas
<
lb
/>
proprietates Ariſtoteles adiiciat, illas quæ
<
lb
/>
rat in eis, & ex his de nomine diiudicet,
<
lb
/>
nec pariatis diſceptationes infinitas nullum
<
lb
/>
ob commodum: at in Medicina neceſſaria
<
lb
/>
ſunt, quoniam vſus requirit. </
s
>
<
s
id
="
s.015598
">Et aliter hoc
<
lb
/>
ſcire non poſſumus, quid ſit quod quæ
<
lb
/>
ritur? </
s
>
<
s
id
="
s.015599
">Similes hi ſunt qui quærunt in Ma
<
lb
/>
thematicis quid voluerit Euclides? </
s
>
<
s
id
="
s.015600
">nam
<
lb
/>
non vt Philoſophia res authoritate indi
<
lb
/>
get: ſed ſeu dixerit, ſeu non dixerit Eu
<
lb
/>
clides, tantum habemus quantum ex decla
<
lb
/>
ratione concludere licet. </
s
>
<
s
id
="
s.015601
">Hinc factum eſt,
<
lb
/>
vt hic vir ob rem nullius ( vt dixi ) momen
<
lb
/>
ti prodens mores ſuos, ſuum quem appel
<
lb
/>
larat amiciſſimum Rondelletium, accuſet,
<
lb
/>
non hæc ab illo meritum. </
s
>
<
s
id
="
s.015602
">Vt ſit, qualis
<
lb
/>
eſſet docuit, nam vel in pluribus errauit
<
lb
/>
Rondelletius, vel paucis? </
s
>
<
s
id
="
s.015603
">Si pluribus, dam
<
lb
/>
natur iudicio illius, & qui nihil aliud egit tota </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>